غربالگری جهش نادر در ژن PSEN1 مرتبط با بیماری زودرس آلزایمر خانوادگی (EOFAD، همچنین بهنام بیماری آلزایمر نوع 3 یا AD3)
PSEN1
هنگامی که فردی بالغ هستید که علائم زوال عقل و سابقه خانوادگی بیماری آلزایمر دارید که قبل از 60-65 سالگی شروع میشود یا اگر فردی بدون علامت یا یک عضو خانواده که مبتلا به بیماری آلزایمر زودرس و جهش ژنتیکی PSEN1تشخیص داده شدهاید.
ندارد
-
این آزمایش در چه مواردی کاربرد دارد؟
تجزیه و تحلیل جهش ژنتیکی PSEN1 برای بررسی افراد بزرگسال بدون علامت یا علامتدار که دارای سابقه خانوادگی قوی در ابتدای بیماری آلزایمر (EOFAD، همچنین بهنام بیماری آلزایمر نوع 3 یا AD3) است، بهویژه هنگامی که یک جهش خاص PSEN1 در سایر اعضای خانواده شناسایی شده است. این ویژگی به تشخیص افتراقی EOFAD در مقایسه با سایر گونههای زوال زودرس عقل کمک میکند، اما معمولا تنها در افرادی با سابقه خانوادگی AD3 رخ میدهد. برای ارزیابی خطر ابتلا به گونه انتقالی از والدین و انتقال جهش PSEN1، میتوان از مشاوره ژنتیکی مناسب استفاده کرد. با اینحال، تست PSEN1 پیش از تولد بهندرت تجویز میشود، زیرا آمنیوسنتز مورد نیاز است و بدین خاطر برای بیماریهای زودرس بزرگسالان پیش از موعد متداول نیست.
تست PSEN1 به عنوان غربالگری برای جمعیت عمومی و یا برای افرادی که شروع دیرهنگام AD داشتهاند مفید نیست.
-
این آزمایش در چه زمانی درخواست داده میشود؟
این آزمایش ممکن است در زمانی صورت بگیرد که شخصی علائم مرتبط با بیماری آلزایمر قبل از 65 سالگی ایجاد کند. تجزیه و تحلیل جهش PSEN1 همچنین ممکن است زمانی که فرد بزرگسال بدون علامت دارای سابقه خانوادگی قوی بیماری آلزایمر زودهنگام است، بهویژه هنگامی که اعضای خانواده چندگانه بیش از چندین نسل دارای AD3 هستند یا چنین تصور میشود.
بهندرت ممکن است تست PSEN1 پیش از تولد تجویز میشود در زمانی که ثابت شده اعضای خانواده مبتلا بودهاند و جهش ژن خاص PSEN1 در یک عضو خانواده شناسایی شده باشد. آزمایش پیش از تولد یا تست کودکان برای بیماریهای زودرس بالغین متداول نیست.
-
نتایج این آزمایش چگونه تفسیر میشود؟
اگر شخصی دارای یکی از جهشهای PSEN1 باشد، احتمالا این فرد در نهایت معمولا در سن مشابه با دیگر عضو مبتلای خانواده به AD3 مبتلا میشود. نفوذ ژن (به عنوان مثال علائم، شدت و میزان پیشرفت) از فردی به فرد دیگر متفاوت است. از آنجایی که این یک ژن غالب است، هر کودک 50٪ احتمال دارد جهش PSEN1 به وی منتقل شود.
اگر تجزیه و تحلیل جهش ژنتیکی PSEN1 منفی باشد، هنوز ممکن است که فرد دارای AD3 باشد زیرا جهش در روش تست موجود شناسایی نمیشود و ممکن است به دلیل جهشهای مختلف ژن PSEN1 یا جهش ژن ناشناخته دیگری باشد.
-
آیا اطلاعات بیشتری برای بیمار مورد نیاز است؟
جهش ژنتیکی PSEN1 تقریبا بهطور انحصاری مرتبط با خانواده است و با AD دیررس مرتبط نیست. چند مورد از جهش ژنتیکی PSEN1 بدون سابقه خانوادگی قوی به علت نَسَبی « متناوب»، جهشهای جدید یا به دلیل اینکه پدر و مادر قبل از بروز علائم فوت کردهاند، بنابراین این عنصر از سابقه خانوادگی ناشناخته است.
تست PSEN1 یک آزمایش تقریبا جدید و نسبتا گرانقیمت است که استفاده محدودی دارد و هنوز به ندرت تجویز میشود. این آزمایش تنها در چند آزمایشگاه انجام میشود، بنابراین اگر متخصص سلامت آزمایش را تجویز کرد، نمونه خون باید به یک آزمایشگاه مرجع فرستاده و نتایج ممکن است چندین بار مرجوع شود. همانند بسیاری از روشهای تست جدید، تجزیه و تحلیل ممکن است گران باشد و اغلب در اکثر برنامههای بیمه پوشش داده نمیشود.
-
پدرم به بیماری زودرس آلزایمر (AD3) تشخیص داده شده است. آیا دکتر میتواند بدون آزمایش خون جهش ژنتیکی را تشخیص دهد؟
خیر، علائم AD3، AD زودرس متناوب و AD دیررس، به جز سن شروع، مشابه هستند. شما نمیتوانید با نگاه کردن به فعالیتهای غیرطبیعی زندگی روزانه جهش ژنتیکی را تشخیص دهید. اگر یک سابقه خانوادگی از شروع زودرس AD وجود داشته باشد، بهخصوص اگر عضو دیگر خانواده با یک جهش ژنتیکی تشخیص داده شده باشد، ممکن است پزشک به مشکل ژنتیکی مشکوک باشد که ممکن است با آزمایش خون تایید شود.
-
آیا آزمایشهای ژنتیکی دیگری وجود دارد که AD را تشخیص دهد؟
ژنهای دیگر که دارای جهشهای مرتبط با AD3 هستند PSEN2 و APP (پروتئین پیشماده آمیلوئید) است. تست در دسترس است، اما لازم به ذکر است که این جهشهای ژنی بسیار نادر هستند و تنها در تعداد بسیار کمی از خطوط خانواده خاص شناسایی شدهاند.