محدوده مقدار مرجع، گروهی از مقادیر است که شامل محدوده بالا و پایین از یک آزمایش بر اساس گروهی از افراد سالم است. مقادیر مابین این محدوده ممکن است براساس عواملی مثل سن، جنس و نوع نمونه (خون، ادرار، مایع نخاعی و غیره) باشد و می تواند تحت تأثیر وضعیت های مربوط به موقعیت مثل ناشتا بوده و ورزش باشد. این محدوده به عنوان "مقادیر یا محدود نرمال" شناسایی می شوند.
با اینکه اصطلاح "فواصل مرجع" اغلب توسط آزمایشگاه و متخصصین استفاده می شود، اما اصطلاح رایج "مقدار مرجع" است و این اصطلاح در این مقاله مورد استفاده قرار گرفته است.
مقادیر مرجع، شامل مقادیری هستند که پزشک شما آنها را با نتایج آزمایش مقایسه می کند و وضعیت سلامت فعلی شما را تعیین می کند. با این حال، معنای صحیح یک نتیجه آزمایش- خواه نشانگر بیماری، سلامتی یا ریسک موجود باشد- تنها زمانی می تواند شناخته شود که پزشک شما تمام اطلاعات دیگر در مورد وضعیت شما را گردآوری کرده باشد، مثل نتایج معاینه فیزیکی، پیشینه سلامتی شما و خانواده شما، تغییرات اخیر در وضعیت سلامتی، داروهای مصرفی و دیگر بررسی های غیرآزمایشگاهی.
بسیاری از افراد می توانند بطور مستقیم و از طریق اینترنت به نتایج آزمایش خود دسترسی داشته باشند، اما تعداد اندکی از گزارشات برای ارائه مفهوم آن نتایج به شیوه ای طراحی شده اند که افراد غیرمتخصص آنها را درک کنند. اطلاعات ارائه شده در این مقاله به درک شما از موارد زیر کمک خواهد کرد:
-چرا مقادیر مرجع اندکی در اطلاات آزمون در این سایت ارائه شده اند: دقت آزمایش در طی چند دهه گذشته افزایش یافته، اما برخی از تفاوت های آزمایشگاهها با هم می تواند رخ دهد. این امر می تواند بدلیل تفاوت در تجهیزات آزمایشی، واکنشگرهای شیمیایی و تکنیک های آنالیز باشد. شما باید از محدوده مقادیر مرجع آزمایشگاه مجری آزمایش برای ارزیابی نتیجه خود استفاده کنید.
-تعداد کمی از آزمایشات دارای مقادیر نیستند اما دارای محدوده هایی برای تصمیم گیری در مورد وضعیت بیماری یا سلامتی شما وجود دارد. با چندین سال تحقیق و بررسی جمعیت های بزرگ و متنوع، این محدوده ها استانداردسازی شده اند. یک مثال شامل آزمایش گلوکز برای دیابت است.
-هر آزمایشگاه مقادیر مرجع خود را تایید کرده یا به آنها اعتبار می بخشد، بنابراین منعکس کننده تفاوت هایی خواهد بود که در هر آزمایشگاهی نسبت به آزمایشگاه دیگر وجود دارد. مقادیر مرجع اختصاصی که در گزارش آزمایش شما وجود دارد توسط آزمایشگاه مجری آزمایش تعیین و ارائه می شوند.
-مقادیر مرجع در مورد توصیف موارد عام مرتبط با گروه خاصی از افراد بر اساس سن، جنس و ویژگی های دیگر، کمک می کند. در متن اطلاعات شخصی شما، شما و پزشکتان می توانید از مقادیر مرجع بعنوان راهنما برای تعیین مفاهیم آزمایش و تصمیم گیری در مورد وضعیت سلامت استفاده کنید.
-برخی از عوامل نیز وجود دارند که می توانند موجب خارج شدن نتایج آزمایش از محدوده مرجع شوند، و این زمانیست که شما در وضعیت سلامتی خوبی باشد و برخی از سوءتعبیر درباره مفاهیم آزمایش وجود داشته باشد.
