کمک به رد دوره های لخته شدن خون و کمک به تشخیص وضعیت ها و بیماری های مرتبط با ترومبوزیس
D-dimer
زمانیکه شما دارای علائمی از دوره های ترومبوزیس یا یک وضعیتی باشید که موجب تشکیل لخته خونی حاد و یا مزمن می شود، مثل ترومبوزیس در رگهای عمیق بدن (DVT)، آمبولی ریه (PE) یا لخته شدن درون وریدی پراکنده (DIC) و نظارت بر پیشرفت و درمان DIC و وضعیتهای شدید لخته شدن خون
نمونه خون گرفته شده از سیاهرگ بازو
نیاز نیست
-
این آزمایش در چه مواردی کاربرد دارد؟
آزمایشات D-dimer برای کمک به رد وجود لخته های نامناسب خون استفاده می شوند. برخی از وضعیت هایی که آزمایش D-dimer مورد استفاده است، شامل موارد زیر است:
-ترومبوزیس در رگ های عمیق بدن (DVT)
-آمبولی ریه (PE)
-سکته
از این آزمایش می توان در صورت نیاز برای کمک به تشخیص بیماری ها و وضعیت هایی استفاده کرد که موجب تشکیل فراوان لخته های خونی در بدن می شوند.
سطح D-dimer را می توان برای تشخیص لخته شدن درون وریدی پراکنده (DIC) و نظارت بر اثرگذاری درمان DIC استفاده کرد. -
این آزمایش در چه زمانی درخواست داده میشود؟
آزمایش D-dimer اغلب زمانی درخواست می شود که شخص با علائم یک وضعیت جدی به مرکز اورژانس مراجعه نماید.
آزمایش D-dimer را می توان زمانی درخواست داد که شخص دارای علائم ترومبوزیس رگ های عمیق خون، مثل موارد زیر باشد:
-درد یا کشیدگی ساق پا
-التهاب ساق پا، گرفتگی
-تغییر رنگ پوست ساق پا
این آزمایش را همچنین می توان در زمان بروز علائم آمبولی ریه، مثل موارد زیر، درخواست داد:
-کاهش ناگهانی تنفس، مشکلات تنفسی
-سرفه، سرفه خونی
-درد قفسه سینه مرتبط با ریه
-تپش تند قلب
D-dimer بویژه زمانی مفید است که پزشک بر این باور باشد که وضعیتی به غیر از ترومبوزیس رگ های عمیق یا آمبولی ریه منجر به بروز علائم شده است. این یک روش سریع و غیرتداخلی برای رد لخته شدن شدید یا غیرعادی است. با این حال، نباید زمانی که احتمال آمبولی ریه بر اساس ارزیابی بالینی بالا باشد، مورد استفاده قرار بگیرد.
زمانی که شخص دارای علائم لخته شدن درون وریدی پراکنده (DIC) باشد، مثل خونریزی لثه ها، تهوع، استفراغ، درد شدید عضلانی و شکم، تشنج و کاهش حجم ادرار، آزمایش D-dimer را می توان همراه با PT، PTT، فیبرینوژن و تعداد پلاکت برای کمک به تشخیص وضعیت درخواست داد. این آزمایش را همچنین می توان برای نظارت بر روند درمان DIC در فواصل زمانی منظم درخواست داد. -
نتایج این آزمایش چگونه تفسیر میشود؟
نتیجه آزمایش نرمال یا منفی D-dimer (سطح پایین تر از حد آستانه) بدین معنی است که به احتمال زیاد شخص آزمایش شده دارای وضعیت یا بیماری حاد موجب تشکیل و تجزیه لخته خون غیرعادی نیست. بسیاری از پزشکان در این مورد موافق اند که D-dimer منفی زمانی بیشترین اعتبار و سودمندی را دارد که آزمایش برای افرادی انجام شود که در معرض خطر پایین یا متوسط برای ترومبوزیس باشند. این آزمایش برای کمک به رد تشکیل لخته خون بعنوان علت علائم استفاده می شود.
نتیجه آزمایش مثبت D-dimer میتواند نشانگر وجود مقادیر بالای مواد حاصل از تجزیه فیبرین باشد. این وضعیت نشان می دهد که ممکن است فرآیند تشکیل و تجزیه لخته های خونی در بدن رخ داده باشد اما در مورد موقعیت یا علت لخته خونی اطلاعاتی ارائه نمی کند. برای مثال، این وضعیت ممکن است بدلیل تشکیل لخته خونی در رگ ها (VTE) یا لخته شدن درون وریدی پراکنده (DIC) باشد. معمولا سطح D-dimer در وضعیت DIC خیلی بالا می باشد.
