اسامی دیگر
HPT
Hemoglobin-binding Protein
Hp
اسم متعارف
Haptoglobin
تاریخ آخرین بازبینیدر مورخه
تاریخ آخرین اصلاحدر مورخه November 5, 2017.
آزمایش در یک نگاه
علت انجام آزمایش؟

کمک به تشخیص و ارزیابی کم خونی ناشی از همولیزه شدن خون

زمان انجام آزمایش؟

زمانیکه شما دارای علائم کم خونی مثل ضعف، رنگ پریدگی یا یرقان باشید و پزشک شما در مورد علت بیماری که ممکن است بدلیل تخریب گلبول های قرمز خون باشد، تردید کند

نمونه مورد نیاز

نمونه خونی بدست آمده از سیاهرگ بازو

آمادگی‌های لازم پیش از نمونه‌گیری

نیاز نیست.

نتایج آزمایش خود را می‌توانید در وب‌سایت آزمایشگاه یا در پورتال بیمار مشاهده کنید. در حال حاضر شما در وب‌سایت LabTests هستید که احتمالا به منظور دریافت اطلاعاتی در مورد آزمایش‌هایی که انجام داده‌اید، از طریق وب‌سایت آزمایشگاه خود به این وب‌سایت وارد شده‌اید. البته برای مشاهده‌ی نتایج آزمایش‌های خود، لازم است تا دوباره به وب‌سایت آزمایشگاه خود مراجعه کرده و یا با پزشک خود تماس بگیرید.

این وب‌سایت یک وب‌سایت آموزشی برای بیمار است و اطلاعاتی را در مورد آزمایش‌ها به بیمار ارائه می‌دهد. مطالب موجود در این سایت، که توسط متخصصین آزمایشگاهی و دیگر متخصصین حوزه‌ی پزشکی بررسی شده است، توضیحات کلی درباره تفسیرهای احتمالی نتایج آزمایش‌های ذکر شده در سایت می‌باشد. به عنوان مثال در صورت مقادیر بالا یا پایین نتایج آزمایش‌ها، اطلاعاتی در مورد وضعیت احتمالی سلامتی یا بیماری در اختیار پزشک قرار می‌گیرد.

محدوده‌ی مرجع این آزمایش را می‌توانید در برگه‌ی جواب آزمایش خود مشاهده نمایید. محدوده‌های مرجع، معمولا در سمت راست برگه‌ی آزمایش درج می‌شوند.

اگر به برگه‌ی جواب‌دهی دسترسی ندارید، برای دریافت محدوده‌ی مرجع، می‌توانید با پزشک خود یا با آزمایشگاهی که آزمایش را آن‌جا انجام داده‌اید، تماس بگیرید.

جهت تفسیر نتایج تست‌های آزمایشگاهی، می‌بایست این نتایج نسبت به محدوده‌ی مرجع مقایسه شوند. محدوده‌ی مرجع، نتایج مورد انتظار در یک فرد سالم می‌باشد. گاهی اوقات، به این محدوده، محدوده‌ی نرمال نیز گفته می‌شود. با مقایسه‌ی نتایج آزمایش خود با محدوده‌ی مرجع، می‌توان از غیرطبیعی بودن نتایج آزمایش خود نسبت به محدوده‌ی مورد انتظار آگاه شد. مقادیری که خارج از محدوده‌ی مورد انتظار هستند؛ می‌توانند سرنخ‌هایی برای شناسایی شرایط و بیماری‌های احتمالی باشند.

اگر‌چه در چند دهه‌ی گذشته، صحت تست‌های آزمایشگاهی به طور قابل ملاحظه‌ای افزایش یافته است؛ اما به علت تفاوت در تجهیزات، معرف‌های شیمیایی و تکنیک‌ها، ممکن است بین آزمایشگاه‌های مختلف تفاوت‌هایی در نتایج آزمایش‌ها دیده شود و وجود محدوده‌‌های مرجع متفاوت در این سایت نیز به همین علت می‌باشد. این مهم است که بدانید، جهت مقایسه‌ی نتایج آزمایش خود با نتایج مورد انتظار، حتما از محدوده‌ی مرجعی که توسط آزمایشگاه انجام دهنده‌ی آزمایش شما ارائه شده است استفاده نمایید.