در حالیکه این سایت می تواند به شما در مورد برخی از مفاهیم نتیجه آزمایش کمک کند، بهترین منبع این اطلاعات پزشک شما می باشد. شما می توانید از اطلاعات خود در مورد نتایج آزمایش با پزشک مشورت کنید، آمادگی طرح سوالاتی را در هنگام ملاقات با پزشک داشته باشید و نقش فعالی را در تصمیمات وضعیت خود ایفا نمایید.
در مورد مقادیر مرجع و موقعیت آنها در گزارشات آزمایشگاهی، یک نمونه آزمایش را مشاهده نمایید.

آزمایشات اندکی دارای محدوده مرجعی هستند که دقیقا مشابه بسیاری از آزمایشگاهها است. به این دلیل است که مقالات آزمایش کمی در این سایت شامل محدوده مرجع می باشند. (مواردی که در بخش "مفهوم نتیجه آزمایش چیست؟" بیان شده اند. برای برخی، ممکن است شما نیاز به کلیک بر روی سمت راست صفحه و بخش "جست و جوی محدوده مرجع؟" یا "مشاهده محدوده مرجع"، داشته باشید.)
برای ارزیابی اینکه اعداد درون محدوده مرجع هستند، بهترین راه، مراجعه به محدوده مرجع ارائه شده در گزارشی است که شما از آزمایشگاه مجری آزمایش دریافت می کنید. یک گزارش معمولا نتایج شما را بعد از مقادیر مرجع ارائه شده توسط آزمایشگاه برای هر آزمایش انجام شده، نشان می دهد. گزارش شما ممکن است شبیه این مورد باشد، و نشانگر آن است که این آزمایش در محدوده نرمال مقادیر مرجع قرار گرفته است:

(جهت مشاهده مثالی از یگ گزارش کامل با چندین نتایج آزمایش، به این نمونه گزارش تجمیعی ساده مراجعه کنید.)
فقط تعداد کمی از توصیفات مرتبط با آزمایش در این وبسایت شامل محدوده های مرجع هستند. چند دلیل برای این امر وجود دارد:
1.در کل، محدوده های مرجع برای بسیاری از مواد مورد تجزیه اختصاص به آزمایشگاه مجری آزمایش دارند. آزمایشگاههای مختلف از تجهیزات و روش های آزمایشی متفاوتی برای آنالیز استفاده می کنند. این بدان معنی است که هر آزمایشگاه باید محدوده مقادیر مرجع خود را تعیین کند- که این کار یا با استفاده از اطلاعات ناشی از تجهیزات و روش های خود می باشد یا با محدوده های مرجع تولیدکنندگان آزمایش یا آزمایشگاههای دیگر یا با بررسی جمعیت افراد نرمال و سالم انجام شود. در نتیجه، هیچ محدوده مرجع استاندارد جهانی وجود ندارد. البته، هر آزمایش دارای یک محدوده مرجع نظری است که ما می توانستیم آن را در این سایت قرار دهیم که می توان این موارد را از بسیاری از کتابها و منابع آنلاین دیگر پیدا کرد، اما این موارد ممکن است مفهوم مشخصی برای شما نداشته باشد.
2.ممکن است به این نتیجه برسید که تعداد اندکی از محدوده های مرجع مذکور در این سایت فقط برای افراد بزرگسال اعمال می شود و هیچ محدوده ای برای کودکان یا افراد نوجوان وجود ندارد. دلیل آن اینست که از زمان تولد تا بلوغ، بدن یک کودک تغییرات زیادی را بطور نسبتا سریع به خود می بیند. موارد مختلفی که در یک آزمایشگاه بررسی می شوند، مثل مقادیر مواد شیمیایی، هورمون ها و غیره، در مراحل مختلف رشد و توسعه کودک متفاوت خواهد بود. آزمایشگاهی که در آن نمونه حاصل از بدن کودک آزمایش می شود، دارای مقایر مرجع تثبیت شده ای برای مراحل مختلف رشد کودک است. بهترین منبع اطلاعات مرتبط با نتایج آزمایش کودک شما، پزشک کودک شما است.