با این حال، افزایش D-dimer همیشه نشانگر وجود لخته خونی نیست زیرا عوامل دیگری می توانند موجب افزایش سطح آن شوند. سطوح افزایش یافته را می توان در وضعیت هایی مشاهده کرد که در آن فیبرین تشکیل شده و سپس تجزیه شده باشد، مثل عمل جراحی اخیر، آسیب، عقونت، حمله قلبی و برخی از سرطان ها و وضعیت هایی که در آن فیبرین بطور طبیعی تصفیه نمی شود، مثل بیماری کبد. بنابراین D-dimer معمولا برای رد VTE در بیماران بستری شده استفاده نمی شود.
فیبرین همچنین در طی دوره بارداری تشکیل و تجزیه می شود، بنابراین ممکن است موجب افزایش سطح D-dimer شود. با این حال، اگر DIC در زنی که باردار است یا در دوره بعد از وضع حمل قرار گرفته مورد تردید باشد، در این حالت از آزمایش D-dimer می توان همراه با PT، PTT، فیبرینوژن و تعداد پلاکت برای تشخیص وضعیت وی استفاده کرد. اگر زن مبتلا به DIC باشد، سطح D-dimer در او افزایش زیادی خواهد داشت.
D-dimer بعنوان یک آزمایش ضمیمه توصیه شده است. از آنجاییکه D-dimer یک آزمایش حساسی است اما دارای حالت اختصاصی ضعیفی دارد، باید از آن صرفا برای رد وضعیت DVT استفاده کرد، نه تایید تشخیص یک بیماری. از این آزمایش نباید زمانیکه احتمال بالینی آمبولی ریه بالا است، استفاده کرد. هر دو حالت سطوح D-dimer افزایش یافته و طبیعی ممکن است مستلزم پیگیری باشد و می تواند منجر به آزمایشات دیگری گرد. افراد با نتایج آزمایش مثبت D-dimer و افرادی که در معرض خطر متوسط یا بالای DVT هستند نیازمند بررسی و آزمایشات تصویربرداری برای تشخیص می باشند.
زمانی که این آزمایش برای نظارت بر درمان DIC استفاده می شود، سطوح روبه کاهش نشانگر آنست که درمان موثر بوده در حالیکه سطوح روبه افزایش به معنی عدم تاثیر درمان بر وضعیت موجود می باشد. -
آیا اطلاعات بیشتری برای بیمار مورد نیاز است؟
غلظت های D-dimer ممکن است در افراد مسن افزایش یابد و نتایج مثبت کاذب نیز در شرایط سطوح بالای عامل روماتیسم (پروتئین دیده شده در افراد مبتلا به التهاب مفصل) دیده می شود. آزمایش D-dimer در کودکان به طور کامل مورد بررسی قرار نگرفته است.
روش های مختلفی برای آزمایش D-dimer وجود دارد. آزمایشات رایج دردسترس که منجر به نتایج کمی (quantitative) می شوند، معمولا در آزمایشگاه بیمارستان انجام می شوند. بدلیل اینکه آزمایشات مختلف در واحدهای متفاوتی استفاده می شوند، لذا نتایج یک آزمایش را را نمی توان به دیگری نسبت داد. -
عوامل رایج خطرناک برای تشکیل لخته های خونی نامناسب کدامند؟
برخی از این عوامل شامل موارد زیر هستند:
-جراحی یا آسیب
-بستری شدن یا زندگی در خانه سالمندان
-عدم تحرک طولانی مدت- این می تواند بدلیل مسافرتهای طولانی با هماپیما، ماشین و غیر یا استراحت طولانی مدت باشد
-استفاده از درمان کنترل بارداری یا درمان جایگزین هورمونی
-استخوان شکسته
-بارداری یا زایمان اخیر
-سندرم آنتی فسفولیپید
-سرطانهای خاص
-بیماری مادرزادی لخته شدن مثل جهش factor V Leiden
-پیشینه ابتلا به VTE
-چاقی مفرط
-مصرف سیگار -
اگر نتیجه آزمایش D-dimer مثبت باشد، پزشک چه مواردی را درخواست خواهد کرد؟
در شرایط مرکز اورژانس، اگر شما در معرض خطر پایین یا متوسطی برای ترومبوزیس و یا تشکیل لخته خونی درون رگ ها باشید و زمانی که نتیجه آزمایش D-dimer مثبت باشد، پزشک شما احتمالا یک روش تصویربرداری غیرتداخلی مثل اولتراساند رگ، multi-detector helical computed axial tomography، آنژیوگرافی مستقیم ریه یا اسکن ventilation-perfusion درخواست خواهد داد. برای اطلاعات بیشتر به RadiologyInfo.org: Heart and Vascular مراجعه نمایید.