اسامی دیگر
Blood Sugar قند خون
Fasting Blood Sugar قند خون ناشتا
FBS
Fasting Blood Glucose گلوکز خون ناشتا
FBG
Fasting Plasma Glucose گلوکز پلاسمایی ناشتا
FPG
Blood Glucose گلوکز خون
Oral Glucose Tolerance Test آزمایش تحمل گلوکز خوراکی
OGTT
GTT
Urine Glucose گلوکز ادرار
اسم متعارف
Blood Glucose گلوکز خون; Urine Glucose گلوکز ادرار
تاریخ آخرین بازبینیدر مورخه
تاریخ آخرین اصلاحدر مورخه July 1, 2018.
آزمایش در یک نگاه
علت انجام آزمایش؟

برای ارزیابی وضعیت قند خون؛ برای غربالگری و تشخیص دیابت و شبه دیابت و بررسی قند خون بالا (هیپرگلیسمی) یا قند خون پایین (هیپوگلیسمی)؛ برای بررسی گلوکز ادرار

زمان انجام آزمایش؟

قند خون: در افرادی که بالای 45 سال سن دارند یا خطر احتمال ابتلاء به دیابت را دارند؛ هنگام وجود علائم مربوط به قند خون بالا یا قند خون پایین؛ در دوران بارداری؛ جهت بررسی قند خون افراد دیابتی (چندین بار در روز توسط خود بیمار)

گلوکز ادرار: معمولا به عنوان بخشی از آزمایش تجزیه‌ی ادرار

نمونه‌ی مورد نیاز؟

نمونه‌ی خون وریدی از بازو و یا یک قطره خون گرفته شده از پوست؛ گاهی اوقات نمونه‌ی ادرار تصادفی. برخی از افراد مبتلا به دیابت ممکن است به صورت مداوم گلوکز خود را پایش کنند که برای این کار، از یک سیم حسگر کوچک در زیر پوست شکم جهت اندازه‌گیری گلوکز خون در فواصل مکرر استفاده می‌شود.

آمادگی‌های لازم پیش از نمونه‌گیری؟

به طور کلی توصیه می‌شود که قبل از انجام آزمایش گلوکز خون، حداقل 8 ساعت ناشتایی (پرهیز از خوردن و نوشیدن هر چیزی به جز آب) رعایت شود. برای افرادی که مبتلا به دیابت هستند، جهت کنترل بهتر دیابت، اغلب، میزان گلوکز در هر دو حالت ناشتایی و بعد از غذا بررسی می‌شود. برای آزمایش گلوکز تصادفی (راندوم یا غیرناشتا) و آزمایش گلوکز در زمان مشخص و یا بعد از غذا، طبق دستورالعمل پزشک خود عمل کنید. 

هدف از انجام این آزمایش چیست؟

گلوکز منبع اصلی انرژی برای سلول‌های بدن و تنها منبع انرژی برای مغز و سیستم عصبی است. بایستی همیشه یک منبع پایداری از گلوکز جهت استفاده در دسترس باشد و مقادیر نسبتا" ثابتی از گلوکز در خون حفظ شود. برای تعیین سطح گلوکز خون ممکن است از چند برنامه متفاوت استفاده شود. جهت اطلاعات بیشتر، در زیر بخش سوالات رایج، قسمت "این آزمایش در چه مواردی کاربرد دارد" را مشاهده نمایید. گاهی اوقات ممکن است مقدار گلوکز موجود در ادرار بررسی گردد.

در طول هضم، میوه‌ها، سبزیجات، نان و دیگر منابع غذایی حاوی کربوهیدرات‌ها، شکسته شده و به گلوکز (و سایر مواد مغذی) تبدیل می‌شوند، سپس این مواد توسط روده‌ی کوچک جذب شده و در سراسر بدن پخش می‌شوند. استفاده از گلوکز برای تولید انرژی، به هورمون انسولین وابسته می‌باشد. این هورمون در پانکراس تولید می‌گردد. انسولین انتقال گلوکز به سلول‌های بدن را تسهیل می‌کند و در ذخیره‌ی آن، به شکل گلیکوژن در کبد به عنوان یک منبع انرژی کوتاه‌مدت، یا به شکل تری‌گلیسرید در سلول‌های چربی، نقش دارد.

در حالت نرمال، گلوکز خون، کمی بعد از غذا خوردن افزایش می‌یابد و در پاسخ به این افزایش گلوکز، انسولین از پانکراس به درون خون آزاد می‌شود، مقدار انسولین آزاد‌شده بستگی به مقدار و محتوای غذای مصرف‌شده دارد. با انتقال گلوکز به داخل سلول‌ها و متابولیزه شدن آن، سطح گلوکز در خون کاهش می‌یابد و در پاسخ به این کاهش، پانکراس نیز آزادسازی انسولین به درون خون را کاهش و سپس متوقف می‌سازد.

اگر سطح قند خون خیلی کاهش یابد، مانند آنچه که ممکن است بین وعده‌های غذایی و یا پس از یک فعالیت شدید رخ دهد، هورمون گلوکاگون (هورمون دیگری از پانکراس) از پانکراس ترشح می‌شود و از طریق تحریک کبد جهت تبدیل گلیکوژن به گلوکز، موجب بازگشت سطح گلوکز خون به مقدار طبیعی می‌گردد. اگر مکانیسم تبدیل گلوکز/انسولین به درستی عمل کند، میزان گلوکز خون، در محدوده‌ی طبیعی و نسبتا" پایداری حفظ می‌گردد. اما اگر این تعادل مختل شود و سطح گلوکز خون افزایش یابد، بدن با دو مکانیسم افزایش ترشح انسولین و دفع مقادیر گلوکز اضافی در ادرار، منجر به برقراری مجدد این تعادل خواهد شد.