3. ما در پی آنیم که شما مطلع از موارد مختلف باشید اما قصد جایگزینی با پزشک شما را نداریم. ما می خواهیم شما در مورد هر آزمایش موجود در سایت اطلاعات داشته باشدی اما بدلیل آنکه ما نمی توانیم از همه عواملی که بر نتیجه آزمایش شما تاثیرگذراند، آگاه شویم، نمی توانیم نتایج را بدون اطلاعات بیشتر تفسیر کنیم. اگر شما نیاز به اطلاعات دیگری از نتایج خود داشته باشید، باید با پزشک خود مشورت کنید. این مسئله برای آزمایشاتی که ما مقادیر مرجع را بیان کرده ایم (مثل اجزای پنل سوخت و ساز پایه BMP) نیز صحت دارد. به یاد داشته باشید که یک محدوده مرجع صرفا یک راهنما برای پزشک شما است. او نتایج را با توجه به پیشینه پزشکی و وضعیت فعلی شما تفسیر خواهد کرد، کاری که هیچ وبسایتی قادر به انجام آن نیست.

برای عده کمی از آزمایشات، تحقیقات طولانی مدت از فرآیندهای بیماری خاص منجر به تثبیت محدوده های تصمیم گیری شده است که از محدوده های مرجع در تعیین پیامدهای بالینی و جهت دهی به تصمیمات درمانی سودمندتر هستند. محدوده های تصمیم گیری، مقادیری هستند که بیانگر مقدار بالا یا پایین یک ماده مورد تجزیه هستند که با وضعیت بیماری سازگار بوده یا نشانگر نیاز برای درمان است.
قند خون یک مثال خوب از ماده مورد تجزیه ای است که برای آن محدوده های تصمیم گیری تعیین شده اند و بطور گسترده توسط پزشکان مورد استفاده قرار می گیرند. برای افراد بزرگسال در یک موقعیت معمولی که آزمایش قند خون ناشتا برای تشخیص دیابت نوع 2 انجام می شود، یک مقدار گلوکز ناشتای 126 mg/dL یا 0.7 mmol/L یا بالاتر که در بیش از یک مورد آزمایش حاصل شده، نشانگر دیابت است. درمان برای کاهش بیماری ریسک بیماری قلبی عروقی، بیماری کلیه و دیگر عوارض بلند مدت دیابت الزامی است.
در این وضعیت، این یک مقدار بیشتر از محدوده خاص است که اطلاعاتی را ارائه می کند تا اینکه یک مقدار در محدوده اعداد خاصی قرار بگیرد یا خارج از آن باشد.

پاسخ کوتاه به این سوال اینست که این محدوده با آزمایش تعداد زیادی از افراد که دارای شباهت های کلیدی هستند و نیز مشاهده موارد "معمول" برای آنها تعیین می شود.
برای تعیین این محدوده، آزمایشگاهها ممکن است تحقیقات خود را برای آزمایشاتی که انجام می دهند، اجرا کنند، آنها ممکن است محدوده های مرجع تولیدکنندگان آزمایش یا آزمایشگاههای دیگر را بپذیرند یا از اطلاعات فعلی بیمار برای تعیین این محدوده ها استفاده کنند.
-مهم ترین مرحله در تعیین یک محدوده مرجع برای هر آزمایش، تعریف جمعیت مرجع (گروهی از افراد که بیانگر محدوده مرجع خواهند بود) است. بر اساس آزمایش و عوامل موثر بر نتایج، جمعیت های مرجع را میتوان براساس سن، جنس، نژاد، وضعیت عمومی سلامت و یا پیشینه پزشکی انتخاب کرد.
-سپس، تعداد زیادی (حداقل 120) از افرادی که متناسب با اطلاعات جمعیت مرجع هستند براساس وضعیت های تقریبا مشابه آزمایش می شوند و نتایج مورد بررسی و آنالیز قرار می گیرد.
-برای بیشتر آزمایشات، محدوده های مرجع نشانگر مقادیری هستند که از نظر آماری تحلیل شده و برای 95 درصد از جمعیت مرجع گزارش می شوند.
