هایپرپلاسی خوش خیم پروستات (BPH) که با عنوان هایپرتروفی خوش خیم پروستات
شناخته می شود، بیماری مرتبط با افزایش اندازه پیش رونده و غیرسرطانی است.
پروستات یک غده کوچکی است که به طور نرمال به اندازه گردو است که در
پیرامون
مجرای پیشاب در مردان قرار گرفته و مایعی را تولید می کند که اسپرم را
تغذیه می نماید. این مایع همراه با کیسه منی،
مایع منی را می سازد.
در BPH، حجم پروستات افزایش می یابد و موجب ورود فشار بر مجرای پیشاب و
کاهش جریان ادرار، توقف در زمان تخلیه ادرار، و جریان ضعیف و یا چکه کردن
جریان در انتهای زمان ادرار می شود. زمانی که ادرار نتواند به طور آزاد از
طریق مجرای پیشاب جریان یابد، دیواره ماهیچه ای مثانه ضخیم تر شده و نسبت
به وجود ادرار حساس تر می شود. این منجر به دفعات بیشتر ادرار خواهد شد. در
طی زمان، ماهیچه مثانه ضعیف تر شده و نمی تواند برای تخلیه کامل مثانه به
طور کافی منقبض شود.
زمانی که ادرار در مثانه باقی بماند، ریسک
عفونت مجاری ادرار (UTI) یا
سنگ های مثانه افزایش می یابد. در موارد شدید BPH، ادرار ممکن است به
بدن بازگردد و به
کلیه ها آسیب بزند. در موارد نادر، BPH می تواند از ادرار پیشگیری کند،
وضعیتی که نیازمند مراقبت های فوری پزشکی است. BPH و برخی از موارد درمان
آن نیز می توانند بر عملکرد جنسی تاثیر بگذارند و موجب
نارسایی نعوذ و انزال دردناک شوند.
علت دقیق BPH مشخص نشده است. با این حال، تحقیقات حاکی از آنست که تغییرات
در تعادل هورمون های جنسی که با افزایش سن مردان رخ می دهد، ممکن است دارای
نقش در این زمینه باشد. برای برخی از مردان، ممکن است شرایط ژنتیکی برای
BPH وجود داشته باشد. در حدود 50 درصد از مردان زیر 60 سال که دارای عمل
جراحی بوده اند، در این گروه قرار می گیرند.
Benign Prostatic Hyperplasia
-
ریسک فاکتورها
ریسک فاکتورهای BPH شامل موارد زیر است:
-سن 40 سال یا بیشتر
-پیشینه خانوادگی از BPH (پدر یا برادر)
-پیشینه نژادی- BPH در مردان آسیایی نسبت به مردان سفید پوست و مردان آفریقایی-آمریکایی شیوع کمتری دارد؛ مردان آفریقایی-آمریکای احتمال توسعه BPH را در سنین پایین تر نسبت به سفیدپوستان دارند
-پیشینه ای از مشکلات سلامتی مزمن مثل چاقی مفرط، دیابت نوع 2 و بیماری قلب
-فقدان ورزش و تمرین فیزیکی
-نارسایی نعوظ -
نشانه ها و علائم
نوع و شدت نشانه ها و علائم تجربه شده از مردی به مرد دیگر متفاوت بوده و در طی زمان نیز تفاوت خواهد داشت. برای بیشتر مردان، BPH هرگز فراتر از یک وضعیت جزئی تا متوسط پیشروی نمی کند و برای برخی دیگر، این وضعیت می تواند موجب ایجاد چالش عمده در کیفیت زندگی آنها باشد.
انجمن اورولوژی آمریکا (AUA) پرسشنامه ای را برای کمک به مردان در ارزیابی علائم و نظارت بر اثرگذاری درمان ایجاد کرده اند. این پرسشنامه در کل جهان مورد پذیرش قرار گرفته و بعنوان امتیاز علائم بین المللی پروستات (IPSS) شناخته می شود.