برخی از بیماری‌های مختلفی وجود دارند که می‌توانند منجر به اختلال در تعادل بین گلوکز و هورمون‌های پانکراس و در نتیجه، افزایش یا کاهش گلوکز خون گردند. در این میان، شایع‌ترین علت، دیابت است. دیابت مجموعه‌ای از اختلالات است که در ارتباط با تولید ناکافی انسولین و یا مقاومت در برابر انسولین می‌باشد. افراد مبتلا به دیابت درمان‌نشده قادر به پردازش و استفاده از گلوکز به صورت نرمال نیستند. افرادی که توانایی تولید انسولین را ندارند یا مقادیر ناکافی از انسولین تولید می‌کنند (و معمولا دارای اتو‌آنتی‌بادی‌های مربوط به دیابت هستند) به عنوان دیابت نوع 1 تشخیص داده می‌شوند و افرادی که به انسولین مقاوم هستند و مقادیر ناکافی یا کافی از انسولین را ترشح می‌کنند، ممکن است مبتلا به دیابت نوع 2 یا پره‌دیابت باشند.

هر نوع تغییرات حاد و شدید گلوکز، شامل افزایش گلوکز (هیپرگلیسمی) یا کاهش گلوکز (هیپوگلیسمی)، می‌تواند تهدید‌کننده‌ی حیات فرد باشد و موجب نارسایی اندام‌ها، آسیب مغزی، کما و در موارد شدید منجر به مرگ شود. افزایش مزمن گلوکز خون می‌تواند موجب آسیب‌های پیشرونده به اندام‌های بدن مانند کلیه‌ها، چشم‌ها، قلب و عروق خونی و اعصاب شود. هیپوگلیسمی مزمن نیز می‌تواند منجر به آسیب مغز و اعصاب گردد.

برخی از زنان ممکن است به دیابت بارداری مبتلا شوند. دیابت بارداری نوعی هیپرگلیسمی است که فقط در دوران بارداری اتفاق می‌افتد. در صورت عدم درمان، دیابت بارداری می‌تواند باعث تولد نوزادانی با وزن بالا شود که این نوزادان ممکن است سطح گلوکز پایینی داشته باشند. برخی از زنان مبتلا به دیابت بارداری احتمال دارد که در آینده به دیابت مبتلا شوند.

نحوه جمع‌آوری نمونه برای انجام آزمایش؟

نمونه‌ی خون، از ورید بازو و یا با استفاده از لانست (یک وسیله‌ی سوزنی شکل) از نوک انگشت تهیه می‌شود. گاهی اوقات نمونه ادرار تصادفی جمع‌آوری می‌شود. برخی از افراد مبتلا به دیابت ممکن است از یک ابزار جهت بررسی مداوم گلوکز استفاده کنند که در این وسیله از یک سنسور کوچک در زیر پوست شکم استفاده می‌شود. این سنسور، سطح گلوکز خون را در فواصل مکرر اندازه‌گیری می‌کند و نتایج را به قسمت دیگری از این دستگاه که به لباس بیمار متصل می‌شود، ارسال می‌کند. این دستگاه این امکان را فراهم می‌کند که بیمار در هر لحظه‌ای از وضعیت قند خون خود باخبر باشد.

برای تهیه نمونه مناسب رعایت چه شرایطی الزامی می‌باشد؟

برای انجام آزمایش قند به منظور چکاپ و غربالگری، حداقل 8 ساعت ناشتایی (پرهیز از خوردن و نوشیدن هر چیزی به جز آب) توصیه می‌شود. برای نظارت بر وضعیت قند خون در افراد دیابتی، انجام این آزمایش در هر دو حالت ناشتایی و بعد از غذا، درخواست می‌گردد. برای آزمایشات تصادفی (راندوم) و زمان بندی شده قند خون، طبق دستورالعمل پزشک خود عمل کنید. در آزمایش گلوکز نیز، ابتدا از فرد یک نمونه‌ی خون ناشتا تهیه می‌شود و سپس بعد از نوشیدن مقدار مشخصی از یک محلول قندی توسط بیمار، نمونه‌های بعدی در زمان‌های مشخصی تهیه می‌گردند.

Accordion Title
سوالات رایج
  • این آزمایش در چه مواردی کاربرد دارد؟

    آزمایش گلوکز خون ممکن است برای اهداف زیر مورد استفاده قرار گیرد:

    -تشخیص قند خون بالا (هیپرگلیسمی) و قند خون پایین (هیپوگلیسمی)

    -غربالگری دیابت در افرادی که خطر ابتلاء به دیابت را دارند اما علائم و نشانه‌ای در آن‌ها بروز نکرده است; در برخی موارد ممکن است در ابتدای بیماری دیابت، علائم یا نشانه‌های این بیماری وجود نداشته باشد. بنابراین غربالگری دیابت در این افراد، می‌تواند در شناسایی و در نتیجه درمان این اختلال، قبل از پیشرفت بیماری و بروز عوارض آن، مفید باشد.

    -کمک به تشخیص دیابت، پره‌دیابت و دیابت بارداری

    -نظارت بر میزان قند در افراد مبتلا به دیابت

    -برای تعیین سطح گلوکز خون، بسته به هدف مورد‌نظر، ممکن است چندین برنامه مختلف مورد استفاده قرار گیرد.

    غربالگری و تشخیص
    برای غربالگری و تشخیص دیابت نوع 1، دیابت نوع 2 و یا پره‌دیابت ممکن است از آزمایش‌های زیر استفاده شود (آزمایش دیابت بارداری متفاوت است). اگر نتایج غربالگری اولیه‌ در یک آزمایش، غیر‌نرمال باشد، جهت تأیید تشخیص دیابت بایستی مجددا" در روزی دیگری آزمایش را تکرار کرد و اگر نتیجه‌ی آزمایش دوم نیز مثبت بود، تشخیص دیابت تأیید می‌شود.

    -گلوکز ناشتا (قند خون ناشتا، FBG) - در این آزمایش، سطح قند خون بعد از حداقل 8 ساعت ناشتایی اندازه‌گیری می‌شود.

