کمک به شناسایی و تشخیص و گاها نظارت بر اشکال خاصی از بیماری
خودایمنی التهاب رگهای خونی
(systemic vasculitis)
کمک به تفکیک مابین بیماری کرون (CD) و زخم روده (UC)، دو مورد از رایج
ترین بیماری
های التهاب روده (IBD)؛ بعنوان ضمیمه ای برای آزمایشات دیگر IBD
ANCA/MPO/PR3 Antibodies
زمانیکه شما دارای علائمی مثل تب، درد عضلانی و کاهش وزن باشید و
پزشک بر این باور باشد که این علائم ممکن است بدلیل
بیماری خودایمنی التهاب رگ های خونی باشد؛ گاها برای نظارت بر پاسخ
به درمان
زمانیکه شما دارای علائمی مثل اسهال مداوم یا متناوب و درد شکم باشید و
پزشک در مورد بیماری التهاب روده (IBD) تردید داشته باشد؛ زمانیکه پزشک
شما در پی تفکیک مابین CD و UC باشد
نمونه خونی گرفته شده از سیاهرگ بازو
نیاز نیست
-
این آزمایش در چه مواردی کاربرد دارد؟
آزمایشات آنتی بادی های ضد نوتروفیل سیتوپلاسم ANCA را می توان در موارد زیر استفاده کرد:
-کمک به شناسایی و تشخیص اشکال خاصی از التهاب رگ های خونی در وضعیت خودایمنی، شامل گرانولوماتوزیس با پلیانژیتیس (گرانولوماتوزیس وگنر)، پلیانژیتیس میکروسکوپی و گرانولوماتوزیس با پلیانژیتیس ائوزینوفیل (سندرم Churg Strauss). گاها این آزمایش را می توان برای نظارت بر درمان و یا تشخیص مدت زمان این بیماری ها استفاده کرد.(برای اطلاعات دقیق در مورد این وضعیت ها، به مقاله التهاب رگ های خونی مراجعه کنید.)
-کمک به تفکیک مابین زخم روده UC و بیماری کرون CD، دو نوع رایج از بیماری التهاب روده (IBD).
ANCA اتو آنتی بادی هایی هستند که توسط سیستم ایمنی شخص تولید می شوند و به اشتباه پروتئین های موجود درون نوتروفیل ها (انواع گلبول های سفید خون) را هدف قرار داده و به آنها حمله می کنند. رایجترین انواع دیگری از ACNA، مواردی هستند که پروتئین های میلوپروکسیداز MPO و پروتئیناز3 PR3 را هدف قرار می دهند.
دو نوع آزمایش را می توان مورد استفاده قرار داد:
-اغلب، آزمایشات ANCA با استفاده از روش میکروسکوپی ایمونوفلوئورسنت غیرمستقیم (IFA) انجام می شوند. نمونه های خون با نوتروفیل های ترکیب می شوند تا موجب شوند اتوآنتی بادی های احتمالی در ترکیب با سلولهای واکنش دهند. این نمونه سپس بر روی اسلاید قرار کرفته و با لکه فلوئورسنت آغشته می شود. این اسلاید زیر میکروسکوپ مورد بررسی قرار می گیرد و الگوی خاصی از نمونه حاصل می شود. الگوی سیتوپلاسمی (cANCA) مرتبط با آنتی بادی های PR3 است و الگوی pANCA مرتبط با آنتی بادی های MPO می باشد. الگوی احتمالی دیگر ANCA غیرطبیعی می باشد.
-آنتی بادی های میلوپروکسیداز و پروتئیناز 3 (PR3) را می توان بصورت جدا و اختصاصی با استفاده از روش آزمایش immunoassay مورد بررسی قرار داد.
برخی از آزمایشگاهها همه این سه آزمایش ANCA، MPO و PR3 را بعنوان یک پنل انجام خواهند داد، در حالیکه برخی از آزمایشگاهها MPO و PR3 را زمانی انجام می دهند که آزمایش اولیه ANCA مثبت باشد.
