سرطانی که در پروستات توسعه می یابد ممکن است برای سالها در غده پروستات باقی بماند و موجب برخی از علائم مشخصی گردد. بسیاری از موارد سرطان پروستات روند کندی داشته و علائم تنها زمانی بروز می کنند که توده تومور به اندازه ای رشد می کند که مجرای ادرار را مسدود می نماید. این می تواند موجب علائم زیر شود:
-تکرر ادرار بویژه در شب
-جریان ادرار ضعیف یا همراه با توقف
-درد یا سوزش در زمان ادرار یا انزال
-چرک یا خون در ادرار یا مایع منی
-ناراحتی در بخش پشت بدن، لگن یا بخش بالای ران ها
با این حال، بسیاری از این علائم می تواند ناشی از وضعیت های دیگری باشد مثل هایپرپلاسی خوش خیم پروستات (BPH)، عفونت مجاری ادرار (UTI)، التهاب حاد پروستات یا بیماری مقاربتی.
BPH افزایش اندازه پروستات غیرسرطانی است که با افزایش سن در مردان، شیوع فراوانی دارد. طبق انجمن اورولوژی آمریکا، این بیماری می تواند در 90 درصد مردان هشتاد ساله اثرگذار باشد. این بیماری موجب سرطان پروستات نمی شود اما هر دوی آنها ممکن است با هم بوجود آید. از طریق آزمایش، پزشکان باید تعیین کنند که آیا علائم بدلیل سرطان پروستات، BPH یا وضعیت غیر مرتبط با سرطان است. این می تواند شامل آزمایش PSA و آزمایش ناحیه مقعد با انگشت (DRE) و براساس نتایج آنها، نمونه برداری از پروستات باشد.

مردانی که دارای علائم نیستند باید با پزشک خود در مورد غربالگری سرطان پروستات تصمیم بگیرند. بسیاری از سازمان ها مثل انجمن سرطان آمریکا و انجمن اورولوژی آمریکا توصیه می کنند که مردان در مورد مزایا و معایب غربالگری مبتنی بر PSA برای سرطان پروستات با پزشک خود قبل از تصمیم گیری مشورت نمایند، با این حال برخی از سازمان ها مثل نیروی کاری خدمات پیشگیری آمریکا بر این باورند که معایب مرتبط با تشخیص و درمان از مزایای احتمالی آن بیشتر بوده و استفاده از PSA برای سرطان پروستات در مردان سالم از هر سنی را توصیه نمی کنند.
یک عامل مهم در زمان تصمیم گیری برای غربالگری، ریسک شخصی در توسعه سرطان پروستات است:
-ریسک میانگین- شامل مردان سالم بدون ریسک فاکتورها می باشد
-ریسک افزایش یافته- مردان آفریقایی-آمریکایی یا مردانی که دارای پدر یا برادر مبتلا در قبل از 65 سالگی هستند
-ریسک بالا- شامل مردانی با بیش از یک خویشاوند که در سن جوانی مبتلا شده اند
برای مردانی که تمایل به غربالگری سرطان پروستات را دارند، انجمن سرطان آمریکا توصیه می نماید که مردان سالم با ریسک متوسط تا سن 50 سالگی تحت آزمایش و بررسی قرار بگیرند، در حالیکه انجمن اورولوژی آمریکا غربالگری را برای مردان سنین 55 تا 69 سال توصیه کرده و هیچ غربالگری معمول و منظمی را برای بعد از سن 70 توصیه نمی کند.
برای افراد در ریسک بالا، مثل مردان آمریکایی با نژاد آفریقایی و مردان دارای پیشینه خانوادگی از بیماری، انجام آزمایش در سن 40 یا 45 سالگی توصیه می شود.
