اتوآنتی بادی ها، آنتی بادی هایی (پروتئین های ایمنی) بوده که به طور اشتباه بافت ها یا اندام های خود فرد را هدف قرار داده و با آنها واکنش نشان میدهند. زمانی که سیستم ایمنی یک فرد نمیتواند بین "خودی" و "غیر-خودی" تمایز برقرار کند، یک یا چند آنتی بادی ممکن است توسط آن تولیدگردند.
معمولاً سیستم ایمنی قادر می باشد که بین مواد خارجی ("غیر خودی") و سلول های خود بدن ("خودی")، تمایز برقرار کند. این سیستم فقط زمانی که در معرض یک تهدید ("غیر خودی")، مانند باکتری ها یا ویروس ها قرار می گیرد، آنتی بادی تولید می کند. هرچند، زمانی که سیستم ایمنی در شناسایی یک چند جزء نرمال بدن به عنوان "خودی" موفق نباشد، ممکن است اتوآنتی بادی هایی را تولید کند که با سلول ها، بافت ها و یا اندام های خود آن واکنش میدهند. این ممکن است باعث التهاب، آسیب و یا عملکرد ناقص اندام ها یا سیستم ها شده و به علائم و نشانه های اختلالات خودایمن منجر گردد.
برخی از اتوآنتی بادی ها به صورت مستقیم باعث آسیب نمی شوند اما تصور می شود که بخشی از یک پاسخ ایمنی عمومی باشند که میتواند باعث التهاب و آسیب شود. وجود آنها در خون میتواند حاکی از این باشد که یک فرایند خودایمن در جریان است. نمونه های آن شامل آنتی بادی های مرتبط با بیماری سلیاک و دیابت نوع 1 هستند.
علل خودایمنی مختلف هستند و بخوبی شناخته نشده اند. هر چند که ارتباط مستقیمی ندارد، تصور می شود که بسیاری از موارد تولید اتوآنتی بادی بعلت یک زمینه ژنتیکی در ترکیب با یک عامل محیطی مانند یک بیماری ویروسی یا قرار گرفتن طولانی در معرض مواد شیمیایی سمی خاص باشند. در برخی از خانواده ها بروز بالایی از بیماری های خودایمن وجود دارد؛ هرچند، هر کدام از اعضای خانواده ممکن است اختلالات خودایمن مختلفی داشته یا هرگز مبتلا به هیچکدام از این اختلالات نشوند. محققین باور دارند که یک عامل هورمونی هم ممکن است وجود داشته باشد، از آنجائیکه بیماری های خودایمن در زنان سنین بارداری شایعتر هستند.
یک بررسی تازه نشان داده است که بیش از 32 میلیون نفر در آمریکا دارای اتوآنتی بادی هستند و اینکه شیوع شایعترین نوع اتوآنتی بادی، آنتی بادی ضد هسته ای (ANA)، در بین زنان، افراد سالخورده و آمریکایی های آفریقایی تبار در بالاترین میزان می باشد.
نوع بیماری خودایمن رخ داده و میزان آسیب به بافت ها و اندام ها بستگی به این دارد که کدام سیستم ها توسط اتوآنتی بادی ها هدفگیری شده اند:
- تشخیص اختلالات ایجاد شده توسط اتوآنتی بادی ها که عمدتاً بر یک اندام تأثیر می گذارند، مانند تیروئید در بیماری گریوز (Graves) یا تیروئیدیت هاشیموتو، آسانتر است. افراد مبتلا به این اختلالات اغلب دارای علائم و نشانه هایی هستند که به آن اندام ارتباط دارند.
- تشخیص اختلالات مرتبط با اتوآنتی بادی های سیستمیک که بر چندین اندام یا سیستم تأثیر می گذارند، میتواند بسیار مشکلتر باشد. علائم و نشانه هایی که ایجاد می کنند نسبتاً غیر اختصاصی بوده و ممکن است شامل درد مفصلی از نوع آرتریت، خستگی مفرط، تب، جوش دانه (راش)، نشانه هایی از نوع سرما خوردگی یا حساسیت، کاهش وزن و ضعف ماهیچه ای باشند. برخی از افراد ممکن است مبتلا به التهاب رگ (واسکولیت) یا کم خونی شوند. علائم و نشانه ها از فرد به فرد متفاوت بوده و میتوانند در طول زمان تغییر کرده، تخفیف پیدا کنند و سپس به صورت غیرقابل انتظار تشدید شوند. برخی از افراد ممکن است دارای بیش از یک اتوآنتی بادی یا حتی بیش از یک اختلال خودایمن باشند که این وضعیت آنها را پیچیده تر می کند. همچنین افرادی وجود دارند که دارای یک اختلال خودایمن بدون سطح قابل تشخیص از اتوآنتی بادی هستند. این شرایط میتوانند شناسایی علت اصلی و انجام تشخیص را مشکل نمایند.