چرا امکان بیش از یک محدوده مرجع برای یک آزمایش وجود دارد؟
برای برخی از آزمایشات، یک مورد منفرد از محدوده مرجع که برای همه اعمال شود، وجود ندارد. تا بحال، رایج ترین عواملی که موجب تغییرات در مقادیر مرجع می شوند، سن و یا جنس هستند.
برای مثال، محدوده مورد استفاده برای ارزیابی نتیجه یک آزمایش کراتینین وابسته به سن و جنس فرد است که در جدول زیر نشان داده شده است.

کراتینین بعنوان ماده طبیعی تولید شده توسط فعالیت ماهیچه بوده و از طریق کلیه ها از بدن دفع می شود. کراتینین معمولا بعنوان ارزیابی چگونگی کارکرد کلیه ها اندازه گیری می شود. مقادیر کراتینین تحت تأثیر توده عضلانی فرد هستند. بدلیل اینکه مردان دارای حجم عضلانی بیشتری از زنان هستند، مقادیر مرجع برای مردان بالاتر از زنان است.
محدوده های مرجع برای کودکانی که در حال رشد و نمو هستند، معمولا متفاوت از موارد بزرگسالان است و ممکن است با افزایش سن بطور عمده تغییر کند. برای مثال آلکالین فسفاتاز (ALP) یک آنزیم در سلول ها است که استخوان را تولید می کند، بنابراین غلظت آن در بدن نسبت به تولید سلول استخوانی جدید افزایش می یابد. مقادیر مرجع برای ALP در کودکان و نوجوانان که باید دارای استخوان های سالم باشند، بیشتر از مقادیر بزرگسالانی است که مقادیر بالای ALP می تواند نشانگر بیماری استخوان یا کبد باشد.
برخی از محدوده های مرجع فقط برای گروه های خاصی از یک جمعیت اعمال می شوند. برای مثال، بارداری بسیاری از جنبه های شیمی بدن یک زن را تغییر می دهد، بنابراین آنچه که برای زنان بارداری معمول است، برای افراد غیرباردار معمول نیست. لذا، محدوده های مرجع مختص بارداری برای آزمایشات مختلفی تثبیت شده اند.
لیست کوتاهی از موارد عوامل جانبی که می تواند موجب تثبیت بیش از یک محدوده مرجع برای یک آزمایش شود، شامل موارد زیر است:
-نوع نمونه مورد استفاده (برای مثال، کل خون، پلاسما، سرم، ادرار، بزاق یا مایعات دیگر بدن)
-زمانی که نمونه گردآوری می شود
-اینکه آزمایش بر روی فرد ناشتا انجام شود
-مرحله چرخه قاعدگی یک زن بیمار در زمان آزمایش یا اینکه در زمان پیش یائسگی یا یائسگی قرار گرفته باشد
دلیلی که یک آزمایش انجام می شود، گاها در مورد جهت دهی به استفاده از محدوده مرجع جهت تفسیر نتایج و جهت دهی به تصمیمات درمانی استفاده می شود. برای مثال، آزمایش هموگلوبین A1c را می توان برای غربالگری ریسک دیابت، کمک به تایید تشخیص دیابت یا نظارت بر نحوه کنترل قند خون در طی یک دوره سه ماهه استفاده کرد. جدول زیر نشان می دهد که چگونه یک پزشک می تواند از نتایج آزمایش هموگلوبین HbA1c برای جهت دهی به تصمیمات درمانی استفاده کند.

اکنون دو فرد را که هر دو آزمایش مشابهی از HbA1c با نتیجه 6.6 درصد را انجام داده اند (یکی برای دیابت غربالگری شده و دیگری مبتلا به دیابت بوده است) بررسی می کنیم.
-برای فردی که تحت غربالگری بوده، نتیجه 6.6 درصد منجر به تردید پزشک در مورد دیابتی بودن فرد خواهد شد. آزمایش HbA1c باید در تاریخ دیگری تکرار شود و اگر آزمایش دوم نیز بزرگتر از 6.5 درصد شد، تشخیص دیابت تایید می شود.
-برای فردی که قبلا مبتلا به دیابت تشخیص داده شده، نتیجه 6.6 درصد خبر خوبی است. این بدان معنی است که وضعیت به خوبی با درمان فعلی تحت کنترل است (توسط رژیم غذایی و ورزش و یا دارو).

