برای کمک به شناسایی افراد در معرض خطر ابتلاء به دیابت و جهت کمک به تشخیص دیابت؛ برای نظارت بر افراد دیابتی و کمک به انتخاب نوع درمان
Hemoglobin A1cهموگلوبین A1c
Hemoglobin A1c
هموگلوبین A1c
اسامی دیگر
A1c
HbA1c
Glycohemoglobin
Glycated Hemoglobin
Glycosylated Hemoglobin
اسم متعارف
Hemoglobin A1c
تاریخ آخرین بازبینیدر مورخه
تاریخ آخرین اصلاحدر مورخه
March 6, 2018.
هموگلوبین A1c که A1c نامیده می شود یک نوع همگلوبین با گلوکز ضمیمه شده به آن است. آزمایش A1c میانگین مقدار گلوکز را در خون در طی 2 تا 3 ماه گذشته و با برآورد درصد هموگلوبین ارزیابی می کند.
آزمایش در یک نگاه
علت انجام آزمایش؟
زمان درخواست آزمایش؟
هنگام چکاپ در افراد دارای فاکتورهای خطر یا علائم دیابت؛ اگر پس از تشخیص دیابت، عدم پاسخ مناسب به درمان وجود داشته باشد و یا نیاز به تغییر نوع درمان باشد بایستی این آزمایش را سالانه 4 بار انجام داد؛ در صورت تحقق اهداف درمانی و گلیسمی تحت کنترل و پایدار، انجام این آزمایش برای حداقل 2 بار در سال
نمونه مورد نیاز؟
نمونه خون از ورید بازو یا از نوک انگشت
آمادگی‌های لازم پیش از نمونه‌گیری؟
رعایت شرایط خاصی لازم نیست
Accordion Title
سوالات رایج
-
این آزمایش در چه مواردی کاربرد دارد؟
غربالگری و تشخیص
آزمایش هموگلوبین A1c ممکن است برای غربالگری و تشخیص دیابت و پره‌دیابت در بزرگسالان استفاده شود.
با این حال، نباید از آزمایش A1c برای غربالگری دیابت مرتبط با سیستیک فیبروزیس، تشخیص دیابت بارداری، تشخیص دیابت در کودکان و افراد بالغی که خونریزی شدید یا انتقال خون داشته‌اند، تشخیص دیابت در افراد مبتلا به بیماری کلیوی مزمن یا بیماری کبدی مزمن، یا تشخیص دیابت در افراد مبتلا به اختلالات خونی مانند کم‌خونی فقر آهن، کم‌خونی ناشی از کمبود ویتامین B12 و برخی از هموگلوبینوپاتی‌ها (به عنوان مثال بیماران مبتلا به بیماری سلول داسی‌شکل یا تالاسمی) استفاده شود. در این موارد، برای غربالگری یا تشخیص دیابت باید از آزمایش گلوکز پلاسمای ناشتا یا آزمایش تحمل گلوکز خوراکی استفاده شود.
برای آزمایشات A1c، فقط از روش‌های قابل‌قبول (روش‌های دارای گواهی برنامه ملی استانداردسازی گلیکوهموگلوبین) می‌توان جهت غربالگری یا تشخیص استفاده کرد. در حال حاضر، آزمایش‌های بر بالین بیمار (point of care tests)، مانند مواردی که ممکن است در مطب پزشک یا در بستر بیمار استفاده شوند، دارای صحت کافی جهت استفاده برای تشخیص نمی‌باشند، اما می‌توانند برای نظارت بر درمان (شیوه زندگی و درمان‌های دارویی) مورد استفاده قرار گیرند.
مانیتورینگ یا نظارت
آزمایش A1c همچنین برای نظارت بر کنترل گلوکز افراد دیابتی در طول دوره بیماری استفاده می‌شود. هدف از درمان افراد مبتلا به دیابت این است که گلوکز خون خود را تا حد ممکن نزدیک به حد طبیعی نگه دارند. این سطح از کنترل، در به حداقل رساندن عوارض ناشی از افزایش مزمن مقدار گلوکز، مانند آسیب‌های پیشرونده در اندام‌های بدن مانند کلیه‌ها، چشم‌ها، سیستم قلبی‌عروقی، و اعصاب کمک می‌نماید. نتیجه آزمایش A1c، انعکاسی از میانگین مقدار گلوکز خون در طی 2 الی 3 ماه گذشته می‌باشد. نتایج این آزمایش می‌تواند به بیماران دیابتی و پزشکان آن‌ها در مورد اثربخش بودن درمان‌های صورت گرفته و یا نیاز به تغییر درمان کمک کند.
