شناسایی ژنهای آنتیژنهای لکوسیت انسانی (HLA) و آنتیژنهای فردی که شخص به ارث برده است، در درجه اول برای تطبیق اهداکنندگان و گیرندگان پیوند عضو و مغز استخوان و شناسایی آنتیبادیهای آنتیژنهای HLA که باعث پیوند ناموفق میشود.
HLA Testingآزمایش
آنتیژنهای لکوسیت انسانی
آزمایش آنتیژنهای لکوسیت انسانی
ندارد
-
این آزمایش در چه مواردی کاربرد دارد؟
استفاده اولیه برای آزمایش آنتیژن لکوسسیتی انسان (HLA) تطابق ارگان و بافت گیرندگان پیوند با اهداکنندگان سازگار است. ژنهای HLA عمدهای که فرد به ارث برده و آنتیژنهای مربوطه (پروتئینها) موجود در سطح سلولهای آنها را شناسایی میکند. آنها به سیستم ایمنی بدن در تشخیص سلولهای "خودی" از "خارجی" یا "غیر خودی" کمک میکنند. هر سلولی که بهعنوان غیر خودی شناخته میشود موجب تحریک سیستم ایمنی شامل تولید آنتیبادیها میشود.
تست HLA همچنین شامل غربالگری دریافتکنندگان پیوند برای حضور آنتیبادیهایی است که ممکن است بافت یا ارگان اهدا شده را بهعنوان بخشی از پاسخ ایمنی هدف قرار دهند.
آزمایش HLA در پزشکی در هنگام پیوند بافت یا یک عضو مهم است. مثلا در پیوندهای مغز استخوان، ژنهای HLA و آنتیژنهایی که اهدا کننده و گیرنده باید مشابه یا انقدر مطابق باشند که پیوند موفقیتآمیز باشد و برای آنکه بافت مورد حمله قرار نگیرد یا توسط سیستم ایمنی گیرنده رد نشود.
انواع مختلف پیوندها سطوح مختلف تطبیق بین اهدا کننده و گیرنده مورد نظر را ضروری میسازد. این ممکن است تعیین کند که کدام آزمایش HLA انجام شود و کدام ژنهای HLA برای آن آزمایش شود.
بهطور معمول سه جزء تست HLA مورد استفاده برای تعیین سازگاری وجود دارد:
- نوع HLA اهداکنندگان و گیرندگان - این مرحله شامل شناسایی دگره/
الل HLA است. ممکن است شامل تست سرولوژی HLA یا نوع مولکولی (DNA)
باشد.
اعضای خانواده که داوطلب اهدای مغز استخوان یا عضو هستند، آزمایش HLA میشوند تا از نظر تطابق نسبی مورد نیاز پیوند بررسی شوند.
اگر شخصی داوطلب اهدای مغز استخوان به افراد نیازمند باشد، میتواند در رجیستری ملی مانند برنامه اهدا کننده ملی مغز استخوان ایالات متحده ثبتنام کند. تست HLA انجام و نتایج آزمایشها در فایل نگهداری میشود تا با نتایج افرادی که به دنبال مطابق هستند مقایسه شود.
- غربالگری HLA آنتیبادی گیرندگان - تست HLA آنتیبادی بر روی گیرنده انجام میشود تا تعیین شود که آیا آنتیبادیهایی وجود دارد که ارگان یا بافت اهدایی را هدف قرار دهد. بعضی از افراد دارای آنتیبادیهای اختصاصی HLA هستند که پس از قرار گرفتن در معرض آنتیژنهای غیر اختصاصی ایجاد شدهاند. اساسا سه دلیل برای قرار گرفتن در معرض HLA غیر اختصاصی وجود دارد: بارداری، بهخصوص حاملگیهای چندقلویی (از قرار گرفتن در معرض HLA پدر که به جنین منتقل شده است)، انتقال خون یا پلاکت، و یا پیوند عضو قبلی. در حال حاضر، آنتیبادی HLA باید در زمان تطبیق در نظر گرفته شود، زیرا آنها بهطور بالقوه به بافتهای اهدا کننده که دارای نوع HLA متناظر هستند حمله میکنند.
- آزمایش HLA آنتیبادی ممکن است بهصورت دورهای انجام و به روز میشود تا تعیین شود آیا فردی که در انتظار عضو تطبیقی است، آنتیبادیهای HLA اضافی ایجاد کند. ارزیابی آنتیبادی HLA را همچنین میتوان پس از پیوند استفاده کرد تا تعیین شود که آیا گیرنده سطح جدید یا افزایشیافته آنتیبادی را به اهدا کننده ایجاد کرده است.
- تطبیق ضربدری لنفوسیت (اهدا کننده خاص) - این مرحله پس از شناسایی اهدا کننده بالقوه رخ میدهد. این کار به تعیین اینکه آیا گیرندهی در نظر گرفته شده دارای آنتیبادیهایی است که علیه آنتیژنهای موجود در لنفوسیتهای اهدا کننده هدایت میشوند کمک میکند. سرم گیرندهی در نظر گرفته شده با گلبولهای سفید خون (T و لنفوسیت B) اهدا کننده ادغام میشود. هر واکنش شناسایی شده (نتیجه مثبت) نشان دهنده ناسازگاری احتمالی بین این دو است. نتیجه تطبیق ضربدری همیشه باید همراه با اطلاعات شناخته شده مربوط به آنتیبادی HLA دریافت کننده و نوع HLA اهدا کننده تفسیر شود.