    -آزمایش تحمل گلوکز 2 ساعته (GTT) - برای این آزمایش، ابتدا از بیمار، یک نمونه‌ی قند خون ناشتا تهیه می‌شود، سپس به بیمار یک نوشیدنی حاوی 75 گرم گلوکز داده می‌شود تا در زمان محدودی مصرف ‌نماید. نمونه خون دوم، 2 ساعت بعد از نوشیدن محلول گلوکز تهیه می‌گردد. این تست، توانایی بدن فرد برای پردازش گلوکز را به "چالش" می‌کشد. به طور نرمال، بعد از نوشیدن محلول قندی، سطح قند خون افزایش می‌یابد و این افزایش قند خون، پانکراس را جهت آزادسازی انسولین به جریان خون تحریک می‌کند. انسولین نیز موجب می‌شود که گلوکز توسط سلول‌ها برداشته شود. بنابراین، انتظار می‌رود که با گذشت زمان، سطح قند خون دوباره کاهش ‌یابد. هنگامی که فردی قادر به تولید مقادیر کافی انسولین نباشد و یا سلول‌های بدن به انسولین پاسخ ندهند (مقاومت به انسولین)، گلوکز کمتری از خون به درون سلول‌ها انتقال می‌یابد و درنتیجه، قند خون بالا می‌ماند.

    -جهت غربالگری و تشخیص دیابت، ممکن است از آزمایش دیگری به نام آزمایش هموگلوبین A1c، به عنوان جایگزینی برای آزمایش گلوکز، استفاده شود (برای اطلاعات بیشتر، آزمایش A1c را مشاهده کنید).

    -گاهی اوقات ممکن است این آزمایش همراه با سایر آزمایش‌ها، در پنل متابولیک جامع (چکاپ عمومی)، در یک نمونه‌ی خون غیر‌ناشتا، انجام شود و اگر نتیجه غیرنرمال باشد، معمولا آزمایش قند خون ناشتا یا GTT درخواست داده می‌شود.

    علاوه بر موارد ذکر شده، برای غربالگری دیابت بارداری در هفته‌های 24 تا 28 بارداری نیز از آزمایش گلوکز استفاده می‌شود. انجمن دیابت آمریکا و کارگروه خدمات پیشگیری ایالات متحده توصیه می‌کنند که زنان بارداری که پیش از بارداری مبتلا به دیابت نبوده‌اند، بایستی با استفاده از روش یک‌مرحله‌ای یا دو‌مرحله‌ای، مورد غربالگری و تشخیص قرار گیرند. کالج متخصصین زنان و زایمان آمریکا (ACOG) روش دو‌مرحله‌ای را پیشنهاد می‌نماید.

    -رهیافت یک‌مرحله‌ای آزمایش تحمل گلوکز خوراکی 2 ساعته (OGTT). بعد از اندازه‌گیری سطح قند خون ناشتا، بیمار بایستی 75 گرم گلوکز محلول بنوشد و سپس در زمان‌های یک ساعت و دو ساعت پس از نوشیدن محلول گلوکز، قند خون بیمار اندازه‌گیری می‌شود. در صورت وجود یک نتیجه‌ی بالاتر از حد نرمال، تشخیص دیابت بارداری داده می‌شود.

    دو مرحله‌ای

    -انجام آزمایش چالش گلوکز به عنوان آزمایش غربالگری: به بیمار، محلول خوراکی حاوی 50 گرم گلوکز داده می‌شود و بعد از 1 ساعت، میزان قند خون او اندازه‌گیری می‌گردد.

    -اگر نتیجه‌ی آزمایش چالش گلوکز غیرطبیعی باشد، آزمایش تحمل گلوکز سه ساعته درخواست می‌گردد. در این آزمایش، پس از اندازه‌گیری سطح قند خون ناشتا، به بیمار محلول خوراکی حاوی 100 گرم گلوکز داده می‌شود و گلوکز خون در فواصل زمانی یک، دو و سه ساعت اندازه‌گیری می‌گردد. جهت تشخیص دیابت بارداری در این آزمایش، نیاز به حداقل دو نتیجه‌ی غیرطبیعی در بین آزمایش‌های ناشتا، 1 ساعته، 2 ساعته و 3 ساعته می‌باشد.

    همچنین، در افرادی که دیابت بارداری داشته‌اند نیز از انجام آزمایش گلوکز در 6 الی 12 هفته بعد از زایمان، جهت بررسی ابتلاء به دیابت استفاده می‌شود.

    نظارت بر افراد دیابتی
    بیماران دیابتی بایستی جهت تعیین وضعیت قند خون و تعیین نوع داروهای خوراکی یا انسولینی مورد نیاز، روزانه چندین بار گلوکز خون خود را چک نمایند. این اندازه‌گیری‌ها معمولا با استفاده از دستگاه گلوکومتر صورت می‌گیرد. در این روش، یک قطره خون بر روی یک نوار مخصوص قرار می‌گیرد، سپس، نوار در دستگاه گلوکومتر قرار داده می‌شود و میزان قند خون مشخص می‌گردد.

    ادرار
    گلوکز ادرار یکی از ترکیباتی است که در آزمایش تجزیه‌ی ادرار بررسی می‌شود. آزمایش تجزیه‌ی ادرار به طور معمول به عنوان بخشی از آزمایش‌های چکاپ سلامتی و یا آزمایش‌های قبل از تولد درخواست می‌شود. در صورت وجود گلوکز بالا در ادرار، ممکن است پزشک آزمایش گلوکز خون را درخواست نماید. آزمایش گلوکز ادرار، در واقع، یک روش غربالگری است و برای تشخیص یا نظارت بر دیابت از حساسیت کافی برخوردار نمی‌باشد.

    ممکن است به همراه این آزمایش‌ها، از آزمایش‌های دیگری مانند اتو‌آنتی‌بادی‌های دیابت، انسولین و پپتید C به منظور تعیین علت سطح غیرطبیعی گلوکز، تشخیص دیابت نوع 1 یا 2 و همچنین بررسی تولید انسولین استفاده شود.

