اسامی دیگر
Serum Ferritin
اسم متعارف
Ferritin, serum
تاریخ آخرین بازبینیدر مورخه
تاریخ آخرین اصلاحدر مورخه August 6, 2018.
آزمایش در یک نگاه
علت انجام آزمایش؟

برای تعیین ظرفیت ذخیره کل آهن بدن شما؛ برای کمک به تشخیص کمبود آهن یا مقادیر اضافه آهن

زمان انجام آزمایش؟

 

هنگامی که سطح هموگلوبین و هماتوکریت خون شما در آزمایش  (CBC) پایین است؛ هنگامی که پزشک شما در مورد فقر آهن (کمبود آهن) یا آهن بیش از حد (اضافه بار آهن) مردد باشد.

نمونه مورد نیاز؟

نمونه خون وریدی

آمادگی برای انجام آزمایش؟

ممکن است آزمایش در زمان صبح انجام شود و یا ممکن است توصیه شود که 12 ساعت قبل از آزمایش ناشتا باشید و فقط آب میل نمایید. توصیه های پزشک خود و یا آزمایشگاه را دنبال نمایید.

شما ممکن است بتوانید نتایج آزمایش خود را در وب سایت آزمایشگاه یا پورتال بیمار پیدا کنید. با این حال، شما در حال حاضر در labtests.ir هستید. شما ممکن است در وب سایت آزمایشگاه خود را به منظور ارائه اطلاعات پس زمینه درباره تست (های) انجام داده اید. شما باید به وب سایت یا پورتال آزمایشگاه خود بازگردید یا برای دستیابی به نتایج تست خود از متخصص مراقبت بهداشتی خود تماس بگیرید.
این وب سایت یک وب سایت تعلیم و تربیت بیمار است که اطلاعات در مورد آزمایشهای آزمایشگاهی ارائه می دهد. محتوا در سایت، که توسط دانشمندان آزمایشگاهی و دیگر متخصصین پزشکی بررسی شده است، توضیحات کلی درباره نتایجی که ممکن است برای هر آزمون ذکر شده در سایت ذکر شده باشد، از قبیل آنچه که ممکن است ارزش بالایی یا کمتری برای متخصصین بهداشتی شما در مورد شما سلامت یا وضعیت پزشکی.

 

محدوده‌ی مرجع این آزمایش را می‌توانید در برگه‌ی جواب آزمایش خود مشاهده نمایید. محدوده‌های مرجع، معمولا در سمت راست برگه‌ی آزمایش درج می‌شوند.

اگر به برگه‌ی جواب‌دهی دسترسی ندارید، برای دریافت محدوده‌ی مرجع، می‌توانید با پزشک خود یا با آزمایشگاهی که آزمایش را آن‌جا انجام داده‌اید، تماس بگیرید.

جهت تفسیر نتایج تست‌های آزمایشگاهی، می‌بایست این نتایج نسبت به محدوده‌ی مرجع مقایسه شوند. محدوده‌ی مرجع، نتایج مورد انتظار در یک فرد سالم می‌باشد. گاهی اوقات، به این محدوده، محدوده‌ی نرمال نیز گفته می‌شود. با مقایسه‌ی نتایج آزمایش خود با محدوده‌ی مرجع، می‌توان از غیرطبیعی بودن نتایج آزمایش خود نسبت به محدوده‌ی مورد انتظار آگاه شد. مقادیری که خارج از محدوده‌ی مورد انتظار هستند؛ می‌توانند سرنخ‌هایی برای شناسایی شرایط و بیماری‌های احتمالی باشند.

اگر‌چه در چند دهه‌ی گذشته، صحت تست‌های آزمایشگاهی به طور قابل ملاحظه‌ای افزایش یافته است؛ اما به علت تفاوت در تجهیزات، معرف‌های شیمیایی و تکنیک‌ها، ممکن است بین آزمایشگاه‌های مختلف تفاوت‌هایی در نتایج آزمایش‌ها دیده شود و وجود محدوده‌‌های مرجع متفاوت در این سایت نیز به همین علت می‌باشد. این مهم است که بدانید، جهت مقایسه‌ی نتایج آزمایش خود با نتایج مورد انتظار، حتما از محدوده‌ی مرجعی که توسط آزمایشگاه انجام دهنده‌ی آزمایش شما ارائه شده است استفاده نمایید.