آزمایشات دیگری که می توان برای کمک به تشخیص انجام داد شامل موارد زیر می باشد: میزان رسوب اریتروسیت (ESR) و یا پروتئین واکنشگر C برای بررسی التهاب، سنجش تعداد سلولهای خون (CBC) برای اندازه گیری و ارزیابی گلبول های قرمز و گلبول های سفید خون و بررسی و تحلیل ادرار، نیتروژن اوره خون (BUN) و کراتین برای ارزیابی عملکرد کلیه. برای برخی از بیماران، تحقیقات مرتبط با ویروس ها برای هپاتیت یا سیتومگالوویروس ممکن است درخواست شود. -
این آزمایش در چه زمانی درخواست داده میشود؟
التهاب رگ های خونی
آزمایش ANCA و یا آزمایشات MPO و PR3 زمانی درخواست می شوند که فرد دارای علائم و نشانه هایی حاکی از التهاب رگ های خونی خودایمنی و سیستمیک باشد. در زمان اولیه بیماری، ممکن است علائم مبهم و نامشخص باشند مثل تب، خستگی، کاهش وزن، درد عضله و یا مفصل و عرق شبانه. با پیشرفت بیماری، آسیب به رگ های خونی در کل بدن می تواند موجب علائم و نشانه های مرتبط با عوارض موجود در بافت ها و اندام های مختلف باشد. برخی از مثالها شامل موارد زیر است:
-چشم ها- قرمز، خارش یا التهاب لایه نازک چشم؛ مشکلات بینایی (دید تار، نابینایی)
-گوش ها- ناشنوایی
-بینی- آبریزش بینی یا علائم ناحیه بالای سیستم تنفسی که از بین نمی روند
-پوست- جوش و یا گرانولوما
-ریه ها- سرفه و یا مشکلات تنفسی
-کلیه ها- وجود پروتئین در ادرار (پروتئونوریا)
آزمایش را می توان بصورت دوره ای و برای نظارت بر شخص دارای التهاب رگ های خونی خودایمنی انجام داد.
بیماری التهاب روده
آزمایش ANCA را می توان همراه با آزمایش آنتی بادی های anti-Saccharomyces cerevisiae -ASCA و زمانی درخواست داد که شخص دارای علائم و نشانه های مرتبط با بیماری التهاب روده باشد و پزشک در تلاش برای تفکیک مابین بیماری کرون و زخم روده باشد.
علائم IBD می تواند شامل موارد زیر باشد:
-درد و گرفتگی شکم
-اسهال
-خونریزی مقعد
-تب
-خستگی
-در برخی افراد علائم مرتبط با مفصل، پوست، استخوان و اندام
-کودکان نیز ممکن است دارای تاخیر در رشد و عقب ماندگی ذهنی باشند. -
نتایج این آزمایش چگونه تفسیر میشود؟
نتایج آزمایشات ANCA را باید به دقت تفسیر نمود و عوامل مختلف را مدنظر قرار داد. پزشک علائم و نشانه های بالینی را علاوه بر بررسی های آزمایشگاهی و انواع دیگری از آزمایشات مثل بررسی های تصویربرداری لحاظ خواهد کرد.
التهاب رگ های خونی
آزمایشات مثبت ANCA، PR3 و یا MPO به تشخیص التهاب رگ های خونی خودایمنی و سیستمیک کمک کرده و به تفکیک مابین انواع مختلف منجر می شود. با این حال برای تایید تشخیص، یک نمونه برداری از محل آسیب دیده معمولا نیاز است.
نتایج منفی آزمایشات ANCA بدین معنی است که احتمال ارتباط علائم در شخص با التهاب رگ های خونی پایین است.
در نتیجه مثبت روش میکروسکوپی ایمونوفلوئورسنت غیرمستقیم، الگوهای مختلفی از ANCA را می توان مشاهده کرد:
-pANCA- بسیاری از بخش های فلوئورسنت نزدیک هسته مرکزی رخ می دهد. در حدود 90 درصد از نمونه های دارای الگوی pANCA دارای آنتی بادی های MPO خواهند بود.
-سیتوپلاسمی cANCA- فلوئورسانس در کل سیتوپلاسم سلولی رخ می دهد. در حدود 85 درصد از نمونه های دارای الگوی cANCA، آنتی بادی های PR3 را خواهند داشت.
-ANCA منفی- فلوئورسانس خیلی کم یا فاقد فلوئورسانس
اگر نتیجه آزمایش ANCA مثبت باشد، در این وضعیت آزمایش دیگری را برای تعیین مقدار آنتی بادی موجود انجام