در حالیکه سطوح افزایش یافته PSA مرتبط با سرطان هستند، ممکن است ناشی از بیماری های دیگری مثل BPH و التهاب پروستات باشد. از آنجاییکه آزمایش PSA ممکن است بنابه دلایلی بطور موقت افزایش یابد، تکرار آزمایش PSA را می توان چند هفته بعد انجام داد. اگر نتیجه تکرار آزمایش افزایش PSA باشد، پزشک می تواند یک سری از آزمایشات PSA را توصیه نماید تا مشخص شود که سطح آن افزایش می یابد، در همان سطح باقی می ماند یا کاهش می یابد.
PSA افزایش یافته ممکن است با یک نمونه برداری پیگیری شود که دارای مخاطرات عوارضی مثل درد، تب، خون در ادرار یا عفونت مجاری ادرار است. (به مقاله آسیب شناسی آناتومیک برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد نمونه برداری مراجعه کنید.) اگر سرطان پروستات تشخیص داده شود، باید مشخص شود که آیا این وضعیت از نظر بالینی اهمیت دارد یا خیر. اگر سرطان پروستات کوچک، محدود و با رشد کندی باشد، هرگز موجب مشکلات سلامتی نخواهد شد.
یک اظهار نظری وجود دارد مبنی بر اینکه "بسیاری از مردان با سرطان پروستات می میرند نه در اثر آن". در این موارد، درمان ها ممکن است گاها وخیم تر از خود سرطان باشد زیرا می تواند موجب عوارض جانبی مثل نارسایی نعوظ و بی اختیاری جنسی شود. در مواردی که سرطان دارای رشد آهسته ای باشد، پزشک و بیمار ممکن است تصمیم به نظارت بر پیشرفت آن و نه درمان فوری بگیرند.
با این حال، برخی از سرطان های پروستات به شدت درون منطقه لگن و سپس کل بدن رشد و گسترش می یابند و برخی از سرطان های دارای رشد آرام در نهایت گسترش یافته و موجب بروز مشکلاتی می شوند که این وضعیت مستلزم مداخله پزشکی است. چالش موجود شناسایی سرطان پروستات، ارزیابی میزان رشد و گسترش آن و تصمیم گیری در مورد دوره های درمانی مناسب و زمان شروع درمان است.

بررسی آزمایشگاهی
بررسی آزمایشگاهی را می توان برای غربالگری مردان فاقد علائم و دارای علائم بیماری برای سرطان پروستات، رد بیماری ها و وضعیت های دیگری که می تواند موجب بروز علائم یا وخیم تر شدن آن شده و نیز اثرگذاری درمان برای سرطان و نظارت بر عود بیماری استفاده کرد.
آزمایش می تواند شامل موارد زیر باشد:
-PSA(آنتی ژن مختص پروستات)- برای غربالگری و نظارت بر سرطان پروستات. PSA یک ابزار خوب ولی ناکافی است. برخی از سازمان ها مثل نیروی کاری خدمات پیشگیری آمریکا بر این باورند که ضررها و معایب مرتبط با تشخیص و درمان افراطی از معایب احتمالی آن بیشتر بوده و PSA را برای غربالگری سرطان در مردان سالم از هر سن توصیه نمی کنند. انجمن سرطان آمریکا، انجمن اورولوژی آمریکا و کالج پزشکان آمریکایی توصیه می نمایند که مردان در مورد مزایا و معایب غربالگری مبتنی بر PSA قبل از تصمیم گیری برای غربالگری با پزشک خود مشورت نمایند. (برای اطلاعات بیشتر در مورد توصیه های غربالگری به بخش آزمایشات غربالگری برای افراد 30 تا 49 ساله: سرطان پروستات و آزمایشات غربالگری برای افراد 50 سال به بالا: سرطان پروستات مراجعه نمایید.) سطوح افزایش یافته PSA کلی با افزایش ریسک سرطان پروستات مرتبط بوده اما در وضعیت های دیگری مثل BPH، التهاب پروستات، عفونت و برخی از بیماری های موقت مشاهده می شود. در زمان ارزیابی نتایج، پزشک باید هر دو مورد سطح PSA در خون و حجم پروستات را لحاظ نماید. (برای بحث در مورد انواع آزمایشات PSA، صفحه آزمایش PSA مراجعه کنید.)