  • این آزمایش در چه زمانی درخواست داده می‌شود؟

    چندین سازمان مربوط به سلامت، از جمله انجمن دیابت آمریکا (ADA) و کارگروه خدمات پیشگیری ایالات متحده (USPSTF)، انجام غربالگری دیابت را برای افراد دارای سن 45 سال و بالاتر و همچنین برای افراد دارای ریسک دیابت (در هر سنی) توصیه می‌کنند. نمونه‌هایی از این عوامل ریسک زا عبارتند از:

    -اضافه وزن، چاقی و یا عدم فعالیت فیزیکی

    -سابقه‌ی دیابت در بستگان درجه اول

    -سابقه‌ی به دنیا آوردن نوزاد با وزن بیش از 4 کیلوگرم یا سابقه‌ی دیابت بارداری

    -ابتلاء به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک

    -نژاد یا قومیت پر‌خطر مانند آفریقایی‌آمریکایی، لاتین، آمریکایی، آسیایی‌آمریکایی

    -سابقه‌ی فشار‌خون بالا (هیپرتانسیون) یا مصرف داروهای مرتبط با فشار‌خون بالا

    -مقادیر پایین HDL (کمتر از 35 میلی‌گرم در دسی‌لیتر یا 0.9mmol/L ) و یا مقادیر بالای تری‌گلیسیرید (بیش از 250 میلی‌گرم در دسی‌لیتر یا 2.82mmol/L)

    A1c  برابر یا بیشتر از %5.7

    -سابقه‌ی پره‌دیابت

    -سابقه‌ی بیماری قلبی-‌عروقی (CVD)

    در صورت نرمال بودن نتیجه‌ی آزمایش غربالگری، ADA، توصیه می‌کند که انجام این آزمایش در هر 3 سال یک‌بار تکرار گردد، در حالی که USPSTF تکرار سالانه‌ی آن را توصیه می‌کند. افراد مبتلا به پره‌دیابت ممکن است با آزمایش قند به صورت سالانه، تحت نظارت قرار گیرند.

    جهت اطلاعات بیشتر، مطالب مربوط به غربالگری در کودکان، نوجوانان، جوانان، بزرگسالان و بزرگسالان با سن 50 سال و یالاتر را مشاهده نمایید.

    آزمایش قند خون ممکن است برای افرادی که علائم و نشانه‌های گلوکز خون بالا (هیپرگلیسمی) را دارند نیز درخواست شود. برخی از این علائم و نشانه‌ها عبارتند از:

    -افزایش تشنگی، معمولا همراه با تکرر ادرار

    -خستگی

    -تاری دید

    -کاهش سرعت بهبود زخم‌ها یا عفونت‌ها

    و یا ممکن است برای افراد دارای علائم مربوط به گلوکز خون پایین (هیپوگلیسمی) درخواست گردد مانند:

    تعریق

    گرسنگی

    لرزش

    اضطراب

    سرگیجه

    تاری دید

    بیماران دیابتی اغلب نیاز دارند جهت تعیین وضعیت قند خون و داروهای مورد نیاز، روزانه چندین بار گلوکز خون خود را چک نمایند. پزشک ممکن است جهت بررسی قند خون بیمار، آزمایش گلوکز خون را با سایر آزمایش‌ها مانند A1c، به صورت دوره‌ای درخواست نماید.

    زنان بارداری که علائم اولیه یا سابقه‌ی دیابت بارداری را نداشته باشند معمولا بین هفته‌های 24 و 28 بارداری از نظر ابتلاء به دیابت بارداری غربالگری می‌شوند. طبق توصیه‌ی ADA زنان بارداری که در معرض خطر ابتلاء به دیابت نوع 2 (دیابت آشکار) باشند، ممکن است زودتر از هفته‌ی 24 بارداری مورد آزمایش قرار گیرند. در صورت ابتلاء زن باردار به دیابت نوع 1، نوع 2 یا دیابت بارداری، پزشک برای نظارت بر وضعیت قند بیمار، معمولا در طول دوره‌ی بارداری و پس از زایمان، میزان قند خون بیمار را چک می‌نماید.

  • نتایج این آزمایش چگونه تفسیر می‌شود؟

    گلوکز خون

    سطح بالای گلوکز اغلب نشان‌دهنده‌ی دیابت است. البته بسیاری از بیماری‌ها و شرایط دیگر نیز می‌توانند منجر به افزایش گلوکز شوند.

    سطح گلوکز خون غیرناشتای (نمونه خون تصادفی) برابر یا بیشتر از 200 میلی‌گرم در دسی‌لیتر (11.1mmol/L) همراه با وجود علائم و نشانه‌های دیابت یا هیپرگلیسمی، نشان‌دهنده‌ی دیابت می‌باشد.

    اطلاعات زیر، خلاصه‌ای از تفسیر نتایج سایر آزمایش‌های قند خون می‌باشد.

    گلوکز خون ناشتا

    سطح گلوکزتفسیر
    از 70 تا 99mg/dL (3.9 تا 5.5mmol/L) گلوکز ناشتای نرمال
    از 100 تا 125mg/dL (5.6 تا 6.9mmol/L) پره‌دیابت (گلوکز ناشتای مختل)
    126mg/dL (7.0mmol/L) و بالاتر از آن، در بیش از یک نوبت آزمایش دیابت

    آزمایش تحمل گلوکز خوراکی 2 ساعته (OGTT)

    تفسیر این مقادیر مربوط به دوره‌ی بارداری نمی‌باشد. نمونه، 2 ساعت پس از مصرف 75 گرم گلوکز تهیه می‌شود.
    سطح گلوکزتفسیر
    کمتر از 140mg/dL (7.8mmol/L) تحمل گلوکز نرمال
    از 140 تا 199mg/dL (7.8 تا 11.1mmol/L) پره‌دیابت (اختلال در تحمل گلوکز)
    200mg/dL (11.1mmol/L) و بالاتر از آن، در بیش از یک نوبت آزمایش دیابت

    رهیافت یک‌مرحله‌ای برای دیابت بارداری (به عنوان یکی از گزینه‌های توصیه‌شده توسط ADA)

    نمونه‌گیری در حالت ناشتا و سپس 1 ساعت و 2 ساعت بعد از مصرف 75 گرم گلوکز صورت می‌گیرد. در صورت وجود یکی از نتایج زیر تشخیص GDM داده می‌شود.
    زمان جمع‌آوری نمونهسطح گلوکز
    ناشتا برابر یا بیشتر از 92mg/dL(5.1mmol/L)
    1 ساعت بعد از مصرف گلوکز برابر یا بیشتر از 180mg/dL(10.0mmol/L)
    2 ساعت بعد از مصرف گلوکز برابر یا بیشتر از 153mg/dL(8.5mmol/L)

