تعیین غلظت سیکلوسپورین در خون به منظور تثبیت یک رژیم مصرفی، حفظ سطح درمانی و تشخیص سطوح مضر و سمی
Cyclosporine
به محض آغاز درمان با سیکلوسپورین، اغلب بصورت روزانه یا دو تا سه بار در هفته و بصورت دوره ای بعد از اینکه دوز مصرفی تعدیل شده یا تثبیت شود
نمونه خون گرفته شده از سیاهرگ بازو
خیر. معمولا پایین ترین سطح غلظت دارو (که قبل از مصرف دوز بعدی است) مورد بررسی قرار می گیرد. برای مثال، اگر سیکلوسپورین دو بار در روز تجویز شده باشد، نمونه خونی معمولا 12 ساعت بعد از آخرین مصرف دارو و قبل از مصرف دوز جدید گرفته می شود. در زمان صبح، زمانی که سطح سیکلوسپورین شما باید بررسی شود، تا زمان گرفتن نمونه خونی، دارویی مصرف نکنید.
-
این آزمایش در چه مواردی کاربرد دارد؟
آزمایشات سیکلوسپورین برای سنجش میزان این دارو در خون و جهت تعیین حفظ سطح درمانی استفاده می شوند. سیکلوسپورین دارویی است که پاسخ ایمنی بدن را کاهش می دهد. این دارو برای گیرندگان عضو جدید در پیوند عضو برای پیشگیری از پس زدن آن و برای برخی افراد مبتلا به بیماری های خودایمنی مثل التهاب مفاصل یا پسوریاسیس در جهت تسکین علائم تجویز می شود.
نظارت بر سطوح دارو بنا به چند دلیل دارای اهمیت است:
-ارتباط خوبی بین دوز مصرفی سیکلوسپورین و سطح دارو در خون وجود ندارد.
-جذب و متابولیسم دوز مصرف شده سیکلوسپورین می تواند در بین افراد و حتی در یک فرد بسته به زمان مصرف و غذای مصرف شده متفاوت است.
-ممکن است بدلیل نوع یا آمادگی در سیکلوسپورین تجویز شده، در سطوح خونی تفاوت وجود داشته باشد.
-در بیماران پیوند عضو، عضو پیوند زده شده باید ماندگار شود و از سطوح بالای سیکلوسپورین در خون بلافاصله بعد از جراحی اطمینان حاصل شود تا از پس زدن عضو زدن پیشگیری شود.
-در مورد التهاب مفاصل یا پسوریاسیس، سطوح سیکلوسپورین در خون باید به اندازه کافی بالا باشد تا علائم تسکین یابند.
-در مورد پیوند کلیه، سطوح دارویی در خون می تواند به تفکیک مابین پس زدن کلیه و آسیب به کلیه در اثر مقادیر بالای سیکلوسپورین کمک کند.
-سیکلوسپورین مرتبط با چندین عوارض جانبی مضر است که در صورت نظارت بر سطح خون می توان از آنها پیشگیری کرد. اگر سطح دارو در خون خیلی بالا تشخیص داده شود، دوز مصرفی باید تعدیل یابد.
با نظارت و بررسی سطوح خونی سیکلوسپورین، پزشکان می توانند این مسئله را بهتر تضمین نمایند که هر فرد مقادیر و ترکیب مناسبی از داروی مورد نیاز برای درمان بیماری خاص را دریافت کرده تا آثار درمانی به حداکثر برسد و سمیت دارو به کمترین حد خود کاهش یابد. -
این آزمایش در چه زمانی درخواست داده میشود؟
آزمایش سیکلوسپورین در آغاز درمان وبصورت روزانه درخواست داده می شود تا یک رژیم مصرفی مناسب تثبیت گردد. به محض تثبیت دوز مناسب، سطح دارو را می توان بصورت ماهانه، یکبار در هر دو ماه یا در فواصل زمانی طولانی تر مورد بررسی قرار داد. با این حال این آزمایش را می توان در فواصل طولانی و در زمانی که فرد بیمار بوده یا داروهای موثر بر متابولیسم سیکلوسپورین را مصرف می کند، انجام داد. تغییر در وضعیت سوخت و ساز می تواند موجب درخواست آزمایشات بیشتری شود.
