برای تشخیص جهش های ژنی سیستیک فیبروزیس (CF)؛ جهت عربالگری برای کمک به تشخیص CF؛ برای تعیین اینکه آیا شما یک ناقل جهش ژنتیکی CF می باشید و برای ارزیابی ریسک ابتلا به CF در فرزند شما
Cystic Fibrosis (CF) Gene Mutations Testing
آزمایش جهش های ژنی سیستیک فیبروزیس (CF)
هنگام غربالگری نوزادان برای CF (همه ایالات آمریکا برای CF غربالگری انجام میدهند و برخی ایالات از این تست برای غربالگری استفاده می کنند)؛ زمانی که یک کودک در سنین بالاتر یا بزرگسال دارای علائم و نشانه های CF بوده یا نتیجه مثبت در آزمایش غربالگری CF دارد؛ هنگامی که فرد میخواهد وضعیت ناقل بودن خود را بداند مانند زنانی که باردار بوده یا اولین بار در بارداری تحت نظر قرار می گیرد
نمونه خون از پاشنه نوزاد با جمع آوری یک لکه خون بر روی یک کاغذ صافی به دست می آید؛ برای کودکان بزرگتر یا بزرگسالان، نمونه خون با فرو بردن سوزن در یک ورید بازو کسب می شود؛ گاهی اوقات با خراش داخل گونه (سوآب دهانی) یا برای آزمایش پیش از تولد، مایع آمنیوتیک از طریق آمنیوسنتز یا یک نمونه پرز کوریونی، جمع آوری می شود
آمادگی خاصی لازم نیست
-
این آزمایش در چه مواردی کاربرد دارد؟
آزمایش جهش سیستیک فیبروزیس (CF)، ممکن است برای غربالگری CF در نوزادان در برخی ایالات (همه ایالات آمریکا برای CF غربالگری کرده و برخی از ایالات از این تست برای غربالگری استفاده می کنند)، برای کمک به تشخیص CF یا برای تعیین اینکه آیا یک فرد ناقل یک جهش ژنی CF می باشد، مورد استفاده قرار می گیرد.
آزمایش جهش ژنی CF ممکن است برای پیگیری نتیجه مثبت یک تست اولیه مانند افزایش تریپسینوژن ایمنوری اکتیو (IRT) یا نتیجه آزمایش کلراید عرق مثبت برای تأئید تشخیص سیستیک فیبروزیس، استفاده شود.
پنل جهش CF را میتوان برای آزمایش پیش از تولد برای تعیین اینکه آیا والدین مربوطه، ناقلین جهش ژن CF بوده و در نتیجه ریسک انتقال آن به فرزندان خود در آینده را دارند، بکار برد.
کالج متخصصین زنان و زایمان آمریکا توصیه می کند که عربالگری ناقلین برای همه زنانی که در سن باروری می باشند برای شناسایی زوج هایی که ریسک داشتن یک کودک با CF را دارند، انجام شود. این معمولاً با آزمایش متوالی انجام می گیرد:
- در یک استراتژی ترتیبی، در ابتدا مادر مورد آزمایش قرار می گیرد. اگر مادر ناقل نباشد، پس هر فرزندی که داشته باشد، از طرف پدر، به صورت ناقل در خواهد آمد. با این منطق، پدر تست نخواهد شد.
- در صورت نتیجه مثبت برای مادر، توصیه می شود که پدر و سایر اعضای خانواده در معرض خطر، مورد آزمایش قرار گیرند.
همه افرادی که نتایج مثبت دارند یا همسرانی که هر دو بعنوان ناقلین شناخته شده اند، باید تحت مشاوره ژنتیک قرار گیرند. بعلاوه، هر فردی که دارای سابقه خانوادگی CF باشد، باید به مشاوره ژنتیک ارجاع داده شود.