جهت اطلاعات بیشتر، به قسمت محدوده‌ی مرجع و تفسیر آن‌ها رجوع کنید.

در این آزمایش چه چیزی بررسی می‌شود؟

فریتین پروتئینی است که حاوی آهن است و نوع اولیه و اصلی آهن ذخیره شده درون سلول ها می باشد. مقادیر کم فریتین که آزاد شده و در خون جریان دارد، نشانگر کل مقدار آهن ذخیره شده در بدن است. این آزمون مقدار فریتین خون را اندازه گیری می کند.


آهن یک عنصر ضروری و مواد مغذی است که برای تولید گلبول های قرمز خون (RBCs) سالم ضروری است. بدن نمی تواند آهن تولید کند بنابراین آن را از غذاها و یا از مکمل هایی که مصرف می کنیم، جذب می کند.
در افراد سالم، اکثر آهن جذب شده توسط بدن به هموگلوبین گلبول قرمز تبدیل شده است. مقادیر باقی مانده به عنوان فریتین یا به عنوان هموسیدرین ذخیره می شوند و مقدار کمی از آن برای تولید پروتئین های دیگر مانند میوگلوبین و برخی از آنزیم ها استفاده می شود. فریتین و هموسیدرین عمدتا در کبد و مقادیر اندکی در مغز استخوان، طحال و ماهیچه های اسکلتی وجود دارد.
هنگامی که سطح آهن برای پاسخگویی به نیازهای بدن کافی نیست، سطح آهن در خون کاهش یافته، ذخایر آهن نیز کاهش می یابند و در نتیجه سطح فریتین افت می کند. این امر ممکن است بنا به دلایل زیر رخ دهد:

هن به اندازه کافی مصرف نمی شود (یا غذاها و مکمل ها)

-بدن قادر به جذب آهن از غذاهای مصرف شده نبوده که در شرایطی مانند بیماری سلیاک رخ می دهد

-نیاز به مقادیر زیاد آهن در دورانی مثل حاملگی یا دوران کودکی یا به علت شرایطی که موجب از دست دادن خون در بدن شود (مانند زخم معده، سرطان روده بزرگ)


سطح ناکافی آهن در گردش و مقادیر ذخیره شده می تواند در نهایت منجر به کم خونی فقر آهن (کاهش هموگلوبین) شود. در مرحله اولیه کمبود آهن، هیچ عارضه فیزیولوژیکی مشاهده نشده و قبل از اینکه علائم کمبود آهن بروز کند، میزان آهن ذخیره شده به طور قابل توجهی کاهش می یابد. اگر فرد سالم باشد و کم خونی در طی مدت زمان طولانی رخ دهد، علائم قبل از اینکه هموگلوبین خون افت کند، به ندرت بروز خواهد کرد.
با این حال، با پیشروی فقر آهن، علائم در نهایت قابل مشاهده خواهند بود. شایعترین علایم کم خونی فقر آهن شامل خستگی، ضعف، سرگیجه، سردرد و پوست کمرنگ است. (برای اطلاعات بیشتر مقاله مرتبط با کم خونی را مطالعه نمایید.)
در مقابل، ذخیره آهن و فریتین زمانی افزایش می یابند که آهن بیشتر از نیازهای بدن جذب شده باشند. جذب بیش از حد آهن در طول زمان می تواند منجر به تراکم ترکیبات آهن در اندامها شده و در نهایت باعث اختلال عملکرد و نارسایی شود. یک مثال از این شرایط، هموکروماتوز، یک بیماری ژنتیکی نادر است که در آن بدن ،حتی در رژیم غذایی معمول،بیش از حد آهن را جذب می کند. علاوه بر این، ذخیره بیش از حد آهن زمانی می تواند رخ دهد که فرد تحت فرآیند مستمر انتقال خون قرار بگیرد.