جهت اطلاعات بیشتر، به قسمت محدوده‌ی مرجع و تفسیر آن‌ها رجوع کنید.

هدف از آزمایش؟

هاپتوگلوبین پروتئینی است که توسط کبد تولید شده و بدن را از همگلوبین آزاد در جریان خون (یافت شده در خارج از گلبول های قرمز خون) پاکسازی می کند. این آزمایش مقادیر هاپتوگلوبین را در خون می سنجد.
هموگلوبین یک ترکیب پروتئینی حاوی آهن است که اکسیژن را در سرتاسر بدن حمل می کند. این ماده عموما درون گلبول های قرمز خون و به مقدار خیلی کم بصورت ازاد در جریان خون یافت می شود. هاپتوگلوبین به هموگلوبین آزاد در خون متصل می شود. این عمل موجب ایجاد ترکیب هاپتوگلوبین-هموگلوبین می شود که به سرعت به منظور تجزیه و بازیافت آهن از جریان خون خارج می شود.
با این حال زمانی تعداد زیادی گلبول قرمز آسیب ببیند و یا تجزیه شود (همولیز)، موجب ترشح هموگلوبین به درون خون شده و مقادیر هموگلوبین آزاد را در جریان خون افزایش می دهد. زمانیکه تعداد زیادی گلبول قرمز تخریب شود، غلظت هاپتوگلوبین در خون بصورت موقت کاهش می یابد بدلیل اینکه هاپتوگلوبین سریعتر از اینکه کبد آن را تولید کند، به مصرف می رسد. کاهش تعداد هاپتوگلوبین ممکن است نشانه ای باشد از اینکه شخص دارای وضعیتی است که منجر به تخریب گلبول های قرمز خون یا تجزیه آنها می شود. زمانیکه ظرفیت اتصال هاپتوگلوبین افزایش یابد، سطح هموگلوبین آزاد در خون افزایش می یابد و می تواند منجر به آسیب بافتی و نارسایی در کارکرد اندام ها شود.
افزایش تخریب و تجزیه گلبول های قرمز خون می تواند بنا به دلایل ارثی یا اکتسابی باشد. برخی از مصادیق آن عبارتند از واکنش های انتقال خون، داروهای خاص و آسیب های فیزیکی که در شرایط آسیب به دریچه قلبی مشاهده می شود. این تخریب می تواند متوسط یا شدید باشد، ناگهانی (حاد) اتفاق بیافتد یا در طی زمان طولانی رخ دهد (مزمن) و می تواند منجر به کم خونی ناشی از همولیزه شدن خون شود. افراد مبتلا به این نوع کم خونی ممکن است علائمی مثل خستگی، ضعف و کمبود تنفس، رنگ پریدگی یا یرقان را تجربه نمایند. (برای جزئیات بیشتر، مقاله کم خونی ناشی از همولیزه شدن خون را مطالعه نمایید.)
بیماری کبد نیز می تواند منجر به کاهش غلظت هاپتوگلوبین شود زیرا آسیب به کبد میتواند از تولید هاپتوگلوبین و تصفیه ترکیبات هموگلوبین آزاد جلوگیری نماید.

نحوه جمع‌آوری نمونه برای انجام آزمایش؟

نمونه خون بدست آمده از سیاهرگ بازو

برای تهیه نمونه مناسب رعایت چه شرایطی الزامی می‌باشد؟

هیچگونه آمادگی نیاز نیست.