    رهیافت دو‌مرحله‌ای برای دیابت بارداری (همان‌طور که در حال حاضر توسط ACOG و به عنوان یکی از گزینه‌های ADA توصیه می‌شود): مرحله‌ی اول

    مرحله‌ی اول: غربالگری با آزمایش چالش گلوکز. تهیه‌ی نمونه 1 ساعت بعد از نوشیدن محلول حاوی 50 گرم گلوکز.
    سطح گلوکزتفسیر
    کمتر از 140mg/dL(7.8mmol/L)* نرمال
    برابر یا بیشتر از 140mg/dL(7.8mmol/L)* غیرنرمال، نیاز به آزمایش OGTT (مرحله‌ی دوم را در زیر مشاهده نمایید)

    *برخی از متخصصین، استفاده از حد آستانه‌ی 130 میلی‌گرم در دسی‌لیتر (7.2mmol/L) را توصیه می‌کنند زیرا با این حد آستانه، 90 درصد از زنان مبتلا به دیابت بارداری تشخیص داده می‌شوند در حالی که در حد آستانه‌ی 140 میلی‌گرم در دسی‌لیتر، 80 درصد افراد مبتلا شناسایی می‌شوند. ACOG، برای گروه‌های نژادی دارای خطر بالا و شیوع بیشتر دیابت بارداری، استفاده از حد آستانه‌ی 135 میلی‌گرم در دسی‌لیتر را پیشنهاد می‌کند.

    رهیافت دو‌مرحله‌ای برای دیابت بارداری (همانطور که در حال حاضر توسط ACOG و به عنوان یکی از گزینه های ADA توصیه می‌شود): مرحله‌ی دوم

    مرحله‌ی دوم: OGTT تشخیصی. نمونه‌ها در حالت‌های ناشتا و سپس 1، 2 و 3 ساعت بعد از نوشیدن محلول حاوی 100 گرم گلوکز جمع‌آوری می‌گردند. در صورت وجود حداقل دو نتیجه‌ی غیرنرمال، دیابت بارداری تشخیص داده می‌شود. یکی از این دو رهیافت می‌تواند برای تشخیص استفاده شود.
    زمان جمع‌آوری نمونهمقادیر هدف**
    ناشتا (قبل از نوشدن محلول گلوکز) 95 mg/dL (5.3 mmol/L)
    1 ساعت بعد از مصرف گلوکز 180 mg/dL (10.0 mmol/L)
    2 ساعت بعد از مصرف گلوکز 155 mg/dL (8.6 mmol/L)
    3 ساعت بعد از مصرف گلوکز 140 mg/dL (7.8 mmol/L)

    ** برخی از آزمایشگاه‌ها ممکن است از مقادیر متفاوتی استفاده کنند.

    برخی از بیماری‌ها و شرایط دیگری که می‌توانند موجب افزایش سطح قند خون شوند عبارتند از:

    -آکرومگالی

    -استرس حاد (به عنوان مثال، در واکنش به تروما، حمله‌ی قلبی و یا سکته‌ی مغزی)

    -بیماری کلیوی مزمن

    -سندرم کوشینگ

    -مصرف بیش از حد مواد غذایی 

    -پرکاری تیروئید

    -سرطان لوزالمعده

    -التهاب پانکراس

    در کاهش قند خون به میزان مشخصی، ممکن است هیپوگلیسمی ایجاد شود که این شرایط ابتدا منجر به بروز علائم مربوط به سیستم عصبی (تعریق، تپش قلب، گرسنگی، لرزش و اضطراب) می‌شود و سپس بر روی مغز تاثیر می‌گذارد (ایجاد سرگیجه، توهم، تاری دید و گاهی اوقات حتی کما و مرگ). تشخیص هیپوگلیسمی با استفاده از سه معیار شناخته‌شده به نام تریاد وایپل (Whipple triad) صورت می‌گیرد. (بخش سوالات رایج را ببینید.)

    سطح پایین قند خون (هیپوگلیسمی) ممکن است در موارد زیر دیده شود:

    -نارسایی آدرنال

    -مصرف زیاد الکل

    -بیماری کبدی شدید

    -کم‌کاری هیپوفیز

    -کم‌کاری تیروئید

    -عفونت‌های شدید

    -نارسایی قلبی شدید

    -نارسایی مزمن کلیوی

    -مصرف بالای انسولین

    -غدد ترشح کننده‌ی انسولین (انسولینوما)

    -گرسنگی

    -مصرف داروهای پایین‌آورنده‌ی قند خون

    گلوکز ادرار

    در نمونه‌ی ادرار، به طور نرمال، مقادیر گلوکز، پایین و غیرقایل تشخیص می‌باشد. هر شرایطی که گلوکز خون را افزایش دهد مانند دیابت یا سایر شرایط ذکر شده در بالا نیز، ممکن است غلظت گلوکز را در ادرار افزایش دهند.

    افزایش گلوکز ادرار ممکن است در صورت مصرف داروهایی نظیر استروژن و هیدرات کلرال (chloral hydrate) و یا در صورت وجود برخی از انواع بیماری‌های کلیوی دیده شود. در برخی از افراد نیز، با وجود مقادیر نرمال گلوکز خون، در ادرار آن‌ها گلوکز دیده می‌شود. همچنین، برخی از داروهای مصرفی جهت درمان دیابت، با افزایش میزان دفع گلوکز در ادرار عمل می کنند.

  • آیا اطلاعات بیشتری برای بیمار مورد نیاز است؟

    استرس شدید ناشی از شرایطی مانند، آسیب یا تروما، جراحی و حمله‌ی قلبی یا سکته‌ی مغزی می‌تواند باعث افزایش موقت گلوکز خون شود.