Accordion Title
سوالات رایج
  • از نتایج آزمایش چگونه استفاده می‌شود؟

     آزمایش فریتین برای ارزیابی ذخایر آهن در بدن فرد مورد استفاده قرار می گیرد. آزمایش اغلب به همراه سطح آهن و ظرفیت اتصال به آهن (TIBC، بر اساس میزان خون انتقالی) درخواست داده می شود  تا کمبود سطح آهن (کمبود آهن) یا آهن بیش از حد در بدن (اضافه بار آهن) و نیز شدت این بیماری ها ارزیابی شود.

  • این آزمایش در چه زمانی درخواست می‌شود؟

    آزمایش فریتین خون می تواند همراه با آزمایش های دیگر آهن انجام شود، و این زمانی است که آزمایش (CBC) نشان می دهد که هموگلوبین و هماتوکریت فرد کاهش یافته و گلبول های قرمز آنها کوچکتر از حد نرمال (میکروسیتیک و هیپوكرومی) هستند،که این موارد حاکی از فقر آهن می باشد، حتی اگر علائم بالینی دیگری وجود نداشته باشد. آزمایش آهن و دیگر آزمایشات مربوط زمانی درخواست داده می شود که فرد علائم و نشانه های کمبود آهن مانند موارد زیر را بروز دهد:

    -احساس خستگی مزمن

    -ضعف

    -احساس سرگیجه

    -سردرد

    -رنگ پریدگی

    آزمایش سطح آهن نیز زمانی درخواست داده می شود که در مورد مقادیر بیش از اندازه آهن در بدن تردید وجود داشته باشد. علائم و نشانه های مقادیر زیاد آهن از فردی به فرد دیگر متفاوت بوده و در طی زمان وخیم تر می شود. این شرایط به دلیل تجمع آهن در خون و بافتها هستند. علائم مرتبط شامل موارد زیر است:

    -درد مفاصل

    -ضعف و خستگی

    -از دست دادن وزن

    -کمبود انرژی

    -درد شکم

    -کاهش میل جنسی

    -آسیب به ارگانهایی مانند قلب و یا کبد

    برای تایید مقادیر بیش از حد آهن، ممکن است آزمایشات دیگر آهن (آهن، TIBC) و یک آزمایش ژنتیکی برای هموكروماتوز ارثی نیز درخواست شود.

  • تفسیر نتایج آزمایش چگونه است؟

    سطح آهن اغلب در رابطه با سایر آزمایشات آهن مورد بررسی قرار می گیرد. خلاصه ای از تغییرات مشاهده شده در آزمایش های آهن در بیماری های مختلف در جدول زیر بیان شده است.

     

    بیماری آهن TIBC/Transferrin UIBC

    %Transferrin

    Saturation

    Ferritin
    فقر آهن پایین بالا بالا نرمال پایین
     هموکروماتوز/هموسیدروسیس بالا پایین پایین بالا بالا
     بیماری های مزمن پایین پایین/نرمال پایین/نرمال پایین/نرمال بالا/نرمال
    Hemolytic Anemiaآنمی همولیتیک بالا نرمال/پایین پایین/نرمال بالا بالا
    Sideroblastic Anemia نرمال/بالا نرمال/پایین پایین/نرمال بالا بالا
    مسمومیت با آهن بالا نرمال پایین بالا نرمال

    کمبود آهن
    مرحله اولیه کمبود آهن، کاهش مستمر ذخایر آهن است. این بدان معنی است که آهن کافی برای ساختن سلول های قرمز وجود دارد اما ذخایرآهن بدون اینکه مقادیر دیگری جایگزین شوند، مورد استفاده قرار گرفته اند. سطح آهن سرم ممکن است در این مرحله طبیعی باشد اما سطح فریتین پایین خواهد بود.