Accordion Title
سوالات رایج
  • این آزمایش در چه مواردی کاربرد دارد؟

    آزمایش هاپتوگلوبین عمدتا برای کمک به تشخیص و ارزیابی کم خونی ناشی از همولیزه شدن خون و تفکیک آن از کم خونی به علل دیگر استفاده می شود. این آزمایش برای تعیین تجزیه گلبول های قرمز خون یا تخریب زودرس آنها انجام می شود. آزمایش هاپتوگلوبین همچنین در ارتباط با دیگر آزمایشات آزمایشگاهی مثل آزمایش CBC(شمارش سلول های خونی شامل تعداد گلبول قرمز، هموگلوبین، هماتوکریتتعداد رتیکولوسیت، دهیدروژناز لاکتات، بیلی روبین، آزمایش آنتی گلوبولین مستقیم و آزمایش لکه خون می تواند مورد استفاده قرار بگیرد.
    کم خونی ناشی از همولیزه شدن خون علت غیرمتداول کم خونی است. این وضعیت ممکن است ارثی بوده یا در طی حیات شخص و بدلیل عوامل مختلف توسعه یابد و می تواند بصورت ناگهانی یا در طی زمان بروز کند. (برای جزئیات بیشتر، به بخش "هدف از انجام این آزمایش چیست؟" مراجعه کنید و مقاله کم خونی ناشی از همولیزه شدن خون را مطالعه کنید.)
    با اینکه آزمایش هاپتوگلوبین یک آزمایشی حساسی نسبت به کم خونی ناشی از همولیزه شدن است اما نمی توان از آن در تشخیص علت وضعیت استفاده کرد. آزمایشات آزمایشگاهی دیگری ممکن است برای کمک به تشخیص علت نیاز شود مثل آزمایشاتی برای اتوآنتی بادی ها برای تشخیص علت خودایمنی، آزمایشات سلولهای داسی شکل، G6PD یا یک ارزیابی از هموگلوبین.
    آزمایش هاپتوگلوبین را می توان همراه با آزمایش آنتی گلوبولین مستقیم و برای تشخیص اینکه آیا فرد دریافت کننده خون نسبت به انتقال خون واکنش داشته، استفاده کرد (مراجعه کنید به مقاله ای در مورد علم پزشکی انتقال خون).
    اگر سطح هاپتوگلوبین پایین باشد، در اینحالت آزمایش را می توان تکرار کرد و این تکرار آزمایش برای ارزیابی تغییرات در غلظت و کمک به تشخیص اینکه آیا تخریب گلبول های قرمز دیگر رخ نمی دهد یا مستمر است، خواهد بود.

  • این آزمایش در چه زمانی درخواست داده می‌شود؟

    آزمایش هاپتوگلوبین زمانی درخواست داده می شود که فرد دارای نشانه ها و علائم کم خونی ناشی از همولیزه شدن خون باشد. برخی از نشانه ها و علائم شامل موارد زیر است:
    -خستگی، تضعیف بدن
    -رنگ پریدگی
    -ضعف
    -کمبود تنفس
    -ضربان تند قلب
    -یرقان
    -ادرار قرمز یا قهوه ای رنگ (ناشی از وجود خون یا هموگلوبین)
    آزمایش را همچنین زمانی می توان انجام داد که بررسی های آزمایشگاهی دیگر حاکی از کم خونی ناشی از همولیزه شدن باشد. این آزمایشات می تواند غلظت افزایش یافته بیلی روبین، هموگلوبین در ادرار، کاهش تعداد گلبول های قرمز و افزایش تعداد رتیکولوسیت ها و لاکتات را نشان دهد.