آزمایشات اتوآنتی بادی به چه دلیل و چه زمانی انجام می شوند؟
آزمایشات اتوآنتی بادی،همراه با اشعه ایکس، سایر روش های تصویر برداری و بیوپسی به جهت کمک به تشخیص یک اختلال خودایمن صورت می گیرند. در برخی از موارد، اینها برای کمک به ارزیابی شدت بیماری، نظارت بر پیشرفت بیماری و سنجش تأثیر درمان بکار می روند.
آزمایشات اتوآنتی بادی ممکن است زمانی درخواست شوند که فرد، نشانه های آرتریت پیشرونده مزمن، تب، خستگی مفرط، ضعف ماهیچه و یا جوش دانه را نشان دهد که دلیل مشخصی نداشته باشند.
یکی از آزمایشات متداول، تست آنتی بادی ضد هسته ای (ANA) است. ANA ممکن است در انواعی از بیماری های خودایمن شامل لوپوس، سندرم شوگرن، روماتیسم مفصلی و هپاتیت خودایمن مثبت باشد. زمانی که فرد دارای ANA مثبت است، سایر آزمایشات اتوآنتی بادی برای کمک به تشخیص مورد استفاده قرار می گیرند. بعنوان مثال، یک آزمایش آنتی DNA دورشته ای و پنلی مرکب از 4 یا 6 تست اتوآنتی بادی با عنوان آنتی ژن های هسته ای قابل استخراج (ENA) معمولاً درخواست می شوند. الگوی نتایج این اتوآنتی بادی ها به تعیین وجود احتمالی یک اختلال خودایمن خاص، کمک می کند.
نتایج این تست های اتوآنتی بادی باید با دقت تفسیر شوند. به این علت که هر فردی با یک بیماری خودایمن دارای اتوآنتی بادی های قابل تشخیص نمی باشد. پزشک هنگام تشخیص، نتایج آزمایش را همراه با سابقه شخصی و پزشکی به همراه علائم و نشانه های فرد در نظر می گیرد.
نمونه هایی از اتوآنتی بادی ها
اتوآنتی بادی های سیستمیک
فهرست زیر برخی از آزمایشات اتوآنتی بادی را که برای شناسایی اختلالات خودایمن سیستمیک بکار می روند، شامل می شود. این اختلالات ممکن است باعث علائم و نشانه های همراه با التهاب در سرتاسر بدن گردند.
- آنتی بادی های ضد هسته ای (ANA)
- آنتی بادی های سیتوپلاسمی (ANCA)
- آنتی بادی های ضد DNA دورشته ای (anti-dsDNA)
- آنتی بادی های آنتی سانترومر (ACA)
- آنتی بادی های ضد هیستون
- آنتی بادی های پپتید سیترولینه حلقوی (CCP)
- آنتی بادی های آنتی ژن هسته ای قابل استخراج (بعنوان مثال.، anti-SS-A (Ro) و anti-SS-B (La) و anti-RNP، anti-Jo-1, anti-Sm, Scl-70)
- فاکتور روماتوئید (RF)
اتوآنتی بادی های اختصاصی اندام ها
نمونه هایی از اتوآنتی بادی های مرتبط با سیستم ها یا اندام های خاص وجود دارند:
سیستم انعقادی
- آنتی بادی های کاردیولیپین
- آنتی بادی های بتا 2 گلیکوپروتئین 1
- آنتی بادی های آنتی فسفولیپید (APA)
- فاکتورهای ضد انعقادی لوپوس (LA)
سیستم درون ریز\متابولیک
دستگاه گوارش
- آنتی بادی های ضد ترنس گلوتامیناز بافتی (ضد tTG) و آنتی بادی های ضد گلیادین (AGA)
- Intrinsic Factor Antibodies
- آنتی بادی های فاکتور داخلی
- Parietal Cell Antibodies
- آنتی بادی های یاخته جداری
تیروئید
- اتوآنتی بادی های تیروئید (بعنوان مثال، anti-TPO، آنتی بادی های گیرنده TSH)
کبد
- آنتی بادی های ماهیچه صاف (SMA)
- آنتی بادی های ضد میتوکندری (AMA)
- آنتی بادی های نوع 1 میکروزومال کبد کلیه
کلیه
- ضد غشای پایه گلومرولی (GBM)
عضلات