    با تداوم وضعیت کمبود آهن، تمام آهن ذخیره شده مورد استفاده قرار می گیرد و بدن تلاش می کند با تولید ترانسفرین بیشتر برای افزایش انتقال آهن، این وضعیت را بهبود بخشد. سطح آهن سرم همچنان کاهش می یابد و پروتئین های حامل آهن مانند TIBC و UIBC افزایش می یابد. با پیشرفت این مرحله، گلبولهای قرمز کوچکتری تولید می شود و در نهایت منجر به کم خونی فقر آهن می شود. اشباع ترانسفرین با کمبود آهن کاهش می یابد.

    ذخیره اضافی آهن

    اگر سطح آهن و درصد اشباع ترانسفرین بالا باشد، TIBC، UIBC و فریتین طبیعی بوده و فرد دارای سابقه بالینی مرتبط با مقادیر زیاد مصرف آهن باشد، در این حالت این احتمال وجود دارد که فرد دارای مسمومیت با آهن شده است. مسمومیت آهن زمانی اتفاق می افتد که مقادیر زیادی آهن بطور یکباره یا در یک دوره کوتاه مدت مصرف شود. مسمومیت با آهن در کودکان تقریبا همیشه حاد است وعمدتا در کودکانی رخ می دهد که مکمل آهن والدین را مصرف میکنند. در برخی موارد، مسمومیت حاد آهن می تواند کشنده باشد. در بیماران با شرایط مزمن مقادیر آهن، سطح فریتین افزایش می یابد.
    فرد مبتلا به جهش در ژن HFE باشد، هموكروماتوز ارثی در وی تشخیص داده می شود. با این حال، در حالی که بسیاری از مردم که به هموکروماتوز مبتلا هستند هیچ نشانه ای از بیماری را در طی مدت حیات بروز نمی دهند، اما برخی دیگر علائمی مانند درد مفاصل، درد شکم، و ضعف در دهه30 یا 40 زندگی خود تجربه خواهند کرد. مردان بیشتر از زنان متاثر می شوند؛ زیرا زنان در طول سال های باروری از طریق قاعدگی خون از دست میدهند.
    ذخیره بالای آهن نیز ممکن است در افرادی که دارای هموسیدورسیس  بوده و نیز کسانی که بطور مکرر خون انتقال میدهند،رخ دهد. این ممکن است با کم خونی سلول داسی شکل، تالاسمی ماژور یا سایر انواع کم خونی وابسته به انتقال خون اتفاق بیفتد. آهن از هر واحد خون انتقال یافته در بدن ذخیره می شود و در نهایت منجر به ذخیره آنها در بافت ها می شود. بعضی افراد مبتلا به اعتیاد الکل و بیماری مزمن کبدی نیز افزایش ذخیره آهن را خواهند داشت.

  • آیا اطلاعات بیشتری برای بیمار مورد نیاز است؟

    به طور معمول، بیشتر مقادیر فریتین درون سلول ها بوده و مقدار کمی در خون یافت می شود. بیماران با مقادیر اضافه آهن دارای سطح بالای فریتین هستند. با این حال، سطح فریتین می تواند تحت شرایط خاصی (مثلا بیماری حاد) افزایش یابد حتی اگر مقدار کل آهن در بدن در سطح طبیعی باشد.

  • چرا سطح آهن من طبیعی است، اما سطح فریتین من کم است؟

    کم خونی فقر آهن یک روند تدریجی است. اگر بدن شما به اندازه کافی آهن مصرف نکند، بدن شما ابتدا از آهن موجود در بافت (یعنی فریتین) استفاده می کند و سطح خون فریتین شروع به کاهش می کند. با تداوم این روند، آهن ذخیره شده در تولید گلبول های قرمز استفاده می شود و کاملا سطح آن افت خواهد کرد. در مراحل اولیه کمبود آهن، سطح آهن خون در هنگام ذخیره آهن ممکن است طبیعی باشد و بنابراین سطح فریتین کاهش خواهد یافت..

