جهت ارزیابی خطر ابتلا به بیماری قلبی؛ جهت نظارت بر اثربخشی درمانهای کاهندهی چربی
تریگلیسرید
غربالگری: بزرگسالان بایستی این آزمایش را به عنوان بخشی از پنل لیپیدی در چکاپهای دورهای، هر چهار تا شش سال، یک بار انجام دهند؛ کودکان، نوجوانان و جوانان بایستی یک بار بین سن 9 تا 11 سالگی و سپس بین 17 تا 21 سالگی مجددا آزمایشهای پنل چربی را انجام دهند
نظارت یا مانیتورینگ: در صورت وجود فاکتورهای خطر بیماریهای قلبی و یا در افرادی که به دلیل مقادیر غیرنرمال چربی تحت درمان هستند ممکن است به دفعات بیشتری این آزمایش درخواست شود
خون تهیه شده از ورید بازو یا از نوک انگشت
جهت انجام این آزمایش 9 تا 12 ساعت ناشتایی لازم است; نوشیدن آب در این مدت بلامانع است. علاوه بر ناشتایی، از 24 ساعت قبل از این آزمایش نباید الکل مصرف شود. ممکن است پزشک، انجام آزمایش بدون ناشتایی را توصیه کند. در هر صورت بایستی شرایط لازم برای نمونهگیری را طبق دستورالعمل پزشک یا آزمایشگاه رعایت کرد.
-
این آزمایش در چه مواردی کاربرد دارد؟
آزمایش تریگلیسرید، معمولا به عنوان بخشی از پنل لیپیدی، جهت پیشبینی ریسک ابتلا به بیماری قلبی و یا جهت کمک به تصمیمگیری در مورد نوع درمان مناسب در افرادی که مقادیر چربی آنها بالا یا در محدودهی مرزی میباشد، مورد استفاده قرار میگیرد. همچنین ممکن است این آزمایش در هنگام درخواست پنل لیپیدی، برای نظارت بر افرادی که ریسک فاکتورهای بالایی برای بیماری قلبی دارند یا سابقهی حملهی قلبی داشتهاند و یا به دلیل کلسترول بالا یا تریگلیسرید بالا تحت درمان بودهاند استفاده شود.
از نتایج آزمایش کلسترول و سایر آزمایشهای پروفایل چربی، همراه با سایر فاکتورهای خطر بیماری قلبی در فرد، جهت تعیین نوع درمان و پیگیریهای لازم استفاده میشود. نوع درمان انتخابی ممکن است شامل تغییر سبک زندگی مانند تغییر رژیم غذایی یا انجام فالیتهای ورزشی و یا تجویز داروهای کاهندهی چربی مانند استاتینها باشد.
-
این آزمایش در چه زمانی درخواست داده میشود؟
بزرگسالان
توصیه میشود که افراد بزرگسال سالم، جهت ارزیابی ریسک بیماریهای قلبی، آزمایشهای پنل لیپیدی را که شامل آزمایش تریگلیسرید نیز میباشد، در هر چهار تا شش سال یک بار انجام دهند. کودکان نیز باید حداقل یک بار بین سن 9 تا 11 سالگی و مجددا بین سنین 17 تا 21 سالگی، غربالگری پنل لیپیدی را انجام دهند.
در افرادی که یک یا چند فاکتور خطر برای بیماریهای قلبی را دارند، معمولا در فواصل زمانی کوتاهتری این آزمایش انجام میشود. برخی از این ریسک فاکتورهای بیماریهای قلبی عبارتند از:
-مصرف سیگار
-اضافهوزن یا چاقی
-رژیم غذایی ناسالم
-عدم فعالیت فیزیکی، فعالیت فیزیکی ناکافی
-سن (45 سال و بالاتر از آن برای مردان، 55 سال و بالاتر از آن برای زنان)
-فشارخون بالا (هیپرتانسیون-فشار خون برابر با 140/90 یا بالاتر از آن، یا مصرف داروهای ضد فشار خون)
-سابقهی خانوادگی بیماری قلبی زودرس (در فامیل درجه اول: مرد زیر 55 سال و زن زیر 65 سال)
-سابقهی بیماری قلبی یا حملهی قلبی
-دیابت یا پره-دیابت
از آنجایی که در بیماران دیابتی، در صورت عدم کنترل سطح قند خون، میزان تریگلیسرید خون نیز افزایش مییابد، بنابراین، در این بیماران، بررسی پنل لیپیدی، مخصوصا آزمایش تریگلیسرید از اهمیت بالایی برخوردار میباشد.