-آزمایش مقعدی با انگشت (DRE) یک بررسی فیزیکی است. برای اجرای DRE، پزشک انگشت پوشیده شده و چرب را وارد مقعد کرده و غده پروستات را با انگشت خود حس می کند و ناهنجاری احتمالی را در آن مورد بررسی قرار می دهد.
-PSA آزاد- PSA در دو شکل عمده در خون وجود دارد: مرکب (cPSA، متصل به پروتئین های دیگر) و آزاد (غیرمتصل). آزمایش PSA آزاد را کی توان برای کمک به تعیین این مسئله انجام داد که آیا زمانی که PSA بصورت جزئی افزایش می یابد، نمونه برداری باید انجام پذیرد یا خیر. مردان مبتلا به BPH دارای سطوح بالاتری از PSA آزاد هستند و مردان مبتلا به سرطان پروستات دارای مقادیر کمی از PSA آزاد می باشند. سطح نسبتا پایین PSA آزاد، شانس وجود سرطان را افزایش می دهد، حتی اگر PSA کلی بطور عمده افزایش نیافته باشد.
مشابه با PSA آزاد، برخی از آزمایشات دیگر برای کمک به تصمیم گیری در مورد انجام نمونه برداری توسعه یافته اند. نمونه برداری های مورد استفاده در پی نتایج مثبت PSA می تواند موجب ناراحتی، اضطراب و گاه عوارضی شود. این آزمایشات نسبتا جدید هستند و بطور گسترده در دسترس نمی باشند:
-(2-) proPSA- این آزمایش به دنبال پیش ماده PSA می باشد که ممکن است توسط سلول های سرطانی پروستات در میزان بالاتری از سلول های خوش خیم پروستات تولید شوند. درصد (2-) proPSA نسبت به سطح PSA کلی (مثل % PSA آزاد) استفاده می شود که برای تصمیم گیری در مورد انجام نمونه برداری کمک خواهد کرد.
-PCA3- پروتئین تولید شده در غده پروستات است. این آزمایش سطح mRNA PCA3 (علامتی از ژن هایی که تولید پروتئین PCA3 را در پروستات تحریک می کند) را در ادرار اندازه گیری می کند. مقادیر زیاد m-RNA (تولید اضافی) توسط 95 درصد سلول های سرطانی پروستات تولید می شوند، بنابراین مقدار افزایش یافته می تواند نشانگر سرطان پروستات باشد.
-ترکیب ژن TMPRSS2-ERG- این آزمایش نیز یک آزمایشش مبتنی بر بررسی ادرار است. این آزمایش mRNA ناشی از آرایش مجدد ژن ها را شناسایی می کند. آرایش مجدد ژنی در بیش از 50 درصد سرطان های پروستات بیش از اندازه وجود دارد، بنابراین مقدار افزایش یافته می تواند نشانگر سرطان پروستات باشد.
این آزمایشات پاسخ قطعی برای وجود سرطان پروستات را در فرد ارائه نمی کند. بلکه، این آزمایشات به پیش بینی سودمندی نمونه برداری در تشخیص بیماری کمک می کنند.
معیار اصلی برای تشخیص سرطان پروستات، نمونه برداری از پروستات (جمع آوری نمونه ها از بافت پروستات و شناسایی سلول های غیرطبیعی زیر میکروسکوپ) است. اگر سرطان یافت شود، پزشک از نمونه و آزمایشات تصویربرداری مثل فراصوت برای تعیین مرحله سرطان (میزان گسترش آن در بدن) و میزان آن (چگونگی بروز سلول های غیرطبیعی) استفاده خواهد کرد. هر چقدر سلول های تومور غیرطبیعی باشند، احتمال گسترش سرطان بیشتر خواهد بود.