    برخی از داروها، از جمله کورتیکواستروئیدها، داروهای ضد‌افسردگی تری‌سیکلیک، دیورتیک‌ها، اپی‌نفرین، استروژن‌ها (قرص‌های کنترل زایمان و جایگزین هورمون‌ها)، لیتیم، فنی‌توئین و سالیسیلات‌ها، می‌توانند سطح گلوکز را افزایش دهند، در حالی که داروهای استامینوفن و استروئیدهای آنابولیک می‌توانند منجر به کاهش گلوکز شوند.

  • آیا این آزمایش در منزل قابل انجام است؟

    افرادی که مبتلا به دیابت یا پره‌دیابت نیستند، نیازی به اندازه‌گیری گلوکز خود در منزل ندارد. در این افراد، همان غربالگری قند خون که در معاینات و چکاپ دوره‌ای توسط پزشک درخواست داده می‌شود کافی می‌باشد.

    با این حال در افراد مبتلا به دیابت یا دیابت بارداری، ممکن است پزشک به بیمار توصیه نماید که قند خود را در منزل (بوسیله‌ی گلوکومتر یا سایر روش‌هایی که به مقادیر بسیار کم خون یا مایع میان‌بافتی-- مایعی بین سلول‌های بدن-- جهت اندازه‌گیری گلوکز نیاز دارند) به طور منظم چک کند. بیمار بایستی بر اساس دستورالعمل پزشک خود در مورد چگونگی وضعیت قند خون در زمان‌های مختلف روز آگاهی یابد. با بررسی منظم گلوکز، بیمار می‌تواند بر روی رژیم غذایی و داروهای تجویزی خود و اثر‌بخشی آن‌ها نظارت داشته باشد.

  • آیا می‌توان به جای آزمایش گلوکز خون، آزمایش گلوکز ادرار را انجام داد؟

    خیر- در اکثر موارد نمی‌توان به جای آزمایش گلوکز خون از آزمایش گلوکز ادرار استفاده کرد. گلوکز معمولا" فقط زمانی در ادرار ظاهر می‌شود که مقادیر آن در خون از حد آستانه‌ی کلیوی فراتر رود و یا اینکه فرد مبتلا به آسیب کلیوی باشد. با این حال، وجود گلوکز در ادرار می‌تواند به عنوان شاخصی برای گلوکز بالای خون باشد که برای تشخیص آن از نوارهایی استفاده می‌شود که جهت بررسی وجود پروتئین و کتون‌ها در ادرار مورد استفاده قرار می‌گیرند.

  • معمولا" از چه درمان‌هایی برای دیابت استفاده می‌شود؟

    برای دیابت نوع 2 که شایع‌ترین نوع دیابت است، ممکن است کاهش وزن، رژیم غذایی سالم حاوی فیبر زیاد و مقادیر محدود کربوهیدرات‌ها و فعالیت ورزشی منظم، برای کاهش میزان قند خون کافی باشند. اما در بسیاری از موارد، برای رسیدن به سطح مطلوب گلوکز، ممکن است مصرف داروهای خوراکی که ترشح انسولین و حساسیت به انسولین را افزایش می‌دهند مورد نیاز ‌باشند. در دیابت نوع 1 (و دیابت نوع 2 که به داروهای خوراکی به اندازه کافی پاسخ ندهد) تزریق انسولین به صورت چندین‌بار در روز ضروری است. برای اطلاعات بیشتر در مورد درمان دیابت، بخش دیابت را مشاهده نمایید.

  • یک متخصص دیابت چگونه می‌تواند به بیمار دیابتی کمک کند؟

    اگر مبتلا به دیابت هستید، متخصص دیابت می‌تواند در مورد موارد زیر به شما کمک نماید:

    -تشخیص و چگونگی درمان مقادیر بالا و پایین قند خون

    -آزمایش گلوکز خود و ثبت مقادیر آن

    -تنظیم داروهای خود

    -کنترل انسولین (نوع و ترکیب مورد نیاز برای کنترل بیماری خود)

    -مدیریت و مصرف داروها در هنگام بیماری

    -توجه به تغییرات مورد نظر در پا، پوست و چشم خود جهت تشخیص زودهنگام عوارض

    -خرید داروها و موارد مورد نیاز افراد دیابتی و نگهداری مناسب آن‌ها

    برنامه‌ریزی رژیم غذایی; رژیم غذایی در به حداقل رساندن نوسانات گلوکز خون بسیار مهم است. یک متخصص تغذیه می‌تواند در مورد چگونگی برنامه‌ریزی رژیم غذایی به شما آموزش دهد. همچنین، متخصص دیابت نیز می‌تواند در این زمینه به خوبی به شما کمک نماید.

  • هیپوگلیسمی چگونه تشخیص داده می شود؟

    برای تشخیص واقعی هیپوگلیسمی، نیاز به وجود معیارهای تریاد وایپل (Whipple triad) می‌باشد. این معیارها عبارتند از:

    -مقادیر پایین گلوکز (کمتر از 40mg/dL یا 2.2mmol/L، که اغلب همراه با سطوح انسولین و گاهی با سطح پپتید C مورد بررسی قرار می‌گیرد)

    -وجود علائم هیپوگلیسمی در زمانی که قند خون به صورت غیرطبیعی پایین است

    -از بین رفتن علائم مربوطه در صورت برگشت مقادیر قند خون به سطوح نرمال

    هیپوگلیسمی اولیه، اختلال نادری می‌باشد که اغلب در دوران نوزادی تشخیص داده می‌شود. در برخی از افراد ممکن است بدون اینکه واقعا قند خون پایینی داشته باشند، علائم هیپوگلیسمی دیده شود. در چنین مواردی، تغییرات رژیم غذایی مانند افزایش وعده‌های غذایی، مصرف میان‌وعده در روز و انتخاب کربوهیدرات‌های پیچیده به جای قندهای ساده ممکن است برای از بین بردن این علائم کافی باشند.

  • گلوکز چه تفاوتی با قند مصرفی (قند خانگی) دارد؟
    قند خانگی (ساکارز)، ترکیبی از دو قند ساده‌ی گلوکز و فروکتوز می‌باشد که این دو ترکیب در هنگاه هضم قند، آزاد می‌شوند. از آن‌جایی که گلوکز منبع اولیه‌ی انرژی در بدن است، به صورت غیرعلمی، اغلب به آزمایش گلوکز خون، آزمایش قند خون می‌گویند.