  • نتایج این آزمایش چگونه تفسیر می‌شود؟

    نتایج بصورت دقیق و در ارتباط با آزمایشات دیگر (مثل تعداد رتیکولوسیت، تعداد گلبول های قرمز خون، هموگلوبین Hb، هماتوکریت Hct یا تعداد سلول های خونی CBC) تفسیر می شود.
    زمانیکه سطح هاپتوگلوبین کاهش یافته باشد (همراه با افزایش تعداد رتیکولوسیت و کاهش RBC و هماتوکریت) در این حالت احتمال ابتلای فرد به درجه مشخصی از کم خونی ناشی از همولیزه شدن و تخریب گلبول های قرمز خون در گردش (همولیز درون وریدی) وجود خواهد داشت.
    اگر سطح هاپتوگلوبین نرمال یا نزدیک به حالت نرمال باشد و تعداد رتیکولوسیت ها افزایش یابد، در این وضعیت تخریب گلبول های قرمز خون احتمالا در اندام هایی مثل طحال و کبد (همولیز خارج از عروق) رخ می دهد. بدلیل اینکه هموگلوبین آزاد به درون خون ترشح نمی شود، هاپتوگلوبین مصرف نشده و در سطح نرمالی قرار دارد. با این حال در شرایط همولیز خارج از عروق شدید، سطح هاپتوگلوبین می تواند کم باشد زیرا همولیز زیاد می تواند برخی از هموگلوبین های آزاد را به درون جریان خون وارد کند.
    اگر غلظت هاپتوگلوبین نرمال باشد و تعداد رتیکولوسیت افزایش نیافته باشد، در این شرایط احتمال دارد که کم خونی بدلیل تجزیه گلبول قرمز خون نباشد.
    جدول زیر برخی از نتایج قابل مشاهده را بصورت خلاصه بیان کرده است:

    هپتاگلوبین تعداد رتیکولوسیت تعداد گلبول قرمز، هموگلوبین، هماتوکریت تفسیر نتیجه آزمایش
    افزایش عمده افزایش یافته کاهش یافته گلبول های قرمز درون رگها در حال تخریب شدن هستند- همولیز درون وریدی
    نرمال یا کاهش جزئی افزایش یافته کاهش یافته احتمال تخریب گلبول های قرمز در اندام هایی مثل کبد و طحال- همولیز خارج از رگ ها و عروق  
    نرمال بدون افزایش کاهش یافته کم خونی بدلیلی به جز تخریب گلبول های قرمز خون- کاهش تولید گلبول قرمز در مغز استخوان

    اگر هاپتوگلوبین بدون علائم کم خونی ناشی از همولیز شدن کاهش یابد، در این وضعیت احتمالا کبد تعداد کافی هاپتوگلوبین تولید نکرده است. این شرایط را می توان در بیماری کبدی مشاهده کرد، با این حال هاپتوگلوبین عموما برای تشخیص یا نظارت بر بیماری کبد مورد استفاده قرار نمی گیرد.

  • آیا اطلاعات بیشتری برای بیمار مورد نیاز است؟

    هاپتوگلوبین به عنوان پروتئین مرحله حاد لحاظ شده است؛ این بدان معنی است که ممکن است سطح این ماده در بسیاری از بیماری التهاب مثل کولیت زخم معده، بیماری رماتیسم حاد، حمله قلبی و عفونت شدید افزایش یابد. اگر یک فرد مبتلا به یکی از این وضعیت ها باشد، میتواند تفسیر نتایج آزمایش هاپتوگلوبین را پیچیده تر سازد. آزمایش هاپتوگلوبین عموما برای کمک به تشخیص یا نظارت بر این وضعیت ها مورد استفاده قرار نمی گیرد.
    سطوح هاپتوگلوبین ممکن است تحت تأثیر کاهش خون و یا شرایط مرتبط با نارسایی کلیه و نیز بیماری کبد قرار بگیرد.
    داروهایی که می توانند سطوح هاپتوگلوبین را افزایش دهند شامل آندروژن ها و کورتیکواستروئیدها می باشد. داروهایی که می توانند غلظت هاپتوگلوبین را کاهش دهند شامل ایزونیازید، گوینداین، استرپتومایسین و قرص های ضدحاملگی است.
    سطح پایین هاپتوگلوبین برای نوزادان تازه متولد شده و کمتر از 6 ماه سن نرمال و طبیعی است.