گاها آزمایشات دیگر را می توان برای رد وضعیت ها و بیماری های دیگر که دارای علائم مشابهی هستند، انجام می شود:
-تحلیل ادرار- برای غربالگری اختلالات کلیه و عفونت مجاری ادرار (UTI)
-کشت ادرار- کمک به تشخیص UTI
-نیتروژن اوره خون (BUN) و کراتینین- آزمایشات خون برای ارزیابی عملکرد کلیه
بررسی های غیرآزمایشگاهی می تواند شامل موارد زیر باشد:
-فراصوت- فراصوت مقعد (TRUS) را می توان برای بررسی اندازه پروستات و کمک به جایگزینی سوزن در طی نمونه برداری از پروستات استفاده می شود
-CT- برای ارزیابی میزان سرطان
-MRI- برای کمک به ارزیابی میزان سرطان
-Radionuclide bone scintigraphy- گاها برای شناسایی سرطانی که به استخوان ها گسترش یافته باشد، استفاده می شود
-PET- گاها برای کمک به تعیین مرحله سرطان متاستازی (سرطانی که به خارج از پروستات گسترش یافته باشد)

با تشخیص مرحله و میزان یک سرطان پروستات، پزشک و فرد بیمار می توانند مناسب ترین گزینه های درمانی را تعیین کنند. در مواردی که سرطان درون پروستات حفظ شده باشد و علائمی بروز نکند و گسترش آن با سرعت پایینی باشد، آنها ممکن است پیشرفت بیماری را تحت نظارت داشته باشند. این روش با عنوان انتظار مراقبتی است و یک استراتژی می باشد که ممکن است سال ها کارساز باشد.
برای افراد مبتلا به سرطان پروستات که نیاز به مداخله پزشکی دارند، ترکیبی از موارد جراحی، پرتوافکنی و یا درمان هورمونی مورد استفاده قرار می گیرد. اگر مورد جراحی انتخاب شود، کل تومور را خارج کرده یا موجب تسهیل ادرار در موارد پیشرفته تر می شود. جراحی سرد که یک روش جراحی نسبتا جدیدی است که بافت های آلوده را با مایع نیتروژن فریز کرده و آنها را از بین می برد. پرتوافکنی را می توان با استفاده از پرتوهای خارج از بدن یا با دانه های رادیواکتیو ریز که درون پروستات قرار داده می شود، انجام می گردد. پرتوافکنی را همچنین می توان در ترکیب با درمان هورمونی و برای تسکین درد در بیماران مبتلا به سرطان که به استخوان های آنها توسعه یافته، استفاده کرد.
درمان هورمونی برای درمان سرطان پروستات که به نواحی دیگر بدن گسترش یافته است، استفاده می شود. با اینکه این روش درمان در این مرحله نیست، اما چنین درمانی می تواند تومورها را از بین ببرد، علائم را تسکین دهد و حیات فرد را افزایش دهد. درمان هورمونی همچنین برای درمان مراحل پیشرفته سرطان پروستات در ارتباط با درمان پرتوافکنی یا از بین بردن تومور قبل از جراحی استفاده می شود. شیمی درمانی به ندرت برای سرطان پروستات استفاده می شود اما می توان در موارد پیشرفته که به درمان هورمونی پاسخگو نیستند، استفاده کرد.
عوارض جانبی درمان های مختلف سرطان پروستات می تواند شامل خستگی، ریزش مو، بی اختیاری ادرار و نارسایی نعوظ باشد. مردان دارای سطوح پایین تستوسترون بدلیل درمان سرطان پروستات ممکن است در معرض ریسک بالایی برای پوکی استخوان باشند.
گزینه های شناسایی و درمان سرطان پروستات در حال پیشرفت بوده و توصیه های مرتبط با زمان و نحوه استفاده از این گزینه ها در حال گسترش است. مردان باید در مورد غربالگری سرطان پروستات و گزینه های درمانی با پزشکان خود مشورت کنند و گزینه های مرتبط را مورد بررسی قرار دهند.