آلرژی حساسیت بیش از حد، واکنش افراطى سیستم ایمنی بدن به مواد است که باعث ایجاد واکنش در اکثر مردم نمیشود. موادی که باعث واکنش بیش از حد میشوند، آلرژن/ آلرژیزا نامیده میشوند.
طبق آکادمی آلرژی، آسم و ایمونولوژی آمریکا (AAAAI)، درصد افرادی که در سراسر جهان از آلرژی رنج میبرند، بهطور پیوسته طی 50 سال گذشته افزایش یافته است و تقریبا 50 درصد از کودکان در سراسر جهان در معرض نوعی واکنش آلرژیک به حداقل یک نوع غذا، حشرات، دارو، گیاهان یا حیوانات نشان میدهند.
در حالی که هر شخصی میتواندحساسیت ایجاد کند، افراد دارای اعضای خانواده مبتلا به حساسیت در معرض خطر بیشتری هستند. با اینحال، فردی که مستعد ابتلا به این بیماری است، ممکن است به مواد مشابه با والدین و خواهر و برادر خود واکنش نشان ندهد؛ و به آلرژنی که فرد در معرض تماس با آن قرار گرفته و پاسخ سیستم ایمنی بدن بستگی دارد.
حساسیتهای بالا به چهار نوع از I تا IV تقسیم میشوند. این طبقهبندیها تا حدودی بر این اساس است که چه بخشهایی از سیستم ایمنی فعال میشوند و واکنش چهمدت طول میکشد.
دو نوع حساسیت معمولا با واژه "آلرژی" مرتبط است:
- نوع I حساسیت فوری - افراد مبتلا به این انواع آلرژی در هنگام تماس با آلرژن پروتئین ایمنی بدن بهنام آنتیبادی تولید میکنند. نوع آنتیبادی تولید شده ایمونوگلوبولینE یا (IgE) نامیده میشود. هنگامی که این آنتیبادیها به آلرژنها متصل میشوند، معمولا طی چند دقیقه باعث واکنشهای موضعی و گاهی سیستمیک میشوند.
- نوع IV تاخیر در افزایش حساسیتها - این واکنشها ناشی از تداخل آلرژنها با سلولهای ایمنی حساسیت خاص است، گلبولهای سفید خون لنفوسیتهای T.
نوع I
حساسیت شدید نوع I عمدتا بر سیستم تنفسی و دستگاه گوارش و پوست تاثیر میگذارد.
اولین بار که شخص مبتلا در معرض آلرژن بالقوه قرار میگیرد، واکنش مهمی
نخواهد داشت؛ در عوض، شروع به تولید آنتیبادیهای IgE در برابر آلرژن خاص
(آنتیبادی IgE اختصاصی به آلرژن) خواهد کرد. هنگامی که شخصی به این طریق
حساسیت پیدا کند، در مواجهه بعد میتواند واکنش شدید ایجاد کند.
آنتیبادی IgE که در پاسخ به آلرژن ایجاد میشود، به ماستسل (نوعی سلول مغز استخوان)، سلولهای اختصاصی بافتها، و بازوفیلها در جریان خون متصل میشود. این عمل اولین سیستم ایمنی بدن است. در طول مواجهه بعدی با آلرژن، IgE اختصاصی خاص، آلرژن را تشخیص میدهد، به آن متصل میشود و باعث آزاد شدن مواد شیمیایی از جمله هیستامین و باعث ایجاد علائم آلرژیک میشود که میتواند در دهان، بینی و یا روی پوست شروع شود، هر جایی که آلرژن وارد شده است.
واکنشهای آلرژیک نوع I میتواند در شدت متفاوت داشته باشد، یک بار باعث ایجاد بثورات قرمز یا کهیر میشود، و بار دیگر واکنش حاد جدی و تهدید کننده حیات بهنام آنافیلاکسی. آنافیلاکسی یک واکنش چند ارگانی است که میتواند با تحریک، احساس "درد شدید زودهنگام"، پوست رنگپریده بهعلت فشار خون پایین و یا از دست دادن هوشیاری (غش) شروع شود. آنافیلاکسی بدون تزریق سریع اپینفرین (آدرنالین) میتواند کشنده باشد.
آلرژی نوع I در پاسخ به انواع مواد ایجاد میشود، البته محدود به این موارد نمیشود:
- غذاها
- گیاهان مانند گرده، علفهای هرز، گیاهان دارویی و غیره
- سموم حشرات
- پرز حیوان و بزاق گربه و سگ، برای مثال
- غبار
- هاگ قارچ
- مواد شغلی (لاتکس)
- داروهایی مانند پنیسیلین
همچنین ممکن است فردی که به ابروسیا آلرژی دارد واکنشهای متقابل داشته باشد، بهعنوان مثال، به خربزه (هندوانه یا طالبی) و موز واکنش نشان دهد. شایعترین علل مربوط به واکنشهای شدید آنافیلاکتیک غذایی، واکنش به بادام زمینی، آجیل مانند درختان گردو و صدف است.
نوع IV
حساسیت شدید نوع IV معمولا پوست را درگیر میکند و بهعنوان حساسیت "تأخیری"
تعریف میشود، زیرا واکنش معمولا حدود 48 تا 72 ساعت پس از مواجهه با آلرژن ظاهر میشود.
این واکنشها زمانی رخ میدهد که آنتیژن با لنفوسیتهای T حساسیت خاص تداخل ایجاد
میکنند. لنفوسیتها مواد التهابی و سمی را دفع میکنند که دیگر گلبولهای سفید خون
را به محل مواجهه جذب میکنند و باعث آسیب بافتی میشوند. هیچ سیستم ایمنی "زمینهای"
ضروری نیست؛ افراد در اولین واکنش میتوانند واکنش نوع IV داشته باشند. یک نمونه
معمول از این نوع آلرژی واکنش به پیچک سمی آمریکایی است.
چهچیزی آلرژی نیست؟
واکنشهای دیگری وجود دارد که میتواند علائم آلرژی ایجاد کند ولی از
طریق فعال شدن سیستم ایمنی ایجاد نمیشود. آنها از واکنشهای سمی که بر
شخصی که مواجهه کافی دارد تاثیر میگذارد، مانند مسمومیت غذایی ناشی از
سموم باکتریایی، تا شرایط ژنتیکی،
مانند عدم تحمل ناشی از فقدان
آنزیم (برای مثال، ناتوانی در هضم قند شیر، منجر به عدم تحمل لاکتوز و
حساسیت به چیزهایی مانند گلوتن در بیماری
سلیاک میشود) متغیر هستند. علائم نیز ممکن است از طریق داروهایی مانند
آسپیرین و آمپیسیلین، رنگهای غذایی، MSG (گلوتامات مونوسیدیم، افزودنی
عطر و طعم مواد غذایی) و برخی از عوامل روانشناختی ایجاد شود. در حالیکه
این بیماریها و شرایط ممکن است توسط پزشک مورد بررسی قرار گیرد، آلرژی
ندارند و در آزمایشهای آلرژی شناسایی نمیشوند.