  • سطح کاهش یافته هاپتوگلوبین چه زمانی به سطح نرمال باز می گردد؟
     

    این موضوع بستگی به علت کاهش دارد. اگر بدلیل همولیز حاد باشد که درشرایط واکنش به انتقال خون مشاهده می شود، به محض خارج شدن فرد اهدا کننده خون از سیستم، به سطح نرمال باز می گردد. اگر بدلیل همولیز مزمن باشد، در این صورت با رفع شرایط بیماری و حالت غیرطبیعی، سطح هاپتوگلوبین باید به حالت نرمال بازگردد. اگر شرایط بیماری رفع نشود یا کاهش غلظت هاپتوگلوبین به دلیل کاهش تولید آن در بیماری کبد باشد، در این حالت سطوح هاپتوگلوبین از هر حالت نرمال کاهش خواهد یافت.

  • آیا همه باید تحت آزمایش هاپتوگلوبین قرار بگیرند؟

    خیر. این آزمایش برای اهداف غربالگری عمومی نیست. بیشتر افراد هرگز به این آزمایش نیاز نخواهند داشت.

  • آیا آزمایش هاپتوگلوبین در مطب پزشک قابل انجام است؟

    در بسیاری از موارد خیر. این آزمایش عموما در یک آزمایشگاه بیمارستان انجام شده یا به یک آزمایشگاه مرجع ارسال می شود.

مشاهده منابع
منابع مورد استفاده در این مطلب

2016 review performed by Shawn Clinton, Ph.D., DABCC, Laboratory Director and the laboratory tests Editorial Review Board.

(February 2, 2014) Gersten T. Hemolytic anemia. MedlinePlus Medical Encyclopedia. Available online at https://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/000571.htm. Accessed May 2016.

(Updated: March 21, 2014) NIH National Heart Lung and Blood Institute. What is Hemolytic Anemia? Available online at https://www.nhlbi.nih.gov/health/health-topics/topics/ha/diagnosis. Accessed May 2016.

Henry's Clinical Diagnosis and Management by Laboratory Methods, 21st Edition, Pg. 237, by Richard A. McPherson MD MSc (Author), Matthew R. Pincus MD PhD (Author).

Kristiansen M1, Graversen JH, Jacobsen C, Sonne O, Hoffman HJ, Law SK, Moestrup SK. Identification of the haemoglobin scavenger receptor. Nature. 2001 Jan 11;409(6817):198-201.

Wintrobe's Clinical Hematology. 12th ed. Greer J, Foerster J, Rodgers G, Paraskevas F, Glader B, Arber D, Means R, eds. Philadelphia, PA: Lippincott Williams & Wilkins: 2009, Pg 800.

Harmening D. Clinical Hematology and Fundamentals of Hemostasis, Fifth Edition, F.A. Davis Company, Philadelphia, 2009, Pg 177.

(November 15, 2015) Schick P. Hemolytic Anemia Workup. Medscape Reference. Available online at http://emedicine.medscape.com/article/201066-workup. Accessed May 2016.

منابع مورد استفاده در بررسی‌های قبلی

Thomas, Clayton L., Editor (1997). Taber's Cyclopedic Medical Dictionary. F.A. Davis Company, Philadelphia, PA [18th Edition].

Pagana, Kathleen D. & Pagana, Timothy J. (2001). Mosby's Diagnostic and Laboratory Test Reference 5th Edition: Mosby, Inc., Saint Louis, MO. Pp 466-467.

(© 2005). Haptoglobin. ARUP's Guide to Clinical Laboratory Testing [On-line information]. Available online at http://www.aruplab.com/guides/clt/tests/clt_291a.jsp#4273706.

Dhaliwal, G. et. al. (2004 June 1). Hemolytic Anemia. American Family Physician [On-line journal]. Available online at http://www.aafp.org/afp/20040601/2599.html.