معمولا در پیوند عضو، افراد در آغاز درمان دوز بالایی از سیکلوسپورین را مصرف می کنند و در طی دوره درمان طولانی مدت این دوز کاهش می یابد. در مواردی مثل التهاب مفاصل یا پسوریاسیس، اگر واکنش یک شخص به دارو خوب باشد، این دوز مصرفی می تواند برای بهبود بیشتر علائم افزایش یابد.
در هر بار تغییر دوز مصرفی، سطوح خونی باید مورد بررسی قرار بگیرند. علاوه برآن، تکرار آزمایش وابسته به برخی عوامل خواهد بود که شامل دلیل پزشکی برای مصرف سیکلوسپورین است. در پیوند عضو، نوع اندام پیوند زده شده و سن و وضعیت سلامت عمومی شخص گیرنده، دوز مصرفی را معین می کند. برای مثال فرد با پیوند کبد ممکن است نیاز به آزمایشات بیشتری داشته باشد زیرا سیکلوسپورین عمدتا توسط کبد تجزیه می شود و نارسایی کبدی می تواند موجب کند شدن تسویه سیکلوسپورین از خون شود.
زمانیکه پس زدن اندام یا سمیت و نارسایی کلیه مورد تردید باشد، آزمایشات را می توان بیشتر درخواست داد. برخی از علائم و نشانه های سمیت سیکلوسپورین شامل موارد زیر می باشند:
-آسیب به کلیه
-فشار خون بالا
-لرزش
-خونریزی، التهاب، رشد بیش از حد لثه ها
-موی اضافی در بدن و صورت (پرمویی)
-سطوح بالای چربی در خون (چربی بالا)
-عفونت ها
-نتایج غیرطبیعی آزماش خون در آزمایش سنجش تعداد سلول ها (CBC)
-سطح پایین منیزیم خون
-سطح بالای پتاسیم خون
-آسیب به کبد که می تواند موجب یرقان شود که شامل علائمی مثل زردی چشم، ادرار تیره و یا مدفوع بی رنگ است
-اسهال
-تهوع -
نتایج این آزمایش چگونه تفسیر میشود؟
محدوده درمانی برای سیکلوسپورین بسته به روش مورد استفاده برای سنجش دارو، نوع پیوند عضو و مدت زمان سپری شده از پیوند عضو دارد. نتایج حاصل از انواع مختلفی از نمونه ها و روش های مختلف قابل تبادل نمی باشند. آزمایشگاه در مورد محدوده درمانی مناسب با توجه به نتایج آزمایش هر شخص به پزشک کمک خواهد کرد.
اگر پایین ترین غلظت دارو در سطح خون کمتر از میزان مطلوب باشد، خطر پس زدن عضو یا عود علائم وجود خواهد داشت. اگر سطوح بالاتر از میزان درمانی باشد، خطر بروز عوارض سمیت دارو وجود خواهد داشت.
بالاترین غلظت سیکلوسپورین در نمونه های جمع آوری شده در مدت زمان 2 ساعت بعد از مصرف دارو را معمولا در موارد پیوند عضو مورد بررسی قرار می دهند. سطوح بالای سیکلوسپورین در این نمونه مرتبط با کاهش میزان پس زدن عضو، بویژه در اولین سال بعد از جراحی است. -
آیا اطلاعات بیشتری برای بیمار مورد نیاز است؟
اکثر آزمایشگاهها از نمونه های جامع خون به جای سرم خون یا پلاسما در آزمایش سیکلوسپورین استفاده می کنند و نمونه ها را 12 ساعت بعد از آخرین مصرف دارو و دقیقا قبل از مصرف بعدی جمع آوری می نمایند.
برخی از روش های آزمایشگاهی مختص داروی اصلی سیکلوسپورین بوده، در حالیکه برخی از آزمایشات دیگر مقادیر داروی اصلی را بعلاوه مواد حاصل از تجزیه آن اندازه می گیرند، بنابراین میزان مرتبط با آنها متفاوت خواهد بود. بدلیل اینکه محدوده درمانی سیکلوسپورین می تواند با توجه آزمایش انجام شده توسط آزمایشگاه متفاوت باشد، ازین رو، توصیه شده است که نمونه های خونی در کل دروه درمان در یک مرکز آزمایشگاهی بررسی شوند. نتایج در این حالت ثابت بوده و ارتباط بهتری با میزان درمان گزارش شده خواهد داشت.