گاهی اوقات تست ژن HLA برای کمک به تشخیص بیماریهای خود ایمنی مورد استفاده قرار میگیرد. سیستم HLA یکی از مکانیسمهایی است که در تشخیص بدن از آنتیژنهای "خودی" و "غیر خودی" و پاسخ ایمنی به مواد خارجی وجود دارد. بدن میتواند پاسخ ایمنی نامناسبی علیه سلولهای خود تولید کند، تولید آنتیبادیها (آنتیبادی خود ایمن). مشخص شده است که بیماریهای مرتبط با آنتیژنهای HLA خاص مانند اسپیدیلیت انکولیوز با HLA-B27 مرتبط است. نوع HLA نیز ممکن است در جلوگیری از واکنش به داروهای خاص مهم باشد زیرا عوارض جانبی با داروهای خاص و انواع خاص HLA مشخص شده است. (برای اطلاعات بیشتر در این مورد، سوالات رایج شماره 2 را ببینید).
- نوع HLA اهداکنندگان و گیرندگان - این مرحله شامل شناسایی دگره/
الل HLA است. ممکن است شامل تست سرولوژی HLA یا نوع مولکولی (DNA)
باشد.
-
این آزمایش در چه زمانی درخواست داده میشود؟
گیرندگان پیوند: آزمایش ژن HLA یا آنتیژن و آنتیبادی معمولا هنگامی انجام میشود که ابتدا مشخص شود که فرد به پیوند عضو یا مغز استخوان نیاز دارد. نتایج HLA و آنتیژن در طول زمان تغییر نخواهد کرد، اما آزمایش HLA آنتیبادی ممکن است به صورت دورهای و پس از حوادثی مانند حاملگی یا تزریق خون انجام میشود، تا ببینند آیا گیرنده بالقوه آنتیبادیهای HLA اضافی را تولید کرده است. گاهی اوقات آنتیبادیهای HLA در افرادی که خونریزی مکرر یا تزریق خون پلاکتی را دریافت میکنند، ایجاد میشود. شناسایی و بررسی دورهای آنتیبادیها ممکن است ضروری باشد.
ارزیابی آنتیبادی HLA همچنین پس از پیوند استفاده میشود تا تعیین کند که آیا گیرنده سطح جدید یا افزایش یافته آنتیبادی را به عضو پیوندی اهدا کننده ایجاد کرده است. وجود آنتیبادی به آنتیژن اهدا کننده همراه با ارزیابیهای دیگر مانند نمونه بیوپسی بافتی اندام پیوند ممکن است نشاندهندهی این باشد که گیرنده در معرض رد عضو پیوندی قرار دارد. این اطلاعات برای ارزیابی و درمان رد مداخلات پزشکی مهم است.
اهداکنندگان پیوند: هنگامی که یکی از اعضای خانواده داوطلب شدهاند تا ببینند آیا برای عضو دیگر خانواده که نیازمند کلیه، کبد، مغز استخوان یا سایر انواع پیوند هستند، تعیین ژن HLA یا نوع آنتیژن برای اعضای خانواده انجام میشود. افراد غیر نزدیک نیز ممکن است به عنوان اهدا کنندگان بالقوه پیوند عضو مورد آزمایش قرار گیرند و این موارد اغلب برای پیوند کلیه است. برای افرادی که از طریق ثبتنام تمایل خود به اهدای مغز استخوان را اعلام کردهاند نیز تعیین نوع HLA نیز انجام میشود.
هنگامی که عضو از اهدا کنندهی فوت شده است، تست HLA بهسرعت برای تطبیق با گیرنده یا گیرندگان احتمالی انجام میشود. مدت زمان موجود برای اطمینان از بیشترین پایداری (زیستپذیری) اندام یا بافت از چند ساعت تا بیش از یک یا دو روز متغیر است.
آزمایش تطبیق ضربدری پس از شناسایی اهدا کننده بالقوه از نظر نوع HLA انجام میشود. این آزمایش معمولا درست قبل از پیوند عضو انجام میشود تا اطمینان حاصل شود که عدم انطباق وجود ندارد. در مورد پیوند اهداکنندگان زندگی، سازگاری با تطبیق ضربدری معمولا بیش از یکبار انجام میشود، زمانی که اهدا کننده در ابتدا شناسایی میشود و دوباره درست قبل از عمل پیوند واقعی انجام میشود.
