برای سنجش عملکرد کلیه و تشخیص، مرحله بندی و نظارت بر بیماری مزمن کلیوی (CKD)
Estimated Glomerular Filtration Rate (eGFR)
نرخ فیلتراسیون گلومرولی برآورد شده
Were you looking instead for EGFR Mutation Testing? If so, see the article on EGFR.
همراه با یک آزمایش کراتینین خون، بعنوان بخشی از آزمایشات چکآپ عمومی یا زمانی که پزشک شما تصور می کند که ممکن است آسیب کلیوی داشته باشید یا در معرض ریسک ابتلا به بیماری کلیوی باشید
نمونه خون به دست آمده از ورید بازوی شما؛ eGFR یک برآورد محاسبه شده از نرخ فیلتراسیون گلومرولی حقیقی بوده و مبتنی بر سطح کراتینین شما بهمراه سایر متغیرهایی مانند سن، جنسیت و نژاد، بسته به معادله مورد استفاده، می باشد.
این آزمایش، از سطح کراتینین خون برای محاسبه نتیجه استفاده می کند. احتمالاً به شما توصبه شود که پیش از آزمایش ناشتا بوده یا از خوردن گوشت پخته شده اجتناب کنید؛ برخی مطالعات نشان داده اند که خوردن گوشت پخته شده پیش از آزمایش میتواند موقتاً سطح کراتینین را افزایش دهد.
-
این آزمایش در چه مواردی کاربرد دارد؟
نرخ فیلتراسیون گلومرولی برآورد شده (eGFR)، برای غربالگری و تشخیص بموقع آسیب کلیوی، برای کمک به تشخیص بیماری مزمن کلیوی (CKD) و برای نظارت بر وضعیت کلیه مورد استفاده قرار میگیرد. این یک محاسبه ای است که مبتنی بر نتایج آزمایش کراتینین خون همراه با سایر متغیرهایی مانند سن، جنسیت و نژاد (بعنوان مثال، آفریقایی آمریکایی، غیر-آفریقایی آمریکایی)، بسته به معادله مورد استفاده می باشد.
برنامه آموزش ملی بیماری کلیوی، انجمن نفرولوژی آمریکا و بنیاد ملی کلیه، همه توصیه می کنند که هر زمان یک آزمایش کراتینین خون انجام گردید، یک eGFR محاسبه شود. آزمایش کراتینین، بعنوان بخشی از یک پنل جامع متابولیک روتین یا پنل مقدماتی متابولیک یا همراه با آزمایش نیتروژن اوره خون (BUN)، برای ارزیابی وضعیت کلیه های یک فرد، درخواست داده می شود.
کراتینین، همراه با eGFR اغلب برای نظارت بر افرادی که CKD شناخته شده دارند و کسانی که بیماری هایی مانند دیابت و فشار خون بالا (پرفشاری خون) hypertension) دارند که ممکن است به آسیب کلیوی منتهی گردند، استفاده میشود.
سایر تست هایی که احتمالاً به صورت همزمان برای کمک به تشخیص آسیب و یا ارزیابی عملکرد کلیه بکار می روند بقرار زیر هستند:
- نسبت آلبومین (میکروآلبومین) و آلبومین\کراتینین (ACR) ادرار - برای غربالگری بیماری های مزمن مانند دیابت و پرفشاری خون بکار می رود که آنها را در معرض ریسک ابتلا به بیماری کلیه قرار میدهد؛ افزایش سطوح آلبومین در ادرار ممکن است نشاندهنده آسیب کلیوی باشد.
- تجزیه شیمیایی ادرار - ممکن است جهت کمک به تشخیص علائم آسیب کلیوی مانند وجود خون یا casts در ادرار مورد استفاده قرار گیرد.