برای وضعیتهایی بغیر از پیوند عضو، سیکلوسپورین را می توان همراه با داروهای دیگر مثل داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs) تجویز کرد. در موارد پیوند عضو، داروهای دیگر را می توان به همراه سیکلوسپورین مصرف نمود. این داروها در ارتباط با درمان بیماری شخص عمل خواهند کرد. علاوه برآن، سطوح سیکلوسپورین در خون می تواند تحت تأثیر داروهای دیگر مصرف شده توسط فرد قرار گیرد. پزشکان باید آگاه باشند که بیماران چه داروها و مکمل هایی مصرف می کنند و باید از وضعیت رژیم و سلامت آنها که می تواند بر غلظتهای سیکلوسپورین اثرگذار باشد، مطلع شوند.
داروهای تجویزی مختلف می توانند بصورت خطرناکی با سیکلوسپورین تداخل پیدا کنند و نباید آنها را همزمان مصرف کرد. پزشک خود را در مورد تمام داروهای مصرفی مطلع نمایید.
سیکلوسپورین می تواند موجب فشار خون بالا و آسیب به کلیه شود. در صورت داشتن فشار خون بالا یا بیماری کلیوی، پزشک خود را مطلع سازید. پزشکان می توانند آزمایشات دیگری را برای تشخیص سطح چربی بالا یا نظارت بر کارکرد کلیه و کبد درخواست نمایند.
از مصرف آبمیوه گریپ فروت پرهیز کنید. این میوه تجزیه نرمال سیکلوسپورین را کند می کند و موجب می شود مقادیر زیادی از آن در خون تجمع کنند و این وضعیت سه روز یا بیشتر بعد از مصرف این میوه در بدن باقی می ماند.
تصفیه منیزیم با سیکلوسپورین افزایش می یابد و احتمالا منجر به علائم مرتبط با منیزیم پایین خواهد شد. پزشک می تواند سطوح منیزیم را مورد نظارت قرار دهد و آن را با مکمل های مورد نیاز درمان کند. پتاسیم بالا در خون نیز گاها رخ می دهد. پزشک می تواند سطوح پتاسیم را مورد بررسی قرار دهد و از مواد دارویی ادرار آور برای دفع پتاسیم، بازدارنده های آنزیم مبدل آنژیوتانسین، آنتاگونیست گیرنده آنژیوتانسین II، داروهای حاوی پتاسیم و رژیم های غذایی غنی از پتاسیم استفاده کند. -
تا جه مدتی سیکلوسپورین مصرف خواهم کرد؟
اگر شما گیرنده عضو باشید، تا زمانی که درمان شما ادامه یابد، سیکلوسپورین را مصرف خواهید کرد. اگر حتی با وجود محدوده درمانی مناسب، علائمی از پس زدن عضو وجود داشته باشد، ممکن است داروی تعدیل کننده ایمنی دیگری را مصرف کنید. همچنین با مصرف طولانی مدت سیکلوسپورین احتمال بروز عوارض جانبی وجود خواهد داشت، بنابراین پزشک می تواند در صورت مصرف سیکلوسپورین به مدت بیش از 2 تا 3 سال، درمان دارویی را تغییر دهد.
اگر شما مبتلا به یک اختلال خودایمنی مثل التهاب مفاصل، بیماری کرون یا پسوریاسیس باشید، شما زمانی تحت درمان سیکلوسپورین قرار می گیرید که علائم حاد باشند و درمانهای دیگر نیز موثر نباشند. مصرف سیکلوسپورین به مدت بیش از یک سال توصیه نمی شود زیرا احتمال بروز علائم سمیت دارویی در اثر مصرف بیش از حد وجود دارد. دوره های کوتاه مدت یا متناوب 12 هفته ای مناسب بوده و توصیه می شود. -
چه کسی آزمایشات سیکلوسپورین را درخواست می دهد؟
سیکلوسپورین اغلب توسط پزشکان دارای تخصص خاص در آن بیماری که دارو تجویز شده است، بررسی و نظارت خواهد شد. آنها آشنایی کاملی با سیکلوسپورین و مصرف آن در درمان دارند و اهمیت نظارت بر مصرف دارو را درک می کنند. آنها ممکن است جراح شما را در بیماری های التهاب مفاصل یا پسوریاسیس در روند نظارت وارد کنند.