در صورتیکه هر دو والد، بعنوان ناقل مشخص شوند، آزمایش جهش ژن CF میتواند برای تشخیص پیش از تولد نیز مورد استفاده قرار گیرد. DNA از روش های آمنیوسنتز یا نمونه برداری از پرزهای کوریونی، با وجود تهاجمی بودن، میتوانند جهت آزمایش جنین برای جهش هایی که در والدین شناسایی شده اند، استفاده شوند.
-
این آزمایش در چه زمانی درخواست داده میشود؟
پنل جهش ژن CF در موارد زیر در خواست می شود:
- هنگامی که خود یا همسرتان قصد بارداری دارید
- طی سه ماهه اول بارداری یا اولین ویزیت پیش از تولد
- وقتی فردی دارای یک خویشاوند نزدیکی می باشد که مبتلا به سیستیک فیبروزیس تشخیص داده شده است
- نوزاد، درست پس از تولد
- وقتی فردی دارای نتایج مثبت در آزمایش های غربالگری CF بوده است، نظیر تست رسانایی کلراید عرق یا آزمایش IRT
- وقتی فرد دارای علائم و نشانه های CF می باشد، نظیر:
-
نتایج این آزمایش چگونه تفسیر میشود؟
نتایج آزمایش جهش ژن CF باید بر مبنای علائم و نشانه ها و آزمایشات کلی فرد بعلاوه سابقه پزشکی یا خانوادگی، زمینه نژادی و نتایج سایر آزمایشات، تفسیر گردند.
اگر پنل جهش ژن CF، دو کپی از جهش های ژنی را شناسایی کند، فرد مبتلا به سیستیک فیبروزیس تشخیص داده می شود. اگرچه، این آزمایش نمی تواند شدت و ضعف احتمالی علائم را پیش بینی کند. افرادی که جهش های دقیقاً یکسانی را داشته باشند، ممکن است علائم و عواقب متفاوتی را تجربه کنند.
اگر پنل جهش ژن CF، یک کپی از جهش را شناسایی کرده یا منفی باشد و فرد مورد آزمایش هنوز علائم و نشانه های CF را دارا باشد، پس آزمایشات جهش بیشتر، یک تست کلراید عرق و یا سایر آزمایشات برای ارزیابی عملکرد عضو، توصیه می شوند. فرد، ممکن است یک شکل نادرتری از CF را داشته باشد یا ممکن است یک بیماری ریه یا پانکراس یا عارضه ای غیر از CF را داشته باشد. همچنین ممکن است که فرد ناقل باشد زیرا برخی از ناقلین CF ممکن است علائم و نشانه های مرتبط با CF را تجربه کنند.
Iاگر پنل جهش ژنی CF برای یک کپی منفرد از یک جهش، مثبت بوده و فرد مورد آزمایش، دارای علائم و نشانه ها نباشد، پس این احتمال هست که فرد، یک ناقل CF باشد. اگر فردی بعنوان ناقل شناسایی گردد پس خواهر برادرهای او نیز باید وضعیت ناقلی خود را بررسی کنند.
اگر نتایج پنل برای جهش ها منفی بوده و فرد هیچ علائم و نشانه هایی نداشته باشد، پس احتمال هست که فرد، CF نداشته و ناقل هم نباشد. هنوز ریسک کمی وجود دارد که فردی که نتایج تست او منفی است میتواند ناقل یک جهش نادر بوده که با پنل استاندارد، شناسایی نشده است.
-
آیا اطلاعات بیشتری برای بیمار مورد نیاز است؟
تشخیص اولیه سیستیک فیبروزیس به آنهایی که مبتلا هستند امکان می دهد که به مراکز CF برای مراقبت ویژه، طرح درمانی مختص فرد و نظارت دقیق، ارجاع شوند. شروع درمان هایی مانند مصرف مکمل های آنزیمی خوراکی و ویتامین های محلول در چربی، یادگیری در چگونگی خارج کردن مخاط از راه های هوایی و آموزش برای تشخیص عفونت های تنفسی میتواند کیفیت زندگی فرد را بهبود بخشیده و عوارض CF را به حداقل رساند.