  •  خوردن غذاهایی با آهن زیاد و یا مصرف مکمل های آهن سطح آهن من را افزایش می دهد، اما آیا سطح فریتین نیز افزایش می یابد؟

    بله مصرف آهن بیشتر باعث افزایش سطح آهن در بدن شما می شود. اگر سطح آهن در بدن شما افزایش می یابد و بیشتر ازنیاز بدن شما باشد، بدن شما شروع به ذخیره اضافی آهن به صورت فریتین می کند.

  • چه شرایط دیگری می تواند سطح فریتین را تغییر دهد؟

    افزایش سطح ممکن است در سوء مصرف الکل، هپاتیت حاد و عفونت ها دیده شود.

  • چه کسی باید مکمل های آهن را مصرف کند؟

    افرادی که به طور مکمل آهن نیاز دارند، زنان باردار و افرادی هستند که دارای کمبود آهن می باشند. زنان جوان که به علت مصرف غذاهای نامناسب و در طول چرخه قاعدگی با کاهش مزمن و یا بیش از حد خون دچار آنمی می شوند، ممکن است نیاز به مکمل های آهن داشته باشد. افراد نباید قبل از مشورت با پزشک، آهن مصرف نمایند زیرا ممکن است منجر به افزایش مزمن مقادیر آهن شود. مصرف بیش از حد قرص آهن می تواند بویژه برای کودکان مضر باشد.

  • آیا راهی برای درمان مقادیر بیش از حد آهن وجود دارد؟

    اگر به علت شرایط موقت یا مصرف مکمل های آهن باشد، ممکن است با توقف مصرف مکمل رفع شود. اگر به علت هموکروماتوز یا بیماری مزمن باشد، در این حالت درمان نخواهد شد و نیاز به مشورت با پزشک وجود دارد. در موارد شدید، حذف دوره ای مقادیر تجویز شده خون که فلبتومی درمانی نامیده می شود، ضرورت خواهد داشت.

مشاهده منابع

منابع مورد استفاده در این مقاله

Devkota, B. (2014 January 16 Updated). Ferritin. Medscape Drugs and Diseases Available online at http://emedicine.medscape.com/article/2085454-overview. Accessed on March 2018.

(© 1995– 2018). Ferritin, Serum. Mayo Clinic. Mayo Medical Laboratories. Available online at http://www.mayomedicallaboratories.com/test-catalog/Clinical+and+Interpretive/88153. Accessed on March 2018.

Duchini, A. et al (2017 April 4 Updated). Hemochromatosis. Medscape Drugs and Diseases. Available online at http://emedicine.medscape.com/article/177216-overview. Accessed on March 2018.

Genzen, J. and Straseski, J. (2016 May Updated). Anemia. ARUP Consult. Available online at https://arupconsult.com/content/anemia. Accessed on March 2018.

Nanda, R. (2015 February 13 Updated). Iron Deficiency Anemia. MedlinePlus Medical Encyclopedia Available online at https://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/000584.htm. Accessed on March 2018.

Tietz Textbook of Clinical Chemistry and Molecular Diagnostics. Nader Rifai. 6th edition, Elsevier Health Sciences; 2017. Pg. 742.

Wintrobe's Clinical Hematology. 12th ed. Greer J, Foerster J, Rodgers G, Paraskevas F, Glader B, Arber D, Means R, eds. Philadelphia, PA: Lippincott Williams & Wilkins: 2009. Pg. 818.

منابع مورد استفاده در بررسی‌های قبلی

Corbett, JV. Laboratory Tests & Diagnostic Procedures with Nursing Diagnoses, 4th ed. Stamford, Conn.: Appleton & Lang, 1996. Pp. 34-35, 41-43.

Frey, Rebecca J. Iron Tests. Chapter in: Gale Encyclopedia of Medicine, Edition One, 1999 Gale Research Group, Pg. 1648.

Witte DL, Crosby WH, Edwards CQ, Fairbanks VG, Mitros FA: Practice guideline development task force of the College of American Pathologists.

Boston University Medical Center: Community Outreach Health Information System. Available online at http://www.bu.edu/cohis/cardvasc/blood/anemia.htm#prevent.