کودکان، نوجوانان، جوانان
جهت غربالگری کلسترول بالا در کودکان و نوجوانان، انجام آزمایشهای پروفایل لیپیدی توصیه میگردد. آنها بایستی یک بار بین سنین 9 تا 11 سالگی و مجددا بین سنین 17 تا 21 سالگی این آزمایشها را انجام دهند. با این حال، برای کودکان و نوجوانانی که در معرض خطر ابتلا به بیماری قلبی هستند غربالگری در دورههای زمانی کوتاهتر و در سنین پایینتر توصیه میگردد. برخی از فاکتورهای خطر در این سنین مشابه با ریسک فاکتورهای بزرگسالان است و شامل سابقهی خانوادگی بیماریهای قلبی یا شرایط دیگری مانند دیابت، فشارخون بالا یا اضافهوزن میباشند.
طبق نظر آکادمی کودکان آمریکا، کودکانی که در گروه پرخطر قرار میگیرند بایستی اولین آزمایش کلسترول خود را بین 2 تا 8 سالگی انجام دهند. انجام آزمایش کلسترول در کودکان زیر 2 سال ضرورتی ندارد.
مانیتورینگ یا نظارت
آزمایش تریگلیسرید میتواند به عنوان بخشی از پروفایل لیپیدی، در فواصل منظمی جهت ارزیابی میزان موفقیت تغییرات سبک زندگی برای کاهش چربی، مانند تغییر رژیم غذایی و انجام فعالیت ورزشی و یا جهت تعیین اثربخشی درمان دارویی مانند استاتینها درخواست داده شود. بر طبق دستورالعملهای کالج کاردیولوژی آمریکا و انجمن قلب آمریکا توصیه میشود بزرگسالانی که استاتینها را مصرف میکنند، برای اطمینان از موثر بودن دارو، آزمایشهای پروفایل چربی را با رعایت ناشتایی، 4 تا 12 هفته پس از شروع درمان و سپس هر 3 الی 12 ماه پس از آن انجام دهند.
-
نتایج این آزمایش چگونه تفسیر میشود؟
به طور کلی، مقادیر نرمال لیپید به داشتن قلبی سالم و کاهش خطر ابتلا به حملهی قلبی یا سکتهی مغزی کمک میکند. پزشک، با توجه به مجموعهی نتایج آزمایشهای پنل لیپیدی و همچنین سایر ریسکفاکتورهای بیماری قلبی، خطر ابتلا به بیماری قلبی در فرد را ارزیابی کرده و در مورد ضرورت درمان و نوع درمان تصمیمگیری خواهد کرد.
در سال 2002، برنامهی آموزش ملی کلسترول (NCEP)، در پنل درمان بزرگسالان (ATP III)، دستورالعملهایی برای ارزیابی سطوح چربی و تعیین درمان مناسب برای آنها را ارائه کرد. در سال 2013، کالج کاردیولوژی آمریکا و انجمن قلب آمریکا، دستورالعملهایی را برای بزرگسالان ارائه کردند که حاوی توصیههایی در مورد اینکه چه کسی باید داروهای کاهندهی کلسترول خون را دریافت کند، میباشند. (برای جزئیات بیشتر، بخش مربوط به پروفایل لیپید را ببینید).