-
نتایج این آزمایش چگونه تفسیر میشود؟
ژنهای خاص HLA یا آنتیژنها در زمان تعیین نوع HLA برای سازگاری با پیوند عضو و بافت شناسایی میشوند. ژنها و یا آنتیژنهای گیرنده پیوند در مقایسه با اهدا کنندگان بالقوه مقایسه میشود. نتایج نشان میدهد که چگونه آنتیژنها مطابقت دارند و چند ناهماهنگی وجود دارد. هر چه تعداد مطابقتها بیشتر باشد احتمال موفقیت پیوند بیشتر است. "0 عدم هماهنگی" نشاندهندهی احتمال بالای اینکه عضو یا بافت توسط گیرنده رد نمیشود.
عدم وجود آنتیبادیهای HLA دریافتکننده در برابر آنتیژن اهداکنندگان HLA بسیار مهم است. تطبیق اهدا کننده با گیرندهای که آنتیبادی را ایجاد کرده است باید با دقت مورد توجه قرار گیرد زیرا هر چه آنتیبادیهای HLA بیشتری در فرد ایجاد شود، احتمال رد شدن بیشتر است.
نتیجه مثبت (واکنشی) تطبیق ضربدری معمولا بهعنوان پیوند با ریسک بالا تفسیر میشود. این افراد در معرض خطر رد پیوند هستند، که ممکن است با داروهای مختلف سرکوبکننده سیستم ایمنی قابل درمان نباشد.
-
آیا اطلاعات بیشتری برای بیمار مورد نیاز است؟
تست HLA در آزمایشگاههایی که متخصص بافت سازگاری و ایمنی ژنتیک هستند انجام میشود و اغلب توسط انجمن هیستوپلاستی و ایمونوژنیک آمریکا (ASHI) و یا کالج آسیب شناسی آمریکا (CAP) تأیید میشود. سازگاری بافتی شامل آزمایش تعیین تطابق HLA اهدا کنندگان و گیرندگان میشود. ایمونوژنتیک ( مطالعهی ارتباط داخلی از لحاظ زیست شناسی) مطالعه رابطه بین سیستم ایمنی بدن، ژنتیک و توسعه بیماری است.
-
آزمایش ژن HLA و آنتیژن غیر از آزمایش سازگاری با اندام و بافت، برای چه چیز دیگری مورد استفاده قرار میگیرد؟از لحاظ تاریخی، آزمایش HLA برای کمک به شناسایی فرد (آزمایش قانونی) و یا تعیین نسبت افراد (تست پدر و مادر) مورد استفاده قرار میگرفت، گرچه اکنون آزمایشات مولکولی خاصتری برای این اهداف وجود دارد.
-
آیا دلیلی برای آزمایش یک آلل ژن خاص HLA وجود دارد؟
بله برخی از آللهای ژن HLA با بیماریهای خاص و اختلالات خود ایمنی همراه هستند. آنها اختلالات را تشخیص نمیدهند، اما میتوانند در تایید یا رد تشخیص کمک کنند. روابط بین آللهای خاص و حساسیت به داروهای خاص ثبت شده است. انجمنها عبارتند از:
ژن/ آنتیژن اختلالات و انجمنها HLA-B27 اسپوندیلیت آنکیلوزان, آرتریت روماتوئید جوانان, سندرم ریتر HLA-DQ2 و HLA-DQ8 بیماری سلیاک HLA-DR15 و HLA-DQ6 نارکولپسی HLA-B*5701 حساسیت به آباکاویر HLA-B*1502 حساسیت کاربامازپین -
آیا نوع خون من (ABO) مربوط به ژنهای HLA و آنتیژنهای من است؟خیر. اگر چه هر دو ارثی هستند و برای سازگاری بافت مهم هستند، اما از یکدیگر مستقل هستند. سیستم ABO در کروموزوم 9 قرار دارد و سیستم HLA در کروموزوم 6 قرار دارد.
-
بیماری پیوند علیه میزبان (GVHD) چیست؟
GVHD شرایطی است که وقتی سلولهای ایمنی از مغز استخوان اهدا کننده پیوند شده شروع به حمله به سلولها و بافتهای گیرنده میکنند، رخ میدهد. سیستم ایمنی دریافت کننده این واکنش را آغاز نمیکند.
مغز استخوان، بافت نرم در مرکز استخوان است که به طور جزئی گلبولهای قرمز (RBC) و گلبولهای سفید (WBC) را تولید میکند. در GVHD، نوعی از گلبولهای سفید اهدا کننده، - لنفوسیت T ، پاسخ ایمنی را علیه سلولهای دریافت کننده خارجی و بافت تولید میکنند. این وضعیت میتواند خفیف یا شدید باشد و گاهی اوقات میتواند تهدید کننده زندگی باشد. همچنین میتواند حاد باشد، که طی 100 روز پس از پیوند اتفاق میافتد یا میتواند مزمن باشد، بهطور معمول طی یک دوره زمانی طولانی رشد میکند.
هرچه تطابق تعداد آلل HLA بین اهدا کنندگان و دریافت کنندگان مغز استخوان بیشتر باشد، خطر ابتلا به GVHD کمتر است. گاهی اوقات این بیماری ممکن است با سرکوب کننده سیستم ایمنی بدن درمان شود که پاسخ ایمنی توسط مغز استخوان اهدا کننده را کاهش میدهد.