Lyon, Elaine and Frank, Elizabeth L. Hereditary Hemochromatosis Since Discovery of the HFE Gene. Clinical Chemistry 47:1147-1156 (Jul 2001).

Pagana, K. D. & Pagana, T. J. (© 2007). Mosby's Diagnostic and Laboratory Test Reference 8th Edition: Mosby, Inc., Saint Louis, MO. Pp 434-435.

Wu, A. (© 2006). Tietz Clinical Guide to Laboratory Tests, 4th Edition: Saunders Elsevier, St. Louis, MO. Pp 392-393.

Gersten, T. (Updated 2009 January 12). Ferritin. MedlinePlus Medical Encyclopedia [On-line information]. Available online at http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/003490.htm. Accessed June 2009.

(Modified 2009 March 13). About Iron. Iron Disorders Institute [On-line information]. Available online at http://www.irondisorders.org/Disorders/about.asp. Accessed June 2009.

(Updated 2007 August 24). Dietary Supplement Fact Sheet: Iron. NIH Office of Dietary Supplements [On-line information]. Available online at http://ods.od.nih.gov/factsheets/iron.asp. Accessed June 2009.

Rathz, D. et. al. (Updated 2009 February 02). Toxicity, Iron. eMedicine [On-line information]. Available online at http://emedicine.medscape.com/article/166933-overview.

Chen, Y. (Updated 2009 April 05). Iron Deficiency Anemia. MedlinePlus Medical Encyclopedia [On-line information]. Available online at http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/000584.htm. Accessed June 2009.

Henry's Clinical Diagnosis and Management by Laboratory Methods. 21st ed. McPherson RA and Pincus MR, eds. Philadelphia: 2007, Pg 506.

Devkota, B. (Updated 2012 May 21). Ferritin. Medscape Reference [On-line information]. Available online at http://emedicine.medscape.com/article/2085454-overview. Accessed May 2013.

Gersten, T. (Updated 2012 February 8). Ferritin. MedlinePlus Medical Encyclopedia [On-line information]. Available online at http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/003490.htm. Accessed May 2013.

(© 1995–2013). Ferritin, Serum. Mayo Clinic Mayo Medical Laboratories [On-line information]. Available online at http://www.mayomedicallaboratories.com/test-catalog/Overview/8689. Accessed May 2013.

(Update 2013 March). Hemochromatosis. ARUP Consult [On-line information]. Available online at http://www.arupconsult.com/Topics/hemochromatosis.php?client_ID=LTD#tabs=6. Accessed April 2013.

Hämäläinen, P. et. al. (2012). Erythropoietin, Ferritin, Haptoglobin, Hemoglobin and Transferrin Receptor in Metabolic Syndrome, A Case Control Study. Medscape Reference Cardiovasc Diabetol. 2012;11(116) [On-line information]. Available online at http://www.medscape.com/viewarticle/774074. Accessed May 2013.

Lichtin, A. (Revised 2008 June). Iron Deficiency Anemia (Anemia of Chronic Blood Loss; Chlorosis). Merck Manual for Healthcare Professionals [On-line information]. Available online through http://www.merckmanuals.com. Accessed May 2013.

Pagana, K. D. & Pagana, T. J. (© 2011). Mosby's Diagnostic and Laboratory Test Reference 10th Edition: Mosby, Inc., Saint Louis, MO. Pp 443-444.

Clarke, W., Editor (© 2011). Contemporary Practice in Clinical Chemistry 2nd Edition: AACC Press, Washington, DC. Pg 536.

McPherson, R. and Pincus, M. (© 2011). Henry's Clinical Diagnosis and Management by Laboratory Methods 22nd Edition: Elsevier Saunders, Philadelphia, PA. Pg 560.

از متخصصین آزمایشگاهی بپرسید

 

 

سوالات شما توسط همکاران ما به صورت یک خدمت داوطلبانه، پاسخ داده خواهد شد. برای این موضوع همواره می‌توانید بر روی کلید تماس با متخصصین کلیک کنید.