Cystatin C - C سیستاسین
-
این آزمایش در چه مواردی کاربرد دارد؟آزمایش سیستاتین C ممکن است به عنوان جایگزینی برای آزمایشهای کراتینین و کلیرانس کراتینین، برای غربالگری اختلال کلیوی و نظارت بر عملکرد کلیوی مورد استفاده قرار گیرد. این آزمایش مخصوصا در موارد خاصی که نتایج کراتینین مبهم میباشد میتواند بیشتر کاربرد داشته باشد.
به عنوان مثال، در افراد مبتلا به سیروز کبدی، افراد چاق، افرادی که سوءتغذیه دارند، در افراد با رژیم گیاهخواری، قطع عضو یا توده عضلانی کاهشیافته (سالمندان و کودکان)، اندازهگیری کراتینین ممکن است قابل اعتماد نباشد. از آنجایی که کراتینین به توده عضلانی بستگی دارد، ممکن است ارزیابی عملکرد کلیه در این افراد که مقادیر غیرنرمال توده بدنی را دارند صحیح نباشد. سیستاتین C تحت تأثیر توده بدنی یا رژیم غذایی قرار نمیگیرد و از این رو نسبت به کراتینین، نشانگر قابل اعتمادتری جهت ارزیابی عملکرد کلیهها است.
همچنین، اندازهگیری سیستاتین C برای تشخیص زودهنگام بیماری کلیوی در افرادی که نتایج سایر آزمایشهای کلیوی (eGFR، کراتینین یا آلبومین ادراری) هنوز طبیعی یا در محدوده مرزی میباشد و فرد مبتلا ممکن است علائمی نداشته باشد و یا دارای علائم جزئی باشد میتواند مفید باشد. در این مورد، پزشک ممکن است با بررسی سیستاتین C بخواهد مزمن بودن بیماری کلیوی را بررسی کند.
محققین در حال بررسی سایر موارد استفاده از سیستاتین C، مانند استفاده از این آزمایش، به تنهایی یا در ترکیب با کراتینین خون، برای برآورد میزان فیلتراسیون گلومرولی (GFR) هستند. اخیرا" مطالعهای نشان داده است که فرمی از معادله eGFR که شامل کراتینین و سیستاتین C است، صحیحتر از آن هایی است که تنها از یکی از این دو ماده استفاده میکنند و این معادله میتواند برای تأیید بیماری مزمن کلیه (CKD) در افرادی که دارای eGFR نزدیک به 60، آستانه برای CKD، هستند استفاده شود. سیستاتین C علاوه بر اختلال کلیوی، با افزایش خطر مرگومیر، بیماری قلبیعروقی و نارسایی قلبی در افراد مسن ارتباط دارد. این معادلات قبل از اینکه بالینی پیاده سازی شوند، در جمعیتهای مختلف بیماران مورد ارزیابی قرار میگیرند.
اخیرا"، چندین مطالعه نشان دادهاند که مقادیر سیستاتین C خیلی سریعتر از کراتینین به سطح نرمال خود باز میگردد، بنابراین در بیماران بستری که شدیدا بیمار هستند و در آنها GFR سریع تغییر میکند میتوان جهت ارزیابی عملکرد کلیه و شدت بیماری، از سیستاتین C استفاده کرد.
-
این آزمایش در چه زمانی درخواست داده میشود؟همانطور که مطالعات صورت گرفته، مفید بودن سیستاتین C را مشخص و تأیید کردهاند، این ترکیب، مخصوصا به عنوان نشانگر اولیه و حساس برای بیماری مزمن کلیوی (CKD)، در حال پذیرش است. این آزمایش ممکن است در هنگام وجود یا احتمال وجود بیماری که بتواند عملکرد کلیهها را تحت تأثیر قرار دهد و موجب کاهش میزان فیلتراسیون گلومرولی (GFR) شود درخواست شود.
این آزمایش ممکن است زمانی که نتایج سایر آزمایشهای دیگر مانند کراتینین یا کلیرانس کراتینین نتواند برای پزشک کمک کننده باشد، یا زمانی که پزشک بخواهد اختلال زودرس عملکرد کلیه، به ویژه در سالمندان یا نوزادان را بررسی نماید درخواست داده شود. از این آزمایش، همچنین برای نظارت بر اختلال شناسایی شده، در طول دوره بیماری، استفاده میگردد.
