آزمایش هموگلوبین معمولاً همراه با یک تست هماتوکریت یا بعنوان بخشی از شمارش کامل سلول های خونی (CBC)، اغلب برای بررسی کم خونی بکار می رود. این آزمایش ممکن است برای غربالگری، تشخیص یا نظارت بر تعدادی از عوارض و بیماری هایی که بر سلول های قرمز خون (RBCs) و یا میزان هموگلوبین در خون تأثیر می گذارند، مورد استفاده قرار گیرد. هموگلوبین، پروتئین حاوی آهن موجود در همه سلول های قرمز خونی بوده که RBC ها را قادر می سازد تا به اکسیژن در ریه ها اتصال پیدا کرده و آن را به بافت ها و اندام های سرتاسر بدن منتقل کند. (برای اطلاعات بیشتر، بخش "هدف از انجام این آزمایش چیست؟" را ببینید.

یک آزمایش هموگلوبین ممکن است برای موارد زیر مورد استفاده قرار گیرد:

• غربالگری، تشخیص و سنجش شدت کم خونی (پائین بودن RBC، هموگلوبین و هماتوکریت) یا پلی سیتمی (RBC؛ هموگلوبین و هماتوکریت بالا)

• نظارت بر پاسخ به درمان آنمی یا پلی سیتمی
• در صورت شدید بودن آنمی، کمک به تصمیم گیری درباره انتقال خون یا درمان های دیگر

برخی از شرایط بر تولید RBC در مغز استخوان تأثیر گذاشته و ممکن است باعث افزایش یا کاهش در تعداد RBC های بالغ رها شده در جریان خون، شوند. عوارض دیگری ممکن است بر طول عمر RBC ها در جریان خون تأثیر گذارند. اگر افزایش تخریب RBC (همولیز) یا از دست رفتن RBC هنگام خونریزی وجود داشته یا مغز استخوان نتواند که با سرعت کافی گلبول های قرمز جدیدی را تولید کند، در نتیجه تعداد کلی RBC ها و هموگلوبین افت خواهد کرد که منجر به آنمی خواهد شد.

این ازمایش میتواند نشان دهد که مشکلی با تولید سلول قرمز خون و یا طول عمر آن وجود دارد، اما نمی تواند علت آن را مشخص کند. علاوه بر CBC کامل، برخی از آزمایشات دیگری که ممکن است در همان زمان یا بعنوان آزمایشات پیگیری و تکمیلی جهت تعیین علت، انجام شوند از قبیل لکه خونی (blood smear)، شمارش رتیکولوسیت، سنجش های آهن، سطوح ویتامین B12 و فولات و در برخی از شرایط حاد و شدیدتر، آزمایش مغزاستخوان، هستنند.

آزمایش هموگلوبین ممکن است هنگام آزمایش کلی سلامتی یا زمانی که فرد، دارای علائم و نشانه های عارضه ای است که بر سلول های قرمز خون تأثیر می گذارد، مانند آنمی یا پلی سیتمی، درخواست داده شود.

برخی از علائم و نشانه های آنمی از قبیل زیر هستند:

• ضعف و خستگی مفرط
• نبود انرژی
• غش و ضعف
• رنگ پریدگی
• تنگی نفس

برخی از علائم و نشانه های پلی سیتمی بقرار زیر هستند:

• مشکل در بینایی
• سرگیجه
• سردرد
• سرخ شدن
• بزرگ شدگی طحال

در مواقعی که فرد مبتلا به مشکلات خونریزی مداوم یا آنمی ها یا پلی سیتمی مزمن تشخیص داده شده است، این تست ممکن است برای تعیین اثربخشی درمان، درخواست داده شود. این آزمایش همچنین به صورت روتین برای افرادی که تحت درمان سرطانی که مشخص شده بر مغز استخوان تأثیر می گذارد، ممکن است درخواست داده شود.

از آنجائیکه سطح هموگلوبین، اغلب بعنوان بخشی از شمارش کامل سلول های خونی (CBC) انجام می شود، نتایج بقیه آزمایشات، در نظر گرفته می شوند. افزایش یا کاهش در سطح هموگلوبین باید همراه با بقیه پارامترها مانند شمارش RBC، هماتوکریت، شمارش رتیکولوسیت و یا شاخص های سلول قرمز خون، تفسیر گردد. سن، جنسیت و نژاد، بقیه عواملی هستند که باید در نظر گرفته شوند. بطورکلی، هموگلوبین منعکس کننده نتایج شمارش RBC هماتوکریت است.