آزمایشگاهها نتایج آزمایش بیمار را به همراه محدوده های مرجع گزارش می کنند. نتایجی که خارج از محدوده باشند، معمولا مشخص می شوند و ممکن است در زمان خارج بودن محدوده مرجع که دارای اهمیت بالینی است، شامل یک نظر باشد. برخی از گزارشات شامل "مقادیر ضروری" هستند که نشانگر ناهنجاری های تهدیدکننده حیات می باشند. هر آزمایشگاه آزمایشات مهمی را که مرتبط با رخدادهای تهدیدکننده حیات باشند تعیین می کنند که در آن موارد مقادیر ضروری برای گزارش فوری به پزشک الزامی هستند.
زمانیکه یک گزارش آزمایشگاه نشانگر آن باشد که یک یا چند مورد از نتایج آزمایش شما خارج از محدوده است، پزشک شما آن نتایج را با توجه به عوامل پیشینه پزشکی، معاینه فیزیکی و پیشینه خانوادگی در بین عوامل دیگر ارزیابی خواهد کرد.
شما و پزشک شما ممکن است سوالات زیر را برای تعیین آنچه که باید در مرحله بعد انجام شود، لحاظ می کنند:
نتایج شما تا چه حد خارج از محدوده است؟
نتایجی که بالاتر یا پایین تر از محدوده مرجع هستند، نشانگر مشخصی از نیاز به تحقیقات بعدی می باشند. اما اگر نتایج که بطور جزئی بالاتر یا پایین تر از محدوده باشند، چه باید کرد؟ طبق بررسی های بعدی ما در این مقاله، افراد سالم گاها دارای نتایج خارج از محدوده می باشند. از طرفی دیگر، برای برخی از مواد مورد تجزیه مثل نشانگرهای تومور یا کراتینین، نتایج آزمایشی که حتی بطور جزئی خارج از محدوده باشند نیز دارای اهمیت هستند. پزشک شما ممکن است آزمایشات پیگیری را برای بررسی بازگشت نتیجه آزمایش به سطح نرمال یا دوام آن در خارج از محدوده مرجع، توصیه خواهد کرد.
چگونه نتایج متناسب با وضعیت بالینی شما خواهد بود؟
براساس اطلاعاتی که پزشک شما در مورد وضعیت سلامتی شما گردآوری کرده، یک نتیجه آزمایش خارج از محدوده می تواند به تاید تشخیص کمک کند، نشانگر شدت بیماری باشد یا به نیاز برای انجام آزمایشات دیگر اشاره نماید. اگر یک نتیجه با وضعیت بالینی شما سازگار نباشد، پزشک می تواند توصیه های زیر را انجام دهد:
-درخواست مجدد آزمایش.
-ممکن است که مواد مورد تجزیه اندازه گیری شده در روز نمونه گیری بدلیل فعالیت اخیر، فعالیت فیزیکی یا دیگر وضعیت های دیگر بالا باشد.
-خطاهای فنی بدلیل پردازش یا انتقال نادرست نمونه (مسائل فریز کردن، قرارگیری در معرض گرما، جداسازی زمانبند گلبول های قرمز از پلاسما/سرم) ممکن است رخ داده باشد.
-شاید شما به طور کامل طبق دستورات آزمایشی عمل نکرده باشید. آیا شما برای مدت زمان توصیه شده، ناشتا بوده یا از غذاهای خاص پرهیز کرده اید؟ آیا شما مصرف داروهای تجویز شده، داروهای فاقد نسخه یا مکمل ها را طبق دستور پزشک قبل از آزمایش متوقف کرده اید؟ آیا از سیگار یا مصرف الکل طبق دستور قبل از آزمایش اجتناب کرده اید؟ متابعت از دستورات آزمایش موجب نزدیکی نمونه شما به موارد دیگر می شود، و شما را در پارامترهای گروه مرجع حفظ می کند.
آیا نتایج فعلی متفاوت از نتایج موجود در گذشته بوده است؟
پزشک شما در مورد نتایج خارج از محدوده مرجع که ممکن است جدید باشد یا بیانگر پیشروی یا عود یک وضعیتی باشد که شما تحت درمان قرار گرفته اید، ارزیابی خواهد کرد.