پزشکان ممکن است انواع رویکردها را برای غربالگری و تشخیص CF داشته باشند و آزمایش جهش ژن ممکن است شامل انواعی از مراحل باشد. گاهی اوقات، پزشک یک پنل استاندارد را که شامل 23 جهش شایع است، درخواست می دهد. اگر نتایج متفی باشند و هنوز احتمال بالینی زیادی برای ابتلای فرد به CF وجود داشته باشد، سپس پزشک ممکن است انجام یک پنل گسترده تری را درخواست داده یا یک نتیجه منفی ممکن است به صورت خودکار، برای یک پنل گسترده درخواست دهد (reflex).
ممکن است بر اساس تبار و دودمان فرد مورد آزمایش، برخی از پزشکان سریعاً، پنل گسترده را شروع کنند. در هر حالت، یک نتیجه منفی در پنل ممکن است منتهی به درخواست برای توالی یابی ژن، گردد؛ روشی که میتواند جهش های نادری که توسط پنل استاندارد یا گسترده شناسایی نشده اند، تشخیص دهد.
-
آیا این پنل جهش ژن CF میتواند سایر بیماری های ژنتیکی را نیز شناسایی کند؟
-
آیا این آزمایش، همه علل ژنتیکی سیستیک فیبروزیس را شناسایی خواهد کرد؟
خیر. تا به امروز بیش از 2000 جهش مختلف ژن CFTR که باعث سیستیک فیبروزیس می شوند شناسایی شده اند اما فقط تعداد کمی از جهش ها شایع هستند. برخی از آزمایشگاه ها از پنل استاندارد توصیه شده توسط کالح ژنتیک پزشکی آمریکا و کالج متخصصین زنان و زایمان که 23 جهش شایع (آنهایی که با فراوانی بیش از 0.1% در جمعیت کل آمریکا رخ میدهند) را مورد آزمایش قرار می دهد، استفاده می کنند. برخی از آزمایشگاه ها، پنل گسترده تری تا 100 جهش یا بیشتر را ارائه می کنند. اگرچه، حتی اینها همه علل ژنتیکی سیستیک فیبروزیس را تشخیص نمی دهند.
-
آیا خطر ناقل بودن من بر اساس زمینه نژادی ام، متفاوت می باشد؟
بله. عموماً، فراوانی ناقلین CF در قفقازی ها و یهودیان اشکنازی در بالاترین میزان و در سایر گروه های نژادی، پائین تر است. بر اساس کالج متخصصین زنان و زایمان آمریکا، ریسک ناقل بودن پیش از آزمایش ژنتیک برای گروه های نژادی مختلف، بقرار زیر است:
- قفقازی ها: 1 در 25
- یهیودیان اشکنازی: 1 در 24
- سفیدپوستان اسپانیایی: 1 در 58
- آفریقایی - آمریکایی ها: 1 در 61
- آسیایی آمریکایی ها: 1 در 94
از آنجائیکه اجداد جمعیت آمریکا، به صورت فزاینده ای مختلط هستند، داده های تاریخی و ریسک های آماری در حال تغییر می باشند. ریسک هایی که بر اساس اجداد بیان میشوند بصورت تخمینی بوده و رییسک افراد با اجداد مختلط، ممکن است مشخص نشود. برخی از خانواده ها نیز ممکن است ریسک بیشتری برای جهش های نادر خاص در شجره خانوادگی شان داشته باشند.
-
آیا همه ایالات به غربالگری نوزادان برای CF نیاز داشته یا آن را ارائه می دهند؟ آیا لازم است که من نیز آن را درخواست دهم؟
برنامه غربالگری نوزادان هر ایالت شامل یک آزمایش برای سیستیک فیبروزیس است، از اینرو لازم نیست که شما آن را درخواست دهید. روش مورد استفاده ممکن است متفاوت باشد، بصورتیکه برخی از ایالات، آزمایشات خونی را برای تعیین سطح تریپسینوژن ایمنوری اکتیو (IRT) انجام میدهند و سایر آنها، غربالگری CF با تست جهش های ژنی