کمک به تشخیص علت درد، تورم و التهاب مفصل
Synovial Fluid Analysis
تجزیه و تحلیل مایع سینوویال
تجزیه و تحلیل مایع سینوویال
-
این آزمایش در چه مواردی کاربرد دارد؟
تجزیه و تحلیل مایع سینوویال ممکن است بهمنظور کمک به تشخیص علت التهاب مفصل، درد، تورم و انباشت مایع تجویر شود. بیماریها و شرایطی که بر روی یک یا چند مفصل و مایع سینوویال تأثیر میگذارد را میتوان به چهار دسته اصلی تقسیم کرد:
- بیماریهای عفونی - آنهایی که توسط باکتری، قارچ یا ویروس ایجاد میشوند؛ ممکن است در مفصل ایجاد شوند یا از اندامهای دیگر بدن به آنجا گسترش یابند. این مشکلات شامل آرتریت سپتیک حاد و مزمن است.
- خونریزی - اختلالات خونریزی و یا آسیب مفصلی میتواند به خون در مایع سینوویال منجر شود؛ معمولا در افراد مبتلا به اختلالات لخته شدن خون درمان نشده مانند بیماریهای هموفیلی یا فون ویلبراند وجود دارد.
- بیماریهای التهابی –
- شرایطی که باعث ایجاد و تجمع کریستال میشود مانند نقرس (کریستال اسید اوریک سوزن مانند) و شبه نقرس (کریستال پیروفسفات کلسیم دیهیدرات). این ها معمولا روی ران و ساق پا تاثیر میگذارند.
- شرایطی که سبب التهاب مفصل میشود، مانند سینوویت یا سایر واکنشهای ایمنی بدن؛ ممکن است شامل اختلالات خود ایمنی مانند آرتریت روماتوئید و لوپوس باشد.
- بیماریهای تخریبی مانند استئوآرتریت
-
این آزمایش در چه زمانی درخواست داده میشود؟
تجزیه و تحلیل مایع سینوویال ممکن است در زمانی که متخصص مراقبتهای بهداشتی مشکوک است که شخصی بیماری یا شرایطی دارد که یک یا چند مفصل را درگیر کرده است. زمانیکه فردی ترکیبی از علائم و نشانههای زیر را داشته باشد:
- درد مفصل
- قرمزی روی مفصل
- التهاب و تورم مفصل
- تجمع مایع سینوویال
گاهی اوقات زمانیکه فردی را با بیماری مفصل شناخته شود.
-
نتایج این آزمایش چگونه تفسیر میشود؟
مایع سینوویال معمولا حاوی مقدار کمی از گلوکز و پروتئین است و ممکن است تعداد کمی از گلبولهای سفید (WBCs) و گلبولهای قرمز (RBCs) داشته باشد.
انواع مختلف اختلالات مفصلی، از جمله استئوآرتریت، آرتریت روماتوئید، نقرس و عفونت ( آرتریت سپتیک) وجود دارد که میتواند باعث التهاب، تورم، انباشت مایع سینوویال و گاهی اوقات خونریزی در یک یا چند مفصل شود. این شرایط میتواند تحرک را محدود کند و اگر درمان نشده باشد، ممکن است باعث آسیب دائمی مفاصل شود.
نتایج آزمایشات بر روی نمونهای از مایع سینوویال ممکن است شامل موارد زیر باشد:
ویژگیهای فیزیکی - ظاهر طبیعی نمونهای از مایع سینوویال معمولا:
- به رنگ کاه
- شفاف
- نسبتا چسبناک - قطره آن از سوزن سرنگ یک "رشته" را تشکیل میدهد که چند اینچ طول دارد.
تغییرات در ویژگیهای فیزیکی ممکن است سرنخهایی از بیماری را ارائه دهد، مانند:
- مایع کمتر چسبناکی ممکن است در التهاب دیده شود.
- مایع سینوویا تیره ممکن است حضور میکروبها، گلبولهای سفید خون یا کریستالها را نشان دهد.
- مایع سینوویال مایل به قرمز ممکن است وجود خون را نشان دهد، اما تعداد بیشتری از گلبولهای قرمز نیز ممکن است در مایع سینوویال تیره وجود داشته باشد.
مفصل فرد ممکن است در یک زمان تحت تأثیر بیش از یکی از این تغییرات فیزیکی قرار گیرد.
آزمایشات شیمیایی - آزمایشاتی که ممکن است روی نمونههای مایع سینوویال انجام شود عبارتند از:
- گلوکز- معمولا کمتر از میزان گلوکز خون است. ممکن است در عفونت و التهاب مفصلی کاهش یابد.