نتایج آزمایش خود را می‌توانید در وب‌سایت آزمایشگاه یا در پورتال بیمار مشاهده کنید. در حال حاضر شما در وب‌سایت LabTests هستید که احتمالا به منظور دریافت اطلاعاتی در مورد آزمایش‌هایی که انجام داده‌اید، از طریق وب‌سایت آزمایشگاه خود به این وب‌سایت وارد شده‌اید. البته برای مشاهده‌ی نتایج آزمایش‌های خود، لازم است تا دوباره به وب‌سایت آزمایشگاه خود مراجعه کرده و یا با پزشک خود تماس بگیرید.

این وب‌سایت یک وب‌سایت آموزشی برای بیمار است و اطلاعاتی را در مورد آزمایش‌ها به بیمار ارائه می‌دهد. مطالب موجود در این سایت، که توسط متخصصین آزمایشگاهی و دیگر متخصصین حوزه‌ی پزشکی بررسی شده است، توضیحات کلی درباره تفسیرهای احتمالی نتایج آزمایش‌های ذکر شده در سایت می‌باشد. به عنوان مثال در صورت مقادیر بالا یا پایین نتایج آزمایش‌ها، اطلاعاتی در مورد وضعیت احتمالی سلامتی یا بیماری در اختیار پزشک قرار می‌گیرد.

محدوده مرجع این آزمایش را می‌توانید در برگه‌ی جواب آزمایش خود مشاهده نمایید. محدوده‌های مرجع معمولا در سمت راست برگه‌ی آزمایش درج می‌شوند.

اگر به برگه‌ی جوابدهی دسترسی ندارید، برای دریافت محدوده مرجع، می‌توانید با پزشک خود یا با آزمایشگاهی که آزمایش را آن‌جا انجام داده‌اید، تماس بگیرید.

جهت تفسیر نتایج تست‌های آزمایشگاهی بایستی این نتایج نسبت به محدوده‌ی مرجع مقایسه شوند. محدوده مرجع، نتایج مورد انتظار در یک فرد سالم می‌باشد. گاهی اوقات به این محدوده، محدوده‌ی نرمال نیز گفته می‌شود. با مقایسه‌ی نتایج آزمایش خود با محدوده‌ی مرجع، می‌توان از غیرطبیعی بودن نتایج آزمایش خود نسبت به محدوده‌ی مورد انتظار آگاه شد. مقادیری که خارج از محدوده مورد انتظار هستند می‌توانند سرنخ‌هایی برای شناسایی شرایط و بیماری‌های احتمالی باشند.

اگر‌چه در چند دهه‌ی گذشته، صحت تست‌های آزمایشگاهی به طور قابل ملاحظه‌ای افزایش یافته است، اما به علت تفاوت در تجهیزات، معرف‌های شیمیایی و تکنیک‌ها، ممکن است بین آزمایشگاه‌های مختلف تفاوت‌هایی در نتایج آزمایش‌ها دیده شود و وجود محدوده‌‌های مرجع متفاوت در این سایت نیز به همین علت می‌باشد. مهم این است که بدانید که جهت مقایسه‌ی نتایج آزمایش خود با نتایج مورد انتظار، بایستی از محدوده‌ی مرجعی که توسط آزمایشگاه انجام دهنده‌ی آزمایش شما ارائه شده است استفاده نمایید.

 

جهت اطلاعات بیشتر به قسمت محدوده‌ی مرجع و تفسیر آن‌ها رجوع کنید.

مشاهده‌ی منابع
منابع استفاده‌شده شده در این مطلب

(2014 September 22). Diagnosing Diabetes and Learning About Prediabetes. American Diabetes Association [On-line information]. Available online at http://www.diabetes.org/diabetes-basics/diagnosis/?loc=db-slabnav through http://www.diabetes.org. Accessed October 2014.

(2014 January). Standards of Medical Care in Diabetes 2014. Diabetes Care Volume 37, Supplement 1 [On-line information]. Available online at http://care.diabetesjournals.org/content/37/Supplement_1/S14.full.pdf+html through http://care.diabetesjournals.org. Accessed September 2014.

Dugdale, D. (Updated 2012 June 2). Glucose test – blood. MedlinePlus Medical Encyclopedia [On-line information]. Available online at http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/003482.htm through http://www.nlm.nih.gov. Accessed October 2014.

(© 1995–2014). Glucose, Random, Serum. Mayo Clinic Mayo Medical Laboratories [On-line information]. Available online at http://www.mayomedicallaboratories.com/test-catalog/Overview/89115 through http://www.mayomedicallaboratories.com. Accessed October 2014.

Lin, J. and Yap, S. (Updated 2014 March 18). Glucose Tolerance Testing. Medscape Drugs & Diseases [On-line information]. Available online at http://emedicine.medscape.com/article/2049402-overview through http://emedicine.medscape.com. Accessed October 2014.

Patolia, S. (Updated 2013 May 20). Glucose. Medscape Drugs & Diseases [On-line information]. Available online at http://emedicine.medscape.com/article/2087913-overview through http://emedicine.medscape.com. Accessed October 2014.

Rennert, N. (Updated 2012 December 11). Home blood sugar testing. MedlinePlus Medical Encyclopedia [On-line information]. Available online at http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/patientinstructions/000324.htm through http://www.nlm.nih.gov. Accessed October 2014.

Kishore, P. (Reviewed 2014 June). Diabetes Mellitus (DM). The Merck Manual Professional Edition [On-line information]. Available online through http://www.merckmanuals.com. Accessed October 2014.

Screening for Gestational Diabetes Mellitus: U.S. Preventive Services Task Force Recommendation Statement. Annals of Internal Medicine,18 March 2014, Vol 160, No. 6. Available online at http://annals.org/article.aspx?articleid=1813285&resultClick=24#SummaryofRecommendationsandEvidence through http://annals.org. Accessed November 2014.