عوامل موثر بر نتایج بررسی های آزمایشگاهی
چند دلیل وجود دارد مبنی براینکه نتیجه یک آزمایش ممکن است خارج از محدوده تعیین شده مرجع قرار بگیرد، علیرغم اینکه شما در وضعیت سلامتی خوبی باشید. عموما، این عوامل فقط زمانی بررسی می شوند که مقدار نتیجه آزمایش بطور جزئی بالاتر یا پایین تر از محدوده مرجع قرار بگیرد.
-تغییرات آماری: یک رویه رایج برای محدوده مرجع پوشش 95 درصد از یک جمعیت سالم است. از نظر آماری، بدین معنی است که 5 درصد از افراد در همان جمعیت نتایجی خارج از محدوده مرجع خواهند داشت.
-تغییرات زیست شناختی: اگر پزشک شما یک آزمایش مشابه را بر روی شما در موقعیت های مختلف انجام دهد، این شانس وجود دارد که حداقل یکی از این آزمایشات خارج از محدوده مرجع قرار بگیرد، با اینکه شما در وضعیت سلامتی خوبی باشید. بدن شما همیشه در حال تغییر است. سن، رژیم غذایی، چرخه های هورمونی، سطح فعالیت فیزیکی، مصرف الکل و حتی تغییر فصلی می توانند موجب تغییراتی در وضعیت شیمی بدن شما شوند که در نتیجه یک آزمایش مشهود خواهند بود.
-تغییرات فردی: محدوده های مرجع اغلب با جمع آوری نتایج از یک گروه بزرگ و تعیین نتایج از اطلاعات یک نتیجه میانگین و تفاوت های مورد انتظار ناشی از آن میانگین (انحراف استاندارد)، تعیین می شوند. افرادی وجود دارند که سالم اند اما نتایج آزمایشات آنها همیشه در محدوده مرجع مورد انتظار جمعیت کل قرار نمی گیرد.
اگر شما در مورد موقعیت های خاص که می توانند بر یک آزمایش اثرگذار باشند، آگاه باشید، به پزشک خود اطلاع دهید؛ فرض را بر این نگذارید که پزشک شما همه موقعیت های محتمل را لحاظ کرده است.
تفاوت ها مابین محدوده های مرجع از آزمایشگاههای متفاوت معمولا زیاد نیستند اما ممکن است که یک آزمایشگاه نتیجه ای را در محدوده مرجع گزارش کند، در حالیکه گزارش آزمایشگاه دیگر از همان نتیجه در خارج از محدوده مرجع قرار بگیرد. لازم به ذکر است که همه آزمایشگاههای بالینی بطور دوره ای و بصورت مستقیم با اصول راهنمای فدرال (قانون بهبود آزمایشگاه بالینی، 1988 یا CLIA 88) تحت نظارت قرار می گیرند و در معرض بررسی های گسترده روش های کنترل کیفیت هستند. اگر شما دارای یک وضعیتی باشید که توسط آزمایشات آزمایشگاه نظارت شده باشند، توصیه می شود که در همان آزمایشگاه، آزمایشات لازم را انجام دهید. این وضعیتی است که باید در موقعیت های زیر به خاطر داشته باشید:
-شما پزشک خود را تغییر می دهید و پزشک جدید از یک آزمایشگاه متفاوت از مورد قبلی استفاده می کند.
-پزشک شما آزمایشات را در یک آزمایشگاه جدید انجام می دهد.
-آزمایشات شما توسط آزمایشگاه یک بیمارستان انجام می شود (اگر متفاوت از آزمایشگاهی باشد که اغلب آزمایشات شما را انجام می دهد).
وظیفه پزشک شما در نظرگیری این مسئله است که آیا نتیجه خارج از محدوده مرجع بدلیل تغییر آزمایشگاه بوده و نیز در نظرگیری این نکته که نتیجه آزمایش جدید تا چه حدی متفاوت است و اینکه آیا ممکن است بیانگر یک تغییر عمده در وضعیت سلامتی شما باشد.