همراه با سایر آزمایشات آهن، برای ارزیابی توانایی بدن برای انتقال آهن در خون؛ برای کمک به تشخیص کمبود آهن یا مقادیر زیاد آن
Transferrin and Iron-binding Capacity (TIBC, UIBC)
ترانسفرین و ظرفیت اتصال آهن (TIBC,UIBC)
هنگامی که شما دارای سطح پایینی از هموگلوبین و هماتوکریت در آزمایش شمارش کامل خون (CBC) باشید؛ هنگامی که پزشک مردد به وجود مقادیر زیاد آهن یا کمبود شدید آهن در بدن شما باشد
نمونه خون گرفته شده از ورید بازو
ممکن است آزمایش در زمان صبح انجام شود و یا ممکن است توصیه شود که 12 ساعت قبل از آزمایش ناشتا باشید و فقط آب میل نمایید. توصیه های پزشک خود و یا آزمایشگاه را دنبال نمایید.
-
این آزمایش در جه مواردی کاربرد دارد؟
آزمایشات ترانسفرین، TIBC یا UIBC همراه بادیگر آزمایش های آهن برای ارزیابی مقدار آهن موجود در خون، ظرفیت کل خون برای انتقال آهن، و مقدار آهن ذخیره شده در بدن استفاده می شوند. این آزمایشات همچنین برای تفکیک مابین علل مختلف کم خونی سودمند هستند.
آزمایشات آهن اغلب با هم درخواست داده می شوند و نتایج هر کدام می تواند به تشخیص کمبود آهن، کم خونی فقر آهن یا آهن بیش از حد در بدن کمک کند.
-
این آزمایش در چه زمانی درخواست داده می شود؟
این آزمایشات می تواند همراه با آزمایش های دیگر آهن انجام شود، و این زمانی است که آزمایش (CBC) نشان می دهد که هموگلوبین و هماتوکریت فرد کاهش یافته و گلبول های قرمز آنها کوچکتر از حد نرمال (میکروسیتیک و هیپوكرومی) هستند،که این موارد حاکی از فقر آهن می باشد، حتی اگر علائم بالینی دیگری وجود نداشته باشد. آزمایش آهن و دیگر آزمایشات مربوط زمانی درخواست داده می شود که فرد علائم و نشانه های کمبود آهن مانند موارد زیر را بروز دهد:
-احساس خستگی مزمن
-ضعف
-احساس سرگیجه
-سردرد
-رنگ پریدگی
آزمایش سطح آهن نیز زمانی درخواست داده می شود که در مورد مقادیر بیش از اندازه آهن در بدن تردید وجود داشته باشد. علائم و نشانه های مقادیر زیاد آهن از فردی به فرد دیگر متفاوت بوده و در طی زمان وخیم تر می شود. علائم مرتبط شامل موارد زیر است:
-درد مفاصل
-ضعف و خستگی
-از دست دادن وزن
-کمبود انرژی
-درد شکم
-کاهش میل جنسی
-آسیب به ارگانهایی مانند قلب و یا کبد
این آزمایش همچنین در موارد مشکوک به مسمومیت آهن نیز درخواست داده می شود. این شرایط بویژه در کودکانی رخ می دهد که بصورت اتفاقی مقادیر زیادی ویتامین یا دیگر مکمل های حاوی آهن دریافت می کنند.
-
نتایج این آزمایش چگونه تفسیر می شود؟
.
نتایج آزمایشات ترانسفرین، TIBC یا UIBC اغلب در ارتباط با سایر آزمایشات آهن مورد بررسی قرار می گیرد. خلاصه ای از تغییرات مشاهده شده در آزمایش های آهن در بیماری های مختلف در جدول زیر بیان شده است.
بیماری آهن TIBC/Transferrin UIBC %Transferrin Ferritin فقر آهن پایین بالا بالا پایین پایین هموکروماتوز/هموسیدروسیس بالا پایین پایین بالا بالا بیماری های مزمن پایین پایین/نرمال پایین/نرمال پایین/نرمال بالا/نرمال Hemolytic Anemiaآنمی همولیتیک بالا نرمال/پایین پایین/نرمال بالا بالا Sideroblastic Anemia نرمال/بالا نرمال/پایین پایین/نرمال بالا بالا مسمومیت با آهن بالا نرمال پایین بالا نرمال کمبود آهن
مرحله اولیه کمبود آهن، کاهش مستمر ذخایر آهن است. این بدان معنی است که آهن کافی برای ساختن سلول های قرمز وجود دارد اما ذخایرآهن بدون اینکه مقادیر دیگری جایگزین شوند، مورد استفاده قرار گرفته اند. سطح آهن سرم ممکن است در این مرحله طبیعی باشد اما سطح فریتین پایین خواهد بود.با تداوم وضعیت کمبود آهن، تمام آهن ذخیره شده مورد استفاده قرار می گیرد و بدن تلاش می کند با تولید ترانسفرین بیشتر برای افزایش انتقال آهن، این وضعیت را بهبود بخشد. سطح آهن سرم همچنان کاهش می یابد و پروتئین های حامل آهن مانند TIBC و UIBC افزایش می یابد. با پیشرفت این مرحله، گلبولهای قرمز کوچکتری تولید می شود و در نهایت منجر به کم خونی فقر آهن می شود. اشباع ترانسفرین با کمبود آهن کاهش می یابد.