(October 2014) U.S. Preventive Services Task Force Draft Recommendation Statement. Abnormal Glucose and Type 2 Diabetes Mellitus in Adults: Screening. Available online at http://www.uspreventiveservicestaskforce.org/Page/Document/RecommendationStatementDraft/screening-for-abnormal-glucose-and-type-2-diabetes-mellitus through http://www.uspreventiveservicestaskforce.org. Accessed November 2014.

منابع استفاده شده در بررسی قبلی

Juvenile Diabetes Research Foundation. Continuous Glucose Monitors (Online information) Available online through http://www.jdrf.org. Accessed March 2008.

Johns Hopkins Health Alert. Using a Continuous Glucose Monitor (Online information). Available online through http://www.johnshopkinshealthalerts.com. Accessed March 2008.

National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases. National Diabetes Information Clearinghouse, Diagnosis of Diabetes (Online information). PDF available for download at http://diabetes.niddk.nih.gov. Accessed March 2008.

Recommendations of the Expert Committee on the Diagnosis and Classification of Diabetes Mellitus. Diabetes Care, Vol 20(7), Pp 1183-97 (1997).

David E. Goldstein, Hsiao-Mei Wiedmeyer, Randie R. Little, Victor Vargas, Satish S Nair, John Reid. Relationship Between Glycohemoglobin (GHB) and Mean Blood Glucose (MBG) in the Diabetes Control and Complications Tiral (DCCT). Diabetes 46 (Sup 1), 8A (1997).

Thomas, Clayton L., Editor (1997). Taber's Cyclopedic Medical Dictionary. F.A. Davis Company, Philadelphia, PA [18th Edition].

Pagana, Kathleen D. & Pagana, Timothy J. (2001). Mosby’s Diagnostic and Laboratory Test Reference 5th Edition: Mosby, Inc., Saint Louis, MO.

Snow, K. (2001 June 6, Updated). Hypoglycemia. EMedicine.com [On-line Journal]. Available online through http://www.emedicine.com.

Feit, S. (2001 August 30). Drug-induced hypoglycemia. MEDLINEplus Health Information [On-line information]. Available online at http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/000310.htm.

Bernal-Mizrachi, C., Updated (2001 June 6, Updated). Glucose Test. MEDLINEplus Health Information [On-line information]. Available online at http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/003482.htm.

Spengler, R. (2001 September 18, Updated). Blood Glucose. WebMD Health [On-line information]. Available online through http://my.webmd.com.

MERCK. Hypoglycemia. The Merck Manual of Medical Information – Home Edition [On-line information]. Available online through http://www.merck.com.

National Diabetes Information Clearinghouse, NIDDK and NIH. Diagnosis of Diabetes. Available online through http://diabetes.niddk.nih.gov.

Agha, I., Updated (2004 January 26, Updated). Glucose-urine. MedlinePlus Medical Encyclopedia [On-line information]. Available online at http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/003581.htm.

(2002 May 01, Updated). Other Diabetes Management Tests, Urine Glucose. Diabetes Information, U.S Food and Drug Administration [On-line information]. Available online through http://www.fda.gov.

(1995-2004). Diabetes Mellitus. The Merck Manual of Medical Information-Second Home Edition [On-line information]. Available online through http://www.merck.com.

ADA Clinical Practice Recommendations. Diabetes Care 28:S37-S42, 2005. Available online at http://care.diabetesjournals.org.

Tietz Textbook of Clinical Chemistry and Molecular Diagnostics. Burtis CA, Ashwood ER and Bruns DE, eds. 4th ed. St. Louis, Missouri: Elsevier Saunders; 2006, Pp 860-862.

(Revised 2011 February). Know your Blood Sugar Numbers. National Diabetes Education Program [On-line information]. PDF available for download at http://ndep.nih.gov/media/knownumbers_eng.pdf through http://ndep.nih.gov. Accessed May 2011.

Olatunbosun, S. (Updated 2011 April 19). Glucose Intolerance. Medscape Reference [On-line information]. Available online at http://emedicine.medscape.com/article/119020-overview through http://emedicine.medscape.com. Accessed May 2011.

Dugdale, D. (Updated 2010 May 23). Glucose test – blood. MedlinePlus Medical Encyclopedia [On-line information]. Available online at http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/003482.htm. Accessed May 2011.

Eckman, A. (Updated 2010 April 19). Blood glucose monitoring. MedlinePlus Medical Encyclopedia [On-line information]. Available online at http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/003438.htm. Accessed May 2011.

Eckman, A. (Updated 2010 April 11). Managing your blood sugar. MedlinePlus Medical Encyclopedia [On-line information]. Available online at http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/patientinstructions/000086.htm. Accessed May 2011.

Khardori, R. (Updated 2011 May 19). Type 2 Diabetes Mellitus. Medscape Reference [On-line information]. Available online at http://emedicine.medscape.com/article/117853-overview through http://emedicine.medscape.com. Accessed May 2011.

Pagana, K. D. & Pagana, T. J. (© 2011). Mosby's Diagnostic and Laboratory Test Reference 10th Edition: Mosby, Inc., Saint Louis, MO. Pp 497–499.

(Octobert 2008) National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases. Glucose Monitoring. Available online at http://diabetes.niddk.nih.gov/dm/pubs/glucosemonitor/index.htm through http://diabetes.niddk.nih.gov. Accessed September 2011. 

American Diabetes Association. Standards of Medical Care in Diabetes—2011. Diabetes Care January 2011 34:S11-S61. Available online at http://care.diabetesjournals.org/content/34/Supplement_1/S11.full through http://care.diabetesjournals.org. Accessed September 2011.

Metzger BE, et al. International association of diabetes and pregnancy study groups recommendations on the diagnosis and classification of hyperglycemia in pregnancy. Diabetes Care 2010; 33: 676-82.

از متخصصین آزمایشگاهی بپرسید

 

 

سوالات شما توسط همکاران ما به صورت یک خدمت داوطلبانه، پاسخ داده خواهد شد. برای این موضوع همواره می‌توانید بر روی کلید تماس با متخصصین کلیک کنید.