در افرادی که اخیرا" دیابت آن‌ها تشخیص داده شده است، جهت بررسی میزان گلوکز افزایش‌یافته و کنترل‌نشده در طی 2 الی 3 ماه گذشته، این آزمایش بارها درخواست می‌گردد. اما زمانی که هدف کنترل قند خون است، این آزمایش چندین بار در سال و سپس جهت اطمینان از کنترل خوب، حداقل دو بار در سال درخواست داده می‌شود.
-
این آزمایش در چه زمانی درخواست داده می‌شود؟
غربالگری و تشخیص
A1c ممکن است به عنوان بخشی از چکاپ عمومی یا زمانی که فردی به علت داشتن نشانه‌ها و علائم کلاسیک افزایش سطوح گلوکز خون (هیپرگلیسمی) مشکوک به ابتلاء به دیابت باشد درخواست گردد. برخی از این نشانه‌ها و علائم کلاسیک عبارتند از:
-تشنگی
-تکرر ادرار
-افزایش اشتها
-خستگی زیاد
-تاری دید
-کاهش سرعت بهبود عفونت‌ها
همچنین در بزرگسالانی که اضافه‌وزن همراه با سایر ریسک‌فاکتورها را دارند ممکن است این ازمایش انجام گردد، این ریسک‌فاکتورها عبارتند از:
-عدم فعالیت فیزیکی
-سابقه دیابت در خویشاوند درجه اول (خواهر، برادر، والدین)
-نژاد یا قومیت پرخطر (به عنوان مثال آفریقایی آمریکایی، لاتین، بومیان آمریکا، آسیایی آمریکایی)
-فشار‌خون بالا (هیپرتانسیون)
-پروفایل لیپیدی غیرنرمال (HDL-کلسترول پایین و یا تری‌گلیسرید بالا)
-زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک
-سابقه بیماری‌های قلبی‌عروقی
-سایر بیماری‌های مرتبط با مقاومت به انسولین
طبق دستورالعمل انجمن دیابت آمریکا (ADA)، در افراد چاق یا دارای اضافه‌وزن، انجام آزمایش A1c در سن 45 سالگی توصیه می‌شود؛ اگر نتایج، نرمال بود، این آزمایش باید در هر 3 سال تکرار شود، با توجه به نتایج اولیه و ریسک‌فاکتورها ممکن است نیاز به تکرار آن در فواصل کوتاه‌تری باشد.
افرادی که دیابتی نیستند اما در معرض افزایش خطر ابتلاء به دیابت قرار دارند (افراد پره‌دیابت)، بایستی این آزمایش را به صورت سالانه انجام دهند.
مانیتورینگ یا نظارت
با توجه به، نوع دیابت، میزان کنترل دیابت و نظر پزشک، ممکن است نیاز باشد تا این آزمایش، 2 تا 4 بار در سال انجام داده شود. طبق توصیه‌ی ADA، بیماران دیابتی که به اهداف درمانی رسیده‌اند و قند خون تحت‌کنترل و پایداری دارند، بایستی سالانه حداقل دو بار این آزمایش را انجام دهند. اما در افرادی که اخیرا" دیابت آن‌ها تشخیص داده شده است و یا دیابت آن‌ها به خوبی کنترل نشده است، انجام این آزمایش به صورت هر 3 ماه یکبار توصیه می‌شود.
-
نتایج این آزمایش چگونه تفسیر می‌شود؟
برخی از نتایجی که ممکن است در غربالگری و تشخیص دیده شوند عبارتند از:
نتیجه‌ی A1c کمتر از 5.7٪ (39mmol/mol) در یک فرد غیردیابتی.
نتیجه‌ی A1c برابر یا بیشتر از 6.5٪ (48mmol/mol) در یک فرد دیابتی.
نتیجه‌ی A1c بین 5.7% تا 6.4% (39 تا 46mmol/mol) : افزایش ریسک ابتلاء به دیابت در آینده.
برای نظارت بر کنترل قند خون، در حال حاضر A1c به صورت درصدی گزارش می‌شود و برای اکثر بیماران دیابتی، حفظ مقادیر A1c کمتر از 7% توصیه می‌گردد. در افراد دیابتی، هر چقدر مقادیر A1c به این مقدار هدف انجمن دیابت آمریکا نزدیکتر باشد، دیابت آن‌ها بهتر کنترل می‌شود و کاهش گلوکز خون (هیپوگلیسمی) بیش از حد را کمتر تجربه خواهند کرد. با افزایش هموگلوبین A1C، خطر ابتلاء به عوارض دیابت افزایش می‌یابد.