با این حال، استفاده از دستورالعملهای جدید، بحثبرانگیز است و بسیاری از افراد هنوز از دستورالعملهای قدیمی NCEP ATP III برای ارزیابی سطوح چربی و خطر ابتلا به بیماریهای قلبیعروقی استفاده میکنند:
دستهبندی نتایج آزمایش تریگلیسرید در بزرگسالان:
مطلوب: کمتر از 150mg/dL-1.7mmol/L
حد بالا: 150 تا 199 میلیگرم در دسیلیتر (1.7 تا 2.2 میلیمول در لیتر)
بالا: 200 تا 499 میلیگرم در دسیلیتر (2.3 تا 5.6 میلیمول در لیتر)
خیلی بالا: بیشتر از 500 میلیگرم در دسیلیتر (5.6 میلیمول در لیتر)
در کودکان، نوجوانان و جوانان
از نوزادی تا 9 سالگی
قابل قبول: کمتر از 75 میلیگرم در دسیلیتر (0.85 میلیمول در لیتر)
حد بالا: 75 تا 99 میلیگرم در دسیلیتر (0.85 تا 1.12 میلیمول در لیتر)
بالا: بیشتر از 100 میلیگرم در دسیلیتر (1.13 میلیمول در لیتر)
از سن 10 تا 19 سالگی
قابل قبول: کمتر از 90 میلیگرم در دسیلیتر (1.02 میلیمول در لیتر)
حد بالا: 90 تا 129 میلیگرم در دسیلیتر (1.02 تا 1.46 میلیمول در لیتر)
بالا: بیشتر از 130 میلیگرم در دسیلیتر (1.47 میلیمول در لیتر)
بیشتر از 19 سالگی
قابل قبول: کمتر از 115 میلیگرم در دسیلیتر (1.30 میلیمول در لیتر)
حد بالا: 115 تا 149 میلیگرم در دسیلیتر (1.30 تا 1.68 میلیمول در لیتر)
بالا: بیشتر از 150 میلیگرم در دسیلیتر (1.7 میلیمول در لیتر)
توجه: این مقادیر برای تریگلیسرید در حالت ناشتایی میباشند.
تریگلیسرید بسیار بالا (بیشتر از 1000 میلیگرم در دسیلیتر یا 11.30 میلیمول در لیتر) در کودکان و بزرگسالان، با خطر پانکراتیت همراه است، بنابراین، بایستی هر چه زودتر درمانهای لازم جهت کاهش آن صورت گیرد.
-
آیا اطلاعات بیشتری برای بیمار مورد نیاز است؟
در افراد دیابتی با قند خون (گلوکز) کنترل نشده، ممکن است مقادیر تریگلیسرید خیلی بالا باشد.
تریگلیسیرید در پاسخ به وعدههای غذایی به طور چشمگیری تغییر میکند و طی چند ساعت پس از غذا خوردن به میزان 5 تا 10 برابر مقدار ناشتایی افزایش مییابد. حتی مقادیر تریگلیسرید ناشتایی نیز در روزهای مختلف میتواند تغییر کند. بنابراین، تغییرات نسبتا کم در تریگلیسرید ناشتا، در روزهای مختلف، غیرنرمال در نظر گرفته نمیشود.
بعضی از داروها مانند کورتیکواستروئیدها، مهارکنندههای پروتئازی برای HIV، بتابلوکرها و استروژنها میتوانند سطح تریگلیسیرید خون را افزایش دهند.
اندازهگیری تریگلیسرید در حالت غیرناشتا، یکی از موضوعاتی است که توجه زیادی به آن میشود. از آنجایی که سطوح لیپید خون در طی روز، اکثرا"، بازتابی از مقادیر لیپید بعد از غذا خوردن میباشند، به همین دلیل، شاید نمونهی غیرناشتا معیار بهتری از مقادیر معمول تریگلیسرید در خون باشد. با این حال، هنوز، روش تفسیر نتایج نمونهی غیرناشتا جهت ارزیابی ریسک بیماریها مشخص نیست و در حال حاضر تغییری در دستورالعملهای فعلی در مورد شرایط ناشتایی برای آزمایشهای لیپیدی وجود ندارد.
-
از چه روشهایی جهت کاهش میزان تریگلیسرید استفاده میشود؟
در بسیاری از افراد، تریگلیسیرید بالا ناشی از سایر اختلالات، مانند دیابت، چاقی، نارسایی کلیه یا الکلیسم میباشد. استراتژی مورد نظر در این شرایط، درمان علت اولیه است اما زمانی که تریگلیسرید بالا ناشی از اختلال دیگری نباشد، معمولا این افزایش تریگلیسرید، همراه با افزایش کلسترول میباشد و در این حالت، هدف درمان، کاهش مقادیر هر دو نوع لیپید میباشد. معمولا، تغییر سبک زندگی، مانند تغییر رژیم غذایی و افزایش فعالیتهای ورزشی، اولین استراتژی جهت کاهش تریگلیسرید میباشد. در صورت عدم موفقیت این روش، داروهای کاهندهی لیپیدی مانند استاتینها تجویز میشوند. برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه، به بخش زندگی سالم در وبسایت انجمن قلب آمریکا مراجعه کنید.
