آزمایش ترتیب ژن ایمونوگلوبولین سلول B برای کمک به تشخیص لنفوم های سلول B غیر هاجکین و ارزیابی بخش درمان نشده بیماری یا عود بیماری بعد از درمان استفاده می شود.
انواع مختلفی از لنفوم سلول B با مشخصات خاص، روش های پیش بینی و احتمال پاسخ به درمان وجود دارد. سیستم های مختلفی از طبقه بندی برای توصیف آنها استفاده شده است. آخرین سیستم طبقه بندی مربوط به سازمان بهداشت جهانی می باشد. (برای اطلاعات بیشتر در این مورد به مقاله لنفوم مراجعه کنید.)
آزمایش لنفوم سلول B بصورت مرحله ای انجام می شود که معمولا با موارد زیر آغاز خواهد شد:
1.آزمایش سنجش تعداد سلولها (CBC) و تمایز گلبول سفید برای ارزیابی تعداد، انواع و وضعیت گلبولهای سفید موجود در خون؛ نتایج ممکن است حاکی از افزایش تعداد لنفوسیت ها و یا وجود لنفوسیت های غیرعادی باشد.
2.ارزیابی آسیب شناختی از لکه خون، مغز استخوان، گره لنفاوی، پوست و یا نمونه برداری از بافت های دیگر انجام می شود. این نمونه ها با میکروسکوپ و توسط متخصص آزمایشگاهی که معمولا یک آسیب شناس است، انجام می شود.
3.انجام آزمایش فنوتیپ ایمنی بر روی خون، مغز استخوان یا بافت دیگر (مثل گره لنفاوی یا تومور بزرگ شده) با استفاده از روشی مثل سیتومتری یا شیمی بافتی و سلولی انجام می شود. این آزمایش وجود یا عدم وجود نشانگرهای خاص را بر روی غشای سلول ها یا داخل سلول تشخیص می دهد. این نشانگرهای رایج مورد استفاده، زنجیره تمایز (CD) نامیده می شوند و بصورت عددی مشخص می گردند. الگوی آنتی ژن ها (وجود یا عدم وجود) می تواند اطلاعاتی را در مورد کلونی بودن سلولهای B ارائه کرده و به طبقه بندی یک لنفوم سلول B کمک کند.
تکثیر و افزایش سلول های B می تواند خوش خیم یا بدخیم باشد. اگر بعد از انجام آزمایشات بالا، هنوز نتیجه ای در مورد خوش خیم با بدخیم بودن حاصل نشود، آزمایش ترتیب ژن ایمونوگلوبولین سلول B را می توان انجام داد.
این آزمایش را همچنین می توان برای ارزیابی اثرگذاری درمان لنفوم، تعیین وضعیت ماندگاری یا عود بیماری و وجود سلول های غیرعادی B انجام داد.

این آزمایش را زمانی می توان درخواست داد که شخص دارای علائم و نشانه های حاکی از لنفوم باشد، این علائم می تواند شامل موارد زیر باشد:
-یک یا چند گره لنفاوی ملتهب اما بدون درد- بر اساس محل گره لنفاوی، علائم می تواند قفسه سینه، زیربغل، گردن، شکم یا کشاله ران را دربر بکیرد.
-آسیب های پوستی
-افزایش اندازه طحال و یا کبد
-خستگی
-تب
-عرق شبانه
-کاهش وزن بدون علت
-علائم عصب شناختی که نشانگر درگیر بودن سیستم عصبی مرکزی در بیماری است
یافته های آزمایشات CBC و تمایز گلبولهای سفید می تواند اولین نشانه از ابتلای فرد به لنفوم باشد در حالیکه ممکن است هیچ علائمی در وی وجود نداشته یا خفیف و نامشخص باشند.
آزمایش را می توان زمانی انجام داد که نتایج آزمایشات دیگر حاکی از لنفوم بوده و یا زمانیکه آزمایشات دیگر غیرجامع باشند. برخی از موارد در زیر بیان شده است:
-افزایش تعداد لنفوسیت ها، بویژه لنفوسیتهای غیرهادی با ظاهر مشابه که در آزمایش CBC و بررسی لکه خونی مشخص شده اند
-علائم لنفوم در نمونه برداری از یک بافت، نمونه مایع بدن یا مغز استخوان
-در آزمایش فنوتیپ ایمنی خون (مثل سیتومتری، شیمی بافتی و سلولی)، گروه های آنتی ژنی که دربرگیرنده لنفوم سلول B نیستند یا زمانیکه پزشک در پی تایید تشخیص لنفوم بر اساس آسیب شناسی بافت یا فنوتیپ ایمنی باشد.
آزمایش را همچنین می توان برای ارزیابی اثرگذاری درمان برای فرد تحت درمان لنفوم و شناسایی تکرار یا عود بیماری درخواست داد.

نتایج آزمایش معمولا توسط پزشک متخصص آسیب شناسی بویژه آسیب شناسی خون، سلولهای خونی و سلول های مغز استخوان بررسی می شود. نتایج باید در ارتباط با یافته های بالینی، آسیب شناسی بافتهای دیگر، اطلاعات فنوتیپ ایمنی و درکی از نقاط قوت و محدودیت های روش های مختلف آزمایش تفسیر شود.
این آزمایش به تایید وجود لنفوسیت های سلول T کلونی شده کمک کرده و در تایید و یا شفاف سازی تشخیص بیماری در یک فرد کمک خواهد کرد.
در کل، اگر تعداد عمده ای از سلول های B کلونی شناسایی شود و آزمایشات دیگر نیز این مورد را تایید نمایند، احتمال دارد که فرد تحت آزمایش مبتلا به لنفوم سلول B بوده یا آن لنفوم عود کرده است.
مثالهایی از لنفوم هایی که می توان با این آزمایش شناسایی کرد، شامل موارد زیر می باشد:
-سرطان لنفوسیت مزمن/لنفوم لنوفسیت کوچک
-لنفوم بورکیت
-لنفوم سلول B بزرگ
-لنفوم فولیکولی
-سرطان خون سلولهای B - Hairy Cells
-لنفوم لنفوپلاسموسیت/کم خونی ماکروگلوبولین والدنستورم
-لنفوم سلول مانتل (Mantle)
-لنفوم مرزی
نتیجه منفی در این آزمایش به معنی رد لنفوما نیست. یک شخص با نتیجه منفی در آزمایش ترتیب ایمونوگلوبولین سلول B کلونی ممکن است هنوز مبتلا به لنفوم باشد. یک آزمایش همچنین زمانی می تواند منفی باشد که روش آزمایش به حد کافی برای تشخیص ترتیب ژن حساس نباشد یا لنفوسیت های کلنی از شخص تحت آزمایش دارای جهش هایی باشد که توسط آزمایش مشخص نشود.

سلول های B حاوی بخش های خاصی (ژن ها) در DNA خود می باشند که برای تولید آنتی بادی ها (که بعنوان ایمونوگلوبولین نیز شناخته می شوند) کدگذاری می کنند. ژن های ایمونوگلوبولین ها شامل بخش های کدگذاری شده مختلف و منقطه می باشد. با توسعه و بلوغ سلول های B، این بخش های DNA به شیوه کنترل شده ای آرایش می یابند که هر سلول B بالغ دارای ترتیب و نظم مخصوص به خود باشد. زمانی که بدن در معرض آنتی ژن (مثل باکتری ها یا ویروس ها) قرار می گیرد، ژن های ایمونوگلوبولین سلول B نظم و ترتیب دائمی پیدا می کنند تا آنتی بادی هایی را علیه تهدید رخ داده، تولید کنند. برای مثال اگر یک شخص در معرض ویروس سرخچه قرار بگیرد، برخی از سلولهای B تغییر یافته و تبدیل به سلولهای ترشح کننده آنتی بادی سرخچه می شوند. اگر شخصی در معرض ویروس هپاتیت B قرار گرفت، در این وضعیت برخی از سلول های B تبدیل به سلولهای ترشح کننده آنتی بادی هپاتیت B خواهند شد.
بدن حاوی اطلاعات جامعی از آنتی بادی ها می باشد که در صورت قرارگیری در معرض تهدید، بتواند با استفاده از طرح اطلاعات سلول B به سرعت مقادیر زیادی از یک آنتی بادی خاص را تولید کند. این بدان معنی است که تعداد سلول های B بالغ بطور طبیعی متفاوت بوده و داری مقادیر کمی از انواع مختلف آنتی بادی می باشد و در شرایط قرارگیری در معرض تهدید، می تواند آنتی بادی های خاص آن عامل خارجی را تولید کند. در این شرایط، توسعه سلول های B بصورت گروههای چندگانه بوده که هر کدام دارای سلولهای نسبتا کمی است و هیچ کلنی از نظر تعداد بر دیگری غالب نمی باشد.
در لنفومای سلول B، یک لنفوسیت غیرعادی سلول B شروع تولید سلولهای مشابه زیادی می کند. سلولهای مشابه و کلونی بصورت نرمال عمل نمی کنند، تکثیر آنها توسط سیستم ایمنی تنظیم نشده و همانند سلولهای عادی از بین نخواهند رفت. گروهی از سلولهای B سرطانزا می تواند از تعداد سلولهای طبیعی فراتر رود و در نهایت در کل سیستم لنفاوی و خون به گره های لنفاوی و بافتها (شامل مغز استخوان) گسترش پیدا کند.
تمامی سلولهای تک کلونی تولید شده دارای نظم و آرایش ژن گیرنده سلول B یکسانی خواهند بود. گروههای سلولی سرطانزا (نئوپلاستی) عموما بزرگ بوده و از این رو سلول های کلونی بیشترین نوع از سلول های B حاضر در بافت بیمار خواهند بود. تشخیص ترتیب و و نظم ژن ایمونوگلوبولین اغلب نشانگر وجود گروه سلولهای B سرطانزا می باشد. این می تواند به تشخیص لنفومای سلول B یا ارزیابی بیماری یا عود آن بعد از درمان کمک نماید.

طبق گزارش انجمن سرطان آمریکا (ACS)، لنفوم غیرهاجکین (NHL) یکی از رایجترین سرطانها در آمریکا می باشد. این انجمن برآورد کرده است که در حدود 72.240 نفر در سال 2017 به NHL مبتلا خواهند بود و بیش از 20.140 نفر از آنها جان خود را از دست خواهند داد.
ممکن است زمانی که نمونه حاوی DNA کافی نبوده یا برای آزمایش مناسب نباشد، تکرار آزمایش نیاز شود.
تشخیص ترتیب ژن ایمونوگلوبولین کلونی به معنی وجود لنفومای سلول B نمی باشد. یک فرد ممکن است دارای گروهی از سلول B کلونی باشد اما سرطان نداشته باشد. وضعیت هایی مثل بیماریهای خودایمنی، عفونت های خاص، سرکوب سیستم ایمنی و نارسایی های سیستم ایمنی گاها مرتبط با گروه کوچکی از سلولهای B کلونی می باشند. این بدان معنی است که یک یا چند گروه از سلولهای B کلونی ممکن است در لنفوسیت یک شخص وجود داشته باشد اما لنفوما در نظر گرفته نشود.
از آنجاییکه نتایج مثبت کاذب و منفی کاذب می توانند مرتبط با آزمایش باشند، بنابراین این آزمایشات باید در متن یافته های بالینی و آسیب شناختی تفسیر و تحلیل گردند.
بدلیل آنکه سلول های پلاسما در نهایت سلول های B تمایز یافته هستند، از این رو آزمایش ترتیب ژن ایمونوگلوبولین را می توان در نئوپلاسم های سلول پلاسما مثل میلومای چندگانه و پلاسماسیتوما مشاهده کرد.