با این حال، هر فرد مبتلا به دیابت نوع 2 ممکن است مقدار هدف A1c مخصوص به خود را داشته باشد. این مقدار هدف می‌تواند به چندین عامل، مانند مدت زمان تشخیص دیابت، وجود بیماری‌های دیگر و همچنین عوارض دیابت (مانند اختلال بینایی یا از دست دادن بینایی و آسیب کلیه)، خطر عوارض ناشی از هیپوگلیسمی، کاهش امید به زندگی، و جود سیستم حمایتی و دسترسی آسان به مراکز سلامتی، بستگی داشته باشد.
برای مثال، در فرد مبتلا به بیماری قلبی که برای سال‌های زیادی با ابتلاء به دیابت نوع 2 و بدون عوارض دیابت زندگی کرده است ممکن است پزشک مربوطه، مقدار هدف A1c بالایی (به عنوان مثال، 7.5 تا 8.0٪) را برای او تعیین کند، در حالی که فردی که سالم است و فقط به دیابت مبتلا است ممکن است تا زمانی که قند پایین، خطر جدی ایجاد نکند، پزشک، مقدار هدف پایینتری برای وی در نظر بگیرد (به عنوان مثال، 6.0 تا 6.5٪).
نتیجه آزمایش A1c همچنین ممکن است به صورت واحدهای SI mmol/mol و به صورت متوسط گلوکز برآورد‌شده (eAG)، که بر اساس میزان هموگلوبین A1c محاسبه می‌شود، گزارش گردد.
هدف از گزارش eAG این است که به فرد کمک کند تا نتایج A1c را به مقادیر گلوکزی که روزانه کنترل می‌کند و همچنین به نتایج آزمایشات گلوکز انجام شده در آزمایشگاه ارتباط دهد. فرمول eAG، درصد A1c را به واحد mg/dL یا mmol/L تبدیل می‌کند.
لازم به ذکر است که، eAG، هنوز هم، همان ارزیابی سطح قند خون در طول دو ماه گذشته است و نتایج آن، دقیقا با نتایج آزمایش روزانه‌ی گلوکز مطابقت ندارد. ADA، نرم‌افزار محاسبه و اطلاعات لازم در مورد eAG را در وب سایت DiabetesPro قرار داده است. در وب سایت NGSP نیز ماشین حساب برای تبدیل هموگلوبین A1c در واحد SI mmol/mol به درصد، وجود دارد.
-
آیا اطلاعات بیشتری برای بیمار مورد نیاز است؟
زمانی که افزایش یا کاهش حاد یا موقتی قند خون رخ دهد و یا در طول 3 الی 4 هفته‌ی گذشته، قند خون به خوبی کنترل شده باشد، A1c نمی‌تواند منعکس‌کننده‌ی این تغییرات باشد. همچنین در افرادی که دیابت "brittle" دارند و قند خون آن‌ها دارای نوسانات زیادی است، A1c منعکس‌کننده‌ی مقادیر گلوکز نمی‌باشد.
افرادی که دارای برخی از واریانت‌های هموگلوبین، مانند هموگلوبین سلول داسی‌شکل (هموگلوبین S) هستند، دارای مقادیر کاهش‌یافته‌ی هموگلوبین A می‌باشند. بسته به روش مورد استفاده جهت سنجش A1c، ممکن است در این افراد نتوان از این آزمایش برای نظارت یا تشخیص دیابت استفاده کرد.
در افراد مبتلا به کم‌خونی، همولیز و یا خونریزی شدید، نتایج آزمایش A1c ممکن است به صورت کاذب، پایین باشد و در افرادی که مبتلا به فقر آهن هستند، سطح A1c ممکن است افزایش یابد.
در افرادی که اریتروپوئیتین دریافت کرده‌اند و یا اخیرا انتقال خون داشته‌اند، نتایج A1c ممکن است صحیح نباشد و نتواند بازتاب درستی از گلوکز 2 تا 3 ماه گذشته باشد.
-
گلوکز متوسط برآورد‌شده (eAG) چگونه محاسبه می‌شود؟
فرمول ADAG (متوسط گلوکز مشتق از A1c) که در آن از هموگلوبین A1c جهت محاسبه eAG استفاده می‌شود عبارت است از:
28.7 X A1c (%) – 46.7 = eAG (milligrams/deciliter, mg/dL)به عنوان مثال، در صورتی که A1c برابر با 6% باشد، محاسبه به صورت زیر خواهد بود:
28.7 X 6 – 46.7 = 126 mg/dLگلوکز متوسط برآورد‌شده برابر با 126mg/dL خواهد بود.
این، بدین معنی می‌باشد که به ازاء هر یک درصد افزایش A1c، مقدار eAG نیز، حدود 29mg/dL افزایش نشان می‌دهد.