-
این آزمایش در چه زمانی درخواست داده میشود؟
آزمایش کراتینین و eGFR زمانی درخواست میگردد که پزشک میخواهد عملکرد کلیه فرد را بعنوان بخشی از چکآپ عمومی یا اگر مشکوک به بیماری کلیوی است، بررسی کند. علائم و نشانه های بیماری کلیوی ممکن شامل موارد زیر باشند:
- تورم یا پف کردگی، بویژه دور چشم یا در صورت، مچ ها، شکم، ران ها یا قوزک پا ،
- ادرار فوم مانند، خونی یا به رنگ قهوه
- کاهش میزان ادرار
- مشکل در دفع ادرار مانند احساس سوزش یا تخلیه غیرطبیعی ادرار یا تغییر در دفعات ادرار کردن بویژه در شب
- درد ملایم کمر (پهلوها)، زیر دنده ها، نزدیک جایی که کلیه ها قرار گرفته اند
- فشار خون بالا (پرفشاری خون)
تشدید بیماری کلیوی،علائم ممکن است شامل زیر باشند:
- تغییر در دفعات ادرار کردن (کمتر یا بیشتر)
- احساس خارش
- خستگی، از دست دادن تمرکز
- کاهش اشتها، حالت تهوع و یا استفراغ
- تورم یا بیحسی در دستان و پاها
- تیرگی پوست
- گرفتگی عضلانی
در صورتی که نتیجه اولیه غیرطبیعی باشد و برای بررسی تداوم آن، eGFR ممکن است تکرار شود
در مواقعی که فرد دارای یک بیماری مزمن کلیوی (CKD) یا عارضه ای مانند دیابت یا یرفشاری خون بوده که همراه با افزایش ریسک آسیب کلیوی است، این آزمایش معمولاً به صورت دوره ای درخواست می شود.
-
نتایج این آزمایش چگونه تفسیر میشود؟
نتایج GFR برآورد شده، به صورت میلی لیتر\دقیقه\1.73m2 (mL/min/1.73m2) گزارش می شوند. بعلت اینکه برخی از آزمایشگاه ها هنگام نمونه برداری، اطلاعات راجع به نژاد بیمار را جمع آوری نمی کنند، ممکن است نتایج را برای هر دوی آفریقایی آمریکایی ها و غیر-آفریقایی آمریکایی ها گزارش کنند. پزشکان از نتایجی که برای یک بیمار خاص می باشد برای تفسیر صحیح نتایج استفاده میکنند.
بر اساس بنیاد ملی کلیه، یک eGFR نرمال برای بزرگسالان، بزرگتر از 90mL/min/1.73m2 است. (بعلت اینکه این محاسبه برای برآورد کاهش عملکرد کلیه بسیار خوب عمل میکند، اعداد حقیقی فقط وقتی گزارش می شوند که مقادیر کمتر از 60 mL/min/1.73m2 باشند).
eGFR زیر 60 mL/min/1.73m2 نشان میدهد که آسیب کلیوی رخ داده است. برای اطلاع از ادامه نتایج غیرطبیعی، آزمایش ممکن است تکرار شود. بیماری مزمن کلیه زمانی تشخیص داده می شود که فرد دارای eGFR کمتر از 60 mL/min/1.73m2 به مدت بیش از 3 ماه باشد.
حتی با eGFR بالاتر از 90 mL/min/1.73m2 نیز امکان قدری آسیب کلیوی هست. سایر شواهد، مانند افزایش آلبومین ادرار ممکن است نشاندهنده درجه ای از آسیب کلیوی باشند. از اینرو، eGFR فرد باید در رابطه با سابقه بالینی فرد و ارائه بیماری ها، تفسیر شود.
جدول زیر، GFR برآورد شده و مراحل آسیب کلیوی را ارائه میکند:
وضعیت بیماری کلیوی توصیف GFR برآورد شده (ML/MIN/1.73M2) سایر یافته ها 1 کلیه نرمال یا آسیب جزئی همراه با GFR نرمال 90+ پروتئین یا آلبومین در ادرار ممکن است بالا باشد، سلول یا کست casts بندرت در ادرار دیده میشود (تجزیه شیمیایی ادرار را ببینید) 2 کاهش ملایم GFR 60-89 پروتئین یا آلبومین در ادرار ممکن است بالا باشد، سلول یا کست بندرت در ادرار دیده می شود 3 کاهش متوسط GFR 30-59 4 کاهش شدید GFR 15-29 5 نارسایی کلیوی <15 -
آیا اطلاعات بیشتری برای بیمار مورد نیاز است؟
روش دیگر ارزیابی عملکرد کلیه و برآورد بالقوه GFR، شامل سنجش سطح خونی سیستاسین C است. علاقه در استفاده از این تست برای این اهداف رو به افزایش بوده و مطالعات متعددی انجام شده اند که محاسبات eGFR را با استفاده از کراتینین، سیستاسین C یا هر دو، مورد مقایسه قرار میدهند. مطابق با بنیاد ملی کلیه (NKF)، دو متا-آنالیز به این نتیجه رسیدند که سیستاسین C بعنوان یک مارکر برای عملکرد کلیه، نسبت به کراتینین خیلی بهتر است. NKF همچنین بیان میکند که فرمول محاسبه eGFR که شامل مقادیر هر دوی کراتینین و سیستاسین C است ممکن است این برآورد را بهبود بخشد (زیر را ببینید).