-
آیا این آزمایش در منزل قابل انجام است؟
چندین محصول جهت اندازهگیری لیپیدها در منزل، در دسترس هستند. به طور کلی دو نوع تست خانگی وجود دارد: در نوع اول، نمونه در منزل جمعآوری شده و جهت انجام آزمایش به آزمایشگاه فرستاده میشود و در نوع دوم، آزمایش مربوطه توسط خود بیمار در منزل انجام میشود (self-monitoring). انجمن قلب آمریکا در مورد استفاده از دستگاههای آزمایش خانگی برای اندازهگیری سطوح لیپیدها موضعی را اتخاذ نکرده است. قبل از اینکه تصمیم بگیرید که از یکی از این محصولات استفاده کنید، میتوانید مطلب مربوط به تست خانگی را در این سایت مطالعه کنید: در آزمایشهای قابل انجام در منزل، مسئولیتها بر عهدهی خود بیمار است.
-
VLDL چیست و چه ارتباطی با تریگلیسرید دارد؟
لیپوپروتئین با چگالی خیلی پایین (VLDL)، یکی از لیپوپروتئینهای اصلی است. سایر لیپوپروتئینهای اصلی، شامل لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL) و لیپوپروتئین با چگالی پایین (LDL) میباشد. هر یک از این ذرات، شامل ترکیبی از کلسترول، پروتئین و تریگلیسیرید میباشد و مقادیر این ترکیبات در هر ذرهای مخصوص به خود و متفاوت از سایر ذرات است. به عنوان مثال، LDL حاوی بیشترین مقدار کلسترول، HDL حاوی بیشترین مقدار پروتئین، و VLDL حاوی بیشترین مقدار تریگلیسیرید است.از آنجایی که VLDL، حاوی بیشترین مقدار تریگلیسیرید موجود در گردش خون است و ترکیبات ذرات مختلف نیز نسبتا ثابت است، میتوان مقدار کلسترول VLDL را با تقسیم مقدار تریگلیسیرید (با واحد mg/dL) به 5 برآورد کرد. در حال حاضر هیچ روش ساده و مستقیمی جهت اندازهگیری کلسترول VLDL وجود ندارد، بنابراین در بیشتر مواقع از این برآورد، جهت محاسبهی VLDL استفاده میشود. این محاسبه در مقادیر تریگلیسرید بالای 400mg/dL معتبر نمیباشد. افزایش سطح کلسترول VLDL، با افزایش خطر بیماری قلبی و سکتهی مغزی ارتباط دارد.
-
آیا در صورت بالا بودن سطح تریگلیسرید، علائمی در فرد دیده میشود؟
معمولا در بیشتر افرادی که تریگلیسیرید بالایی دارند هیچ علائمی دیده نمیشود و تنها راه یافتن مقادیر بالای تریگلیسرید، آزمایش خون میباشد. با این حال، در برخی موارد نادر، ممکن است سطح بسیار بالایی از تری گلیسیرید (بیش از 1000 میلی گرم در دسیلیتر) وجود داشته باشد و در این سطح از تریگلیسرید ممکن است فرد حملات متناوب پانکراتیت حاد را تجربه کند. برخی از علائم و نشانههای آن عبارتند از درد ناگهانی در قسمت بالایی معده و سپس بدتر شدن تدریجی این درد، تب، حالت تهوع، استفراغ و گاهی اوقات زردی. در افراد با تریگلیسرید شدیدا بالا، ممکن است ضایعات پوستی به نام گزانتوم (xanthomas) نیز ایجاد شود. این ضایعات به طور معمول به صورت چندین برآمدگی کوچک، گرد و زردرنگ میباشند که بیشتر در نواحی پشت، سینه، باسن، شانهها و رانها ایجاد میشوند.