-
آیا در همه جای دنیا، A1c، با یک روش یکسان گزارش می‌شود؟
روش گزارش A1c، که به منظور اهداف نظارتی انجام می‌شود، در حال تغییر می‌باشد. در ایالات متحده، به طور سنتی، A1c به صورت درصد گزارش می‌شود، و انجمن دیابت آمریکا (ADA) توصیه کرده است که در افراد مبتلا به دیابت، هدف درمان، A1c کمتر از 7٪ باشد. با اینکه هنوز هم این نوع گزارش درست است، بیش از یک دهه تلاش‌های ملی و بین المللی برای بهبود و استانداردسازی آزمایش A1c و گزارش آن، منجر به انتشار بیانیه مشترک در سال 2007 (و به روز رسانی شده در سال 2010) توسط ADA، انجمن مطالعه دیابت اروپا (EASD)، فدراسیون بین‌المللی شیمی بالینی و علوم آزمایشگاهی (IFCC)، انجمن بین‌المللی دیابت کودکان و نوجوانان و فدراسیون بین‌المللی دیابت شد. این اظهارات مشترک و یک مطالعه تکمیلی به نام ADAG (گلوگز متوسط مشتق از A1c) که به بررسی بیشتری در مورد ارتباط بین غلظت گلوکز خون و A1c پرداخته است، منجر به بیانیه‌ای شد که A1c در سراسر جهان به دو روش گزارش شود:
• به صورت درصد (بر اساس واحدهای مشتق از برنامه ملی استانداردسازی گلیکوهموگلوبین (NGSP))
• به صورت واحدهای SI (mmol/mol)
همچنین، توسط ADA و انجمن شیمی بالینی آمریکا در بیانیه 2015 ADA عنوان شده است که متوسط گلوکز برآورد‌شده (eAG) بر اساس فرمول به دست آمده از مطالعه ADAG، به صورت واحد mg/dL یا mmol/l گزارش گردد.
این به این معنی است که نتایج A1c به صورت درصد گزارش شود اما علاوه بر آن می‌تواند به صورت mmol/mol و یا در برخی موارد همچنین به صورت eAG با واحدهای یکسان (mg/dL) با آنچه که در گلوکومترها یا در نتایج آزمایشگاهی از آن استفاده می‌شود گزارش گردد.
-
آیا تست خانگی برای آزمایش A1c وجود دارد؟
برای افرادی که قبلا دیابت آن‌ها تشخیص داده شده است، می‌توان از تست خانگی A1c جهت کمک به کنترل گلوکز استفاده کرد. با این حال، استفاده از تست خانگی (point-of-care test) جهت غربالگری یا تشخیص دیابت، توصیه نمی‌شود. برخی تست‌های مورد تایید FDA وجود دارند که می‌توانند در منزل استفاده شوند. اگر علاقه‌مند به اطلاعات بیشتری در این باره هستید، مطلب مربوط به تست‌های خانگی را مشاهده نمایید و با پزشک خود مشورت نمایید.
-
چرا مقادیر A1c و مقادیر گلوکز، متفاوت هستند؟
علاوه بر تفاوت در واحدهای مورد استفاده در این آزمایش‌ها، مقدار A1c، نشان‌دهنده متوسط قند در یک دوره‌ی زمانی است، در حالی که نتیجه‌ی آزمایش قند خون نشان‌دهنده میزان قند خون در آن لحظه می‌باشد. گلوکز خون، میزان تغییرات روزانه قند خون و بالا‌بودن یا پایین‌بودن آن را نشان می‌دهد. نتیجه هر آزمایش قند خون، یک تصویر لحظه‌ای از قند خون است و هر نتیجه‌ای متفاوت از دیگری می‌باشد، اما A1c، شاخصی است که نشان می‌دهد که گلوکز فرد در چند ماه گذشته "به طور کلی" افزایش یافته است یا "به طور کلی" طبیعی بوده است. A1c به اندازه گلوکز خون حساس نیست. با این حال، اگر میزان کنترل روزانه قند خون فرد پایدار باشد (خوب یا بد)، هر دو آزمایش A1c و قند خون بایستی این روند را منعکس کنند. توجه به زمان مرتبط با A1c جزء نکات مهم می‌باشد. کنترل خوب قند در طول 2 الی 3 هفته‌ی گذشته، نتایج A1c را به طور قابل‌توجهی تحت تأثیر قرار نخواهد داد.
علاوه بر این، مهم است که توجه داشته باشید که هموگلوبین گلیکه و گلوکز خون دو ماده متفاوت، اما مرتبط هستند. در برخی از افراد، به دلایلی ناشناخته، ممکن است A1c به طور دقیقی متوسط گلوکز خون را نشان ندهد.