آزمایش پاک سازی کراتینین نیز برآوردی را از عملکرد کلیه و GFR حقیقی میدهد. اگرچه، علاوه بر کراتینین سرم، این آزمایش نیاز به جمع آوری زمان بندی شده ادرار (24 ساعت) برای سنجش کراتینین ادرار به جهت مقایسه غلظت های کراتینین خون و ادرار و محاسبه پاک شدگی دارد.
میزان حقیقی کراتینین که فرد تولید و دفع میکند، تحت تأثیر توده عضلانی و میزان پروتئین موجود در رژیم غذایی او قرار میگیرد. مردان گرایش به سطوح کراتینین بالاتری نسبت به زنان و کودکان دارند.
GFR فرد با سن و برخی از بیماری ها کاهش می یابد و معمولاً در طول بارداری افزایش پیدا میکند.
برای افراد زیر 18 سال، یک معادله کمی متفاوت برای محاسبه eGFR باید مورد استفاده قرار گیرد (زیر را ببینید). معادله های eGFR برای افراد 70 سال یا بالاتر معتبر نمی باشند زیرا طبیعتاً حجم ماهیچه ها در آن سنین کاهش می یابد.
برای افرادی که غلظت های کراتینین آنها از حد نرمال متفاوت می باشد، eGFR ممکن است به کار نیاید. این شامل افرادی است که به میزان چشمگیر ماهیچه های بیشتری (مانند بدنسازان) یا حجم عضلات خیلی کمتری (مانند بیماری که ماهیچه ها را زایل میکند) نسبت به نرمال دارند، افرادی که بسیار چاق هستند، سوء تغذیه دارند، رژیم های غذایی بسیار سختی را در پیش گرفته اند، مشکل در هضم پروتئین دارند یا مکمل های تغذیه ای حاوی کراتین را مصرف می کنند.
eGFR همچنین ممکن است تحت تأثیر انواعی از داروها مانند جنتامایسین، سیسپلاتین و سفوگزیتین قرار گرفته که سطوح کراتینین را افرایش می دهند و هر عارضه ای که جریان خون را به کلیه ها کاهش دهد.
زمانی که عملکرد کلیه و تولید کراتینین پایدار و باثبات هستند، محاسبه eGFR مورد استفاده قرار میگیرد. اگر سطح کراتینین زمانی سنجش شود که عملکرد کلیه تغییر سریعی دارد، مانند نارسایی حاد کلیوی، پس برآورد مفیدی از نرخ فیلتراسیون نمی دهد.
-
GFR حقیقی من چگونه اندازه گیری می شود؟
بهترین روش برای تعیین مستقیم GFR، روشی بنام "پاک شدگی اینولین" است. این شامل وارد کردن مایعی حاوی ملکول مارکر اینولین (و نه انسولین) درون وریدهای شما (تزریق درون وریدی - IV) و سپس جمع آوری زمانبندی شده ادرار طی چندین ساعت می باشد. حجم های ادرار مورد نظارت قرار گرفته و اینولین در هر نمونه برای اندازه گیری GFR، سنجش می شود. این آزمایش و سایر روش های تعیین GFR، مانند آنهایی که از مارکرهای رادیواکتیو استفاده می کنند، به صورت روتین درخواست شده و عمدتاً در زمینه های تحقیقاتی انجام می شوند.