در حال حاضر تحقیقات برای اطلاعات بیشتر در مورد سیساتین C به عنوان نشانگری برای خطر ابتلاء به بیماری کلیوی مرحله انتهایی، نارسایی قلبی و مرگ در حال انجام است. همچنین، مطالعات نشان دادهاند که استفاده از ترکیب سیستاتین C و کراتینین خون در یک معادله، میتواند برآورد GFR صحیحتری را ارائه دهد.
-
نتایج این آزمایش چگونه تفسیر میشود؟مقادیر بالای سیستاتین C موجود در خون، متناظر با کاهش میزان فیلتراسیون گلومرولی (GFR) و در نتیجه اختلال کلیوی میباشد.
از آنجایی که سرعت تولید و تجزیه سیستاتین C در بدن، ثابت است بنابراین در صورت عملکرد نرمال کلیهها و GFR نرمال، میزان سیستاتین C بایستی در حد ثابتی حفظ شود.
مطالعات اخیر نشان میدهد که افزایش سطوح سیستاتین C، همچنین ممکن است نشان دهنده افزایش خطر ابتلاء به بیماریهای قلبی، نارسایی قلبی و مرگ باشد.
-
آیا اطلاعات بیشتری برای بیمار مورد نیاز است؟اگر چه سیستاتین C، نسبت به کراتینین، کمتر تحت تأثیر فاکتورهایی مانند سن، توده بدنی و رژیم غذایی قرار میگیرد، اما این آزمایش هم بدون اشکال نیست و میتواند تحت تاثیر برخی داروها و بیماریهای دیگر قرار گیرد.
برخی مطالعات گزارش کردهاند که افزایش سطح سیساتین C با شرایطی مانند افزایش پروتئین واکنشگر-C (یا CRP)، شاخص توده بدنی (BMI)، هیپرتیروئیدیسم، مصرف استروئیدها، بیماریهای بدخیم، ایدز/HIV، بیماریهای روماتیسمی و برخی از بیماریهای متابولیکی خاص مانند هیپرهموسیستئینمی (افزایش هموسیستئین) ارتباط دارد. علاوه بر این، مطالعات دیگر نشان میدهند که سیساتین C میتواند توسط مسیرهای غیرکلیوی، مانند روده نیز از خون پاک شود و در بین بیمارانی که پیوند کلیه داشتهاند سطوح سیستاتین C دارای نوسانات میباشد.
-
آیا سیستاتین C میتواند در ادرار نیز اندازهگیری شود؟خیر. بر خلاف کراتینین، سیستاتین C، پس از فیلتراسیون گلومرولی، بازجذب شده و سپس در کلیهها متابولیزه میشود. در شرایط طبیعی، در ادرار، مقادیر قابل تشخیصی از سیستاتین C وجود ندارد.
-
eGFR (مقدار فیلتراسیون گلومرولی) چگونه محاسبه میشود؟معمولترین فرمول برای محاسبه eGFR، که در حال حاضر توسط بنیاد ملی کلیه (NKF) و KDIGO نیز برای استفاده عمومی توصیه میشود، فرمول CKD-EPI نامیده میشود. این فرمول برای محاسبه نیاز به کراتینین سرم (و یا سیستاتین c سرم)، سن و مقادیر تعیین شده بر اساس جنسیت و نژاد دارد. محققان همچنین در حال ارزیابی معادلاتی هستند که برای برآورد GFR، از ترکیبی از آزمایشهای کراتینین، BUN و سیستاتین C استفاده میکنند.
-
GFR واقعی چگونه تعیین میشود؟
بهترین روش برای سنجش مستقیم میزان فیلتراسیون گلومرولی (GFR) روشی است که "کلیرانس اینولین" نامیده میشود. در این روش ماده محلولی که شامل مولکولهای نشانگر اینولین (نه انسولین) است از طریق تزریق داخل وریدی به بدن وارد میشود (IV-تزریق داخل وریدی) و سپس نمونههای ادرار زماندار در طول چندین ساعت جمعآوری میگردند و برای تعیین GFR، حجم ادرار و مقدار اینولین موجود در هر نمونه اندازهگیری میشود. این روش و سایر روشهایی که از مواد دیگری مانند مواد رادیواکتیو استفاده میکنند به طور روتین کاربردی ندارند و در کارهای تحقیقاتی از آنها استفاده میشود.