میزان پائین هموگلوبین همراه با تعداد RBC و هماتوکریت پائین، نشاندهنده آنمی است. برخی از علل آن شامل موارد زیر می باشند:

• اتلاف زیاد خون، بعنوان مثال، ترومای شدید یا خونریزی مزمن از محل هایی مانند سیستم گوارش (بعنوان مثال، زخم معده، پولیپ ها، سرطان کلون)، مثانه یا زهدان (در زنان، خونریزی قاعدگی شدید)
• کمبود تغذیه ای مانند آهن، فولات یا کمبود ویتامین B12
• آسیب به مغزاستخوان بعنوان مثال در اثر مسمومیت، تشعشع یا شیمی درمانی، عفونت یا داروها
• اختلالات مغزاستخوان مانند آنمی آپلاستیک، سندرم میلودیسپلاستیک یا سرطان هایی مانند لوسمی، لمفوم، مالتیپل میلوما یا سایر سرطان هایی که میتوانند به مغز استخوان انتشار یابند
• نارسایی کلیه - بیماری های شدید یا مزمن کلیه که منتهی به کاهش تولید اریتروپوئتین، هورمونی که توسط کلیه ها تولید شده که تولید RBC را توسط مغزاستخوان تحریک می کند، می شوند.
• بیماری ها یا عوارض التهابی مزمن
• کاهش تولید هموگلوبین (بعنوان مثال، تالاسمی)
• تخریب زیاد سلول های قرمز خون، بعنوان مثال، آنمی همولیتیک که بر اثر خود ایمنی یا نقایصی در خود سلول قرمز خون ایجاد می شوند؛ این نقایص میتوانند هموگلوبینوپاتی (بعنوان مثال، آنمی سلول داسی شکل)، ناهنجاری هایی در غشای RBC (بعنوان مثال، اسفروسیتوزیس ارثی) یا آنزیم RBC (بعنوان مثال، نقص در G6PD) باشند.

میزان بالای هموگلوبین بهمراه تعداد زیاد RBC و هماتوکریت بالا نشاندهنده پلی سیتمی، می باشد. برخی از علت ها به قرار زیر هستند:

• بیماری ریوی - اگر فرد در تنفس و جذب اکسیژن کافی دارای مشکل باشد، بدن تلاش می کند که این مشکل را با تولید سلول های قرمز بیشتر جبران کند.
• بیماری قلبی مادرزادی -در برخی از انواع آن، ارتباط غیرعادی بین دو طرف قلب وجود دارد که منتهی به کاهش سطوح اکسیژن در خون می شود. بدن سعی در جبران این مشکل با تولید بیشتر سلول های قرمز خون، میکند.
• تومورهای کلیه که اریتروپوئتین اضافی تولید می کنند
• سیگار کشیدن - مصرف کنندگان بیش از حد دخانیات، دارای مقادیر بیشتری از هموگلوبین نسبت به غیر سیگاری ها، می باشند
• عوامل ژنتیکی (تغییر در دریافت اکسیژن oxygen sensing، ناهنجاری در آزادسازی اکسیژن هموگلوبین)
• زندگی در ارتفاعات بالا (جبران کمبود اکسیژن در هوا)
• دهیدراسیون - با کاهش مایعات در خون، میزان هموگلوبین افزایش می یابد.
• پلی سیتمی ورا - یک بیماری نادر که در آن، بدن به صورت نابجا RBC مازاد تولید می کند

انتقال خون که بتازگی انجام شده باشد میتواند بر سطح هموگلوبین فرد تأثیر گذارد.

در طول بارداری طبیعی، هموگلوبین به صورت ملایمی کاهش می یابد.  

بله، در حال حاضر برخی از آزمایشات خانگی در دسترس هستند که توسط اداره غذا و داروی آمریکا (FDA) تأئید شده اند. تست های خانگی مزایای بسیاری را در بر دارند، اما توجه به این نکته نیز مهم است که تغییرات بالقوه در کیفیت و راحتی و دقت در اجتناب از نتایج اشتباه و نبود آموزش خود شما نیز باید در نظر گرفته شوند. درباره این نوع آزمایش با پزشک خود صحبت کرده و درباره هر سوال یا نگرانی که ممکن است داشته باشید، با او مشورت کنید. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره این تست ها، مقاله "در تست خانگی، مصرف کنندگان مسئولیت سلامت خود را بر عهده می گیرند" را ببینید.