-
آیا میتوانم eGFR خود را محاسبه کنم؟
اگر بتازگی سنجش کراتینین یا سیستاسین C انجام داده اید، میتوانید eGFR را با استفاده از یکی از محاسبه گر ها برای افراد 19 سال یا بیشتر در وبسایت بنیاد ملی کلیه (NKF) محاسبه کنید. اگر پرسش هایی درباره تفسیر نتایج دارید، بسیار خوب است که با پزشک خود مشورت کنید. برای بچه ها و نوجوانان کمتر از 19 سال، محاسبه گر eGFR کودکان را در وبسایت NKF ببینید.
-
آیا همیشه وقتی که تست کراتینین درخواست می شود، eGFR محاسبه می شود؟
این محاسبه توصیه شده و بیشتر آزمایشگاه ها آن را انجام می دهند. eGFR همیشه با درخواست پزشک شما قابل انجام است.
-
به چه علت ممکن است که پزشک آزمایش eGFR من را تکرار کند؟
علاوه بر نظارت دوره ای، اگر پزشک شما احساس کند که یک وضعیت موقتی بر نتایج شما تأثیر گذاشته است، eGFR ممکن است تکرار شود.
-
چه یافته های دیگری ممکن است نشاندهنده عملکرد ناقص کلیه باشند؟
دیابتی ها و سایر افراد در معرض خطر ابتلا به بیماری کلیوی ممکن است برای مقادیر کم آلبومین در ادرار خود با انجام یک آزمایش آلبومین ادرار، مورد نظارت قرار گیرند. وجود آلبومین و سایر پروتئین های پلاسما بعلاوه خون در ادرار، همه میتوانند علائم آسیب کلیوی بالقوه باشند.
-
چرا عواملی مانند سن، جنسیت و نژاد در محاسبات eGFR مورد استفاده قرار میگیرند؟
به این علت که معلوم شده که این عوامل بر سطح کراتینین در خون تأثیر گذارند. کراتینین، یک محصول زائد بوده که از تجزیه ترکیبی بنام کراتین توسط ماهیچه ها تولید می شود. مطابق با بنیاد ملی کلیه، مردان گرایش به حجم عضلات بیشتری نسبت به زنان دارند از اینرو سطوح کراتینین آنها بالاتر است. آفریقایی آمریکایی ها متوسط توده عضلانی بیشتری داشته و کراتینین بیشتری تولید می کنند. در دوران پیری و با گذشت سن، ما ماهیچه های خودمان را از دست داده و از اینرو برای همان عملکرد کلیه، سطوح کراتینین پائین تری را خواهیم داشت.
-
علاوه بر سنجش کراتینین خون، آیا روش های دیگری برای محاسبه eGRF وجود دارد؟
بله، مجموعه ای از محاسبه گرهای انجمن اپیدمیولوژی بیماری مزمن کلیوی در سال 2012 منتشر گردید. یک روش، از سنجش ماده ای بنام سیستاسین C بجای کراتینین برای محاسبه eGFR استفاده می کند در حالیکه دیگری از مقادیر هر دوی کراتینین و سیستاسین C برای برآورد GFR استفاده می کنند. سیستاسین C یک پروتئین نسبتاً کوچک بوده که توسط همه سلول های دارای هسته در سرتاسر بدن تولید شده و در انواعی از مایعات بدن، شامل خون پیدا می شود. این پروتئین با یک نرخ ثابت، تولید شده، توسط کلیه ها از خون فیلتر شده و تجزیه می شود. برخلاف کراتینین، سیستاسین C زیاد تحت تأثیر توده عضلانی قرار نمیگیرد.
مطابق با بنیاد ملی کلیه، معادلات CKD-EPI جدیدتر برای سنجش عملکرد کلیه در افرادی که تفاوت هایی در رژیم غذایی دارند، مانند وگَن ها، افراد با توده عضلانی خیلی بالا یا خیلی کم (بعنوان مثال، بدنسازها یا آنهایی که بیماری های تحلیل برنده عضلانی دارند) یا افرادی که توده عضلانی متغیر دارند، میتواند مفید باشد. اینها همچنین ممکن است برای شناسایی افراد مبتلا به بیماری مزمن کلیوی که بالاترین ریسک عوارض را دارند، کاربردی باشند.