Nanda, R., Updated (2005 February 1). Haptoglobin. MedlinePlus Medical Encyclopedia [On-line information]. Available online at http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/003634.htm.

(© 1995-2005). Autoimmune Hemolytic Anemia. Merck Manual-Second Home Edition [On-line information]. Available online at http://www.merck.com/mmhe/sec14/ch172/ch172f.html?qt=haptoglobin&alt=sh.

O-Hara Paggen, M. (1999 September 1). HELLP Syndrome: Recognition and Perinatal Management. American Family Physician [On-line journal]. Available online at http://www.aafp.org/afp/990901ap/829.html.

Sibai, B. (2004 May). Diagnosis, Controversies, and Management of the Syndrome of Hemolysis, Elevated Liver Enzymes, and Low Platelet Count. ACOG, High-Risk Pregnancy Series: An Expert's View v 103 (5 part 1). [On-line journal]. Available online at http://www.mccn.edu/library/ABOG/2005/PMID15121574.pdf#search='test%20haptoglobin'.

Clarke, W. and Dufour, D. R., Editors (2006). Contemporary Practice in Clinical Chemistry, AACC Press, Washington, DC. Pp 199.

Wu, A. (2006). Tietz Clinical Guide to Laboratory Tests, Fourth Edition. Saunders Elsevier, St. Louis, Missouri. Pp 512-513.

Thomas, Clayton L., Editor (1997). Taber's Cyclopedic Medical Dictionary. F.A. Davis Company, Philadelphia, PA [18th Edition]. Pp 840.

Levin, M. (2007 March 8). Haptoglobin. MedlinePlus Medical Encyclopedia [On-line information]. Available online at http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/003634.htm . Accessed on 11/23/08.

(2006 September). What is Hemolytic Anemia? National Heart Lung and Blood Institute [On-line information]. Available online at http://www.nhlbi.nih.gov/health/dci/Diseases/ha/ha_whatis.html. Accessed on 11/23/08.

Schick, P. (2007 January 29). Hemolytic Anemia. eMedicine [On-line information]. Available online at http://www.emedicine.com/med/TOPIC979.HTM. Accessed on 11/23/08.

Gersten, T. (Updated 2012 February 8). Haptoglobin. MedlinePlus Medical Encyclopedia. [On-line information]. Available online at http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/003634.htm. Accessed August 2012.

(© 1995–2012). Haptoglobin, Serum. Mayo Clinic Mayo Medical Laboratories [On-line information]. Available online at http://www.mayomedicallaboratories.com/test-catalog/Overview/9168. Accessed August 2012.

Lichtin, A. (Revised 2009 February). Overview of Hemolytic Anemia. Merck Manual for Healthcare Professionals [On-line information]. Available online through http://www.merck.com. Accessed August 2012.

(2011 April 1). What is Hemolytic Anemia? National Heart Lung and Blood Institute [On-line information]. Available online at http://www.nhlbi.nih.gov/health/health-topics/topics/ha/. Accessed August 2012.

Schick, P. (Updated 2011 August 8). Hemolytic Anemia. Medscape Reference [On-line information]. Available online at http://emedicine.medscape.com/article/201066-overview. Accessed August 2012.

(2008 November). Haptoglobin (HP) Genotyping. ARUP Laboratories Technical Bulletin [On-line information]. Available online through https://www.aruplab.com. Accessed August 2012.

Cook, J. et. al. (Updated 2011 July). Hemolytic Anemias. ARUP Consult [On-line information]. Available online at http://www.arupconsult.com/Topics/HemolyticAnemias.html?client_ID=LTD#tabs=0. Accessed August 2012.

از متخصصین آزمایشگاهی بپرسید

 

 

سوالات شما توسط همکاران ما به صورت یک خدمت داوطلبانه، پاسخ داده خواهد شد. برای این موضوع همواره می‌توانید بر روی کلید تماس با متخصصین کلیک کنید.