ذخیره اضافی آهن
اگر سطح آهن و درصد اشباع ترانسفرین بالا باشد، TIBC، UIBC و فریتین طبیعی بوده و فرد دارای سابقه بالینی مرتبط با مقادیر زیاد مصرف آهن باشد، در این حالت این احتمال وجود دارد که فرد مبتلا به مسمومیت با آهن شده است. مسمومیت آهن زمانی اتفاق می افتد که مقادیر زیادی آهن بطور یکباره یا در یک دوره کوتاه مدت مصرف شود. مسمومیت با آهن در کودکان تقریبا همیشه حاد است وعمدتا در کودکانی رخ می دهد که مکمل آهن والدین را مصرف میکنند. در برخی موارد، مسمومیتحاد آهن می تواند کشنده باشد. در بیماران با شرایط مزمن مقادیر آهن، سطح فریتین افزایش می یابد.
فرد مبتلا به جهش در ژن HFE باشد، هموكروماتوز ارثی در وی تشخیص داده می شود. با این حال، در حالی که بسیاری از مردم که به هموکروماتوز مبتلا هستند هیچ نشانه ای از بیماری را در طی مدت حیات بروز نمی دهند، اما برخی دیگر علائمی مانند درد مفاصل، درد شکم، و ضعف در دهه30 یا 40 زندگی خود تجربه خواهند کرد. مردان بیشتر از زنان متاثر می شوند؛ زیرا زنان در طول سال های باروری از طریق قاعدگی خون از دست میدهند.
ذخیره بالای آهن نیز ممکن است در افرادی که دارای هموسیدورسیس بوده و نیز کسانی که بطور مکرر خون انتقال میدهند،رخ دهد. این ممکن است با کم خونی سلول داسی شکل، تالاسمی ماژور یا سایر انواع کم خونی وابسته به انتقال خون اتفاق بیفتد. آهن از هر واحد خون انتقال یافته در بدن ذخیره می شود و در نهایت منجر به ذخیره آنها در بافت ها می شود. بعضی افراد مبتلا به اعتیاد الکل و بیماری مزمن کبدی نیز افزایش ذخیره آهن را خواهند داشت. -
آیا اطلاعات بیشتری برای بیمار مورد نیاز است؟
انتقال خون، همانند تزریق آهن و یا انتقال آهن می تواند بر نتایج آزمایش تاثیر بگذارد. انتقال خون مکرر بعضا می تواند منجر به افزایش مقادیر آهن شود.
TIBC ، UIBC یا ترانسفرین بالا معمولا کمبود آهن را نشان می دهد، اما در بارداری و با استفاده از قرص های ضد بارداری نیز افزایش می یابد.
اگر فرد دارای سوء تغذیه، التهاب، بیماری کبد یا سندرم نفروتیک باشد، TIBC ، UIBC یا ترانسفرین کاهش میابد. با این حال، این آزمایش ها معمولا برای ارزیابی شرایط مذکور استفاده نمی شوند.
-
معادله درصد اشباع ترانسفرین چگونه بدست می آید؟
معادله درصد اشباع:
Transferrin درصد اشباع (%) = (lمیزان آهن سرم x 100%) / TIBC
TIBC مقدار کل آهن متصل به پروتئین ها در خون را اندازه گیری می کند. از آنجا که ترانسفرین اولین پروتئین اتصال دهنده آهن است، آزمایش TIBC یک اندازه گیری مناسب غیرمستقیم از ترانسفرین موجود برای اتصال به آهن است.
در افراد سالم، یک سوم ترانسفرین اشباع شده با آهن است. این بدان معنی است که حدود دو سوم آن بصورت ذخیره شده، وجود دارد. در کمبود آهن، تمام آهن ذخیره شده مورد استفاده قرار می گیرد و بدن تلاش می کند با تولید ترانسفرین بیشتر برای افزایش حمل و نقل آهن، این روند را جبران کند. در حالی که سطح آهن سرم همچنان کاهش می یابد، سطح ترانسفرین افزایش خواهد یافت. بنابراین، مقدارترانسفرین موجود برای اتصال به آهن (TIBC) افزایش می یابد و مقدار ترانسفرین اشباع شده با آهن (i.e.، درصد اشباع ترانسفرین) کاهش می یابد.
-
کدام عوامل بر میزان ترانسفرین اثر دارد؟
Transferrin یک پروتئین است که ممکن است در طول هر فرآیند التهابی کاهش یابد و به عنوان یک واکنشگر فاز حاد منفی نامیده می شود. التهاب مزمن، عفونت ها و تومورهای بدخیم ممکن است منجر به تغییراتی در میزان ترانسفرین شود.
-
آیا عوامل دیگری علاوه بر کمبود آهن می تواند منجر به کم خونی شوند؟