- پروتئین- با عفونت باکتریایی افزایش مییابد.
- اسید اوریک- در نقرس افزایش مییابد.
بررسی میکروسکوپی - مایع سینوویال طبیعی دارای تعداد کمی از گلبولهای سفید (WBCs) و گلبولهای قرمز (RBCs) است اما هیچ میکروب یا کریستال وجود ندارد. آزمایشگاهها ممکن است قطرههای مایع سینوویال را بررسی کنند و یا از یک سانتریفیوژ مخصوص (سیتوسانتریفیوژ) استفاده کنند تا سلولهای مایع را در انتهای لوله آزمایش تغلیظ کنند. نمونهها بر روی یک اسلاید قرار میگیرند که با رنگهای مخصوص درمان میشوند و ارزیابی انواع مختلف سلولهای موجود انجام میشود.
- تعداد کل سلول - تعداد WBCs (گلبولهای سفید) و RBCs (گلبولهای قرمز) در نمونه؛ افزایش WBCs ممکن است در عفونت و بیماریهایی مانند نقرس و آرتریت روماتوئید دیده میشود.
- افتراق WBC (گلبول سفید) درصد انواع مختلف WBCs (گلبولهای سفید) را تعیین میکند. تعداد قابل توجهی از نوتروفیلها در عفونتهای باکتریایی دیده میشود. ائوزینوفیلهای بیش از 2٪ میتوانند بیماری لایم، آرتریت انگلی، بیماری روماتیسمی یا آرتریت روماتوئید را نشان دهند.
- مایع سینوویال در نور پلاریزه مورد بررسی قرار میگیرد تا حضور کریستالها را تشخیص دهد و انواع کریستالهای موجود را تشخیص دهد. کریستالهای اوریک سوزن مانند مونو سدیم همراه با نقرس و کریستالهای پیرو فسفات کلسیم با شبه نقرس؟ نقرس کاذب همراه است.
آزمایشهای بیماری عفونی - علاوه بر آزمایشهای شیمیایی، ممکن است آزمایشهای دیگر برای جستجوی میکروبها در صورت مشکوک بودن عفونت انجام شود.
- رنگآمیزی گرم بهمنظور مشاهده مستقیم باکتریها یا قارچها در زیر میکروسکوپ بهکار میرود. هیچ میکروبی در مایع سینوویال وجود ندارد.
- برای مشخص کردن نوعی از میکروبها، آزمایش حساسیت و کشت تجویز میشود. اگر باکتری وجود داشته باشد، آزمایش حساسیت در برابر برخی از آنتیبیوتیکها برای هدایت درمان ضد میکروبی انجام میشود. اگر هیچ میکروبی وجود نداشته باشد، عفونت را رد نمیکند. آنها ممکن است در تعداد کمی وجود داشته باشند یا عدم رشد آنها ممکن است به دلیل آنتیبیوتیک درمانی قبلی باشد.
- آزمایشهای دیگر برای بیماریهای عفونی که کمتر تجویز میشوند شامل تست AFB هستند. این آزمایش برای وجود میکوباکتریوم ممکن است به تشخیص سل کمک کند. روشهای تست مولکولی برای مایکوباکتریوم توبرکلوزیس، حساسیت بیشتر و خاصتری نسبت به کشتهای سنتی دارند و ممکن است انجام شوند.
-
آیا اطلاعات بیشتری برای بیمار مورد نیاز است؟
ممکن است آزمایش خون یا ادرار اسید اوریک و یا قند خون برای مقابله با غلظت آن در مایع سینوویال تجویز شود. اگر متخصص مراقبتهای بهداشتی مشکوک باشد که شخصی عفونت سیستمیک دارد، علاوه بر تجزیه و تحلیل مایع سینوویال، ممکن است کشت خون نیز تجویز شود.
جراحی مفصل، زخم و جایگزینی مفصل میتواند خطر ابتلا به عفونت در مفصل را افزایش دهد.
-
آرتروسنتز چیست و چگونه انجام میشود؟
آرتروسنتز حذف مایع سینوویال از مفصل با سوزن و سرنگ است. متخصص مراقبت از بیحسی موضعی استفاده میکند و سوزن را در فضای بین استخوانها قرار میدهد و مایع سینوویال را جمعآوری میکند.
-
آیا دلایل دیگری برای انجام آرتروسنتز وجود دارد؟بله گاهی اوقات برای تخلیه بیش از حد مایع سینوویال - برای کاهش فشار در مفصل و یا کمک به درمان عفونت انجام میشود. گاهی اوقات داروهایی مانند کورتیکواستروئیدها به مفصل تزریق میشوند تا به کاهش التهاب و یا کاهش درد کمک کنند.