سوالات در IPSS شامل موارد زیر است:
-تخلیه ناقص مثانه
-دفعات ادرار
-توقف و آغاز ادرار
-ادرار اضطراری
-جریان ضعیف ادرار
-تلاش برای ادرار
-بیدار شدن از خواب شبانه برای ادرار (ناکتوری)
-کیفیت زندگی فرد بیمار
BPH با افزایش سن در مردان به بیماری شایع تبدیل می شود. تقریبا 20 درصد مردان در سنین 41 و 50 سال ممکن است BPH را تجربه نمایند. طبق انجمن ملی خویشتن داری، در حدود 50 درصد از مردان درجاتی از BPH را تا سن 60 سالگی تجربه می کنند و تا 90 درصد افراد تا سن 85 سالگی مبتلا به آن خواهند شد. در حالیکه BPH موجب سرطان پروستات نمی شود، اما هر دو مورد را می توان با هم در فرد مشاهده کرد. -
آزمایشات
ارزیابی BPH شامل بررسی پیشینه پزشکی و خانوادگی فرد، معاینه فیزیکی، معاینه دستی مقعد (DRE) و انالیز علائم می باشد. بررسی های آزمایشگاهی، تصویری و انواع دیگر را می توان برای تعیین اندازه پروستات و رد بیماری ها یا وضعیت های دیگر که ممکن است موجب بروز علائم یا وخیم تر شدن آنها شود، استفاده کرد.
بررسی های آزمایشگاهی
بررسی های آزمایشگاهی می تواند شامل موارد زیر باشد:
-آنتی ژن مختص پروستات (PSA)- آزمایش خون که سطح PSA (پروتئین تولید شده توسط سلول های پروستات) در خون را اندازه گیری می کند؛ این پروتئین ممکن است در مردان مبتلا به سرطان پروستات افزایش یابد اما همچنین در افراد مبتلا به BPH نیز زیاد می شود، با این حال، مقادیر آن اغلب به طور جزئی افزایش خواهد یافت. در زمان ارزیابی نتایج، پزشک باید هر دو غلظت PSA را در خون و اندازه پروستات فرد لحاظ نماید.
-آنالیز ادرار- گروهی از آزمایشات مورد استفاده برای بررسی علائم عفونت مجاری ادرار (UTI) یا خون در ادرار (هماچوری)
-کشت ادرار- آزمایش دیگر مورد استفاده برای بررسی UTI
-الکترولیت ها، نیتروژن اوره خون (BUN) و کراتینین- آزمایشات خون برای ارزیابی عملکرد کلیه
بررسی های غیرآزمایشگاهی
بررسی های غیرآزمایشگاهی می تواند شامل موارد زیر باشد:
-معاینه دستی مقعد (DRE)- برای تعیین اندازه نسبی پروستات
-فراصوت مقعدی- برای کمک به اندازه گیری سایز پروستات و ارزیابی حجم ادرار باقی مانده در مثانه
-سیستوسکوپی- ارزیابی مجرای پیشاب و یا مثانه با استفاده از یک وسیله آزمایشی نازک و منعطف
-بررسی جریان ادرار و یا فشار ادرار- برای ارزیابی سرعت ادرار از مجرای پیشاب و فشار بر مثانه با حفظ ادرار
-Postvoid residual urine (PVR)- برای اندازه گیری باقی مانده ادرار در مثانه بعد از تخلیه ادرار
-نمونه برداری از پروستات- جمع آوری یک یا چند نمونه کوچک از بافت پروستات و ارزیابی ساختار سلولی آن زیر میکروسکوپ به منظور سلول های غیرطبیعی و نشانه ای از سرطان پروستات. سطوح PSA ممکن است 8 تا 10 هفته بعد از نمونه برداری، 10 برابر افزایش یابد.
تحقیات نشان داده اند که اندازه گیری PSA خون، انجام معاینه دستی مقعد و فراصوت مقعد (TRUC) سطح بالایی از اطمینان در تشخیص BPH را بوجود می آورد. -
درمان
در بسیاری از موارد، درمان BPH ضرور نبوده و وضعیت از نظر شدت پیشروی نخواهد داشت. برای برخی مردان، علائم ممکن است بطور کامل از بین برود. با این حال، بدلیل اینکه BPH می تواند پیشرونده باشد، مردان مبتلا به این وضعیت را باید از نظر عوارضی ماند عفونت ها و سنگ های مثانه بررسی و نظارت کرد. توصیه می شود که فرد در صورت داشتن علائم آزار دهنده، وجود خون در ادرار، درد در طمان ادرار یا عدم توانایی برای ادرار با پزشک خود فورا مشورت نماید.
گزینه های درمانی BPH را باید با یک متخصص اورولوژی مشورت کرد. برای مردان با علائم خفیف تا متوسط، بررسی های طولانی مدت همراه با تغییرات در شیوه زندگی می تواند مناسب باشد. برای موارد شدیدتر، داروها، روش های غیرتداخلی و یا جراحی می تواند در روند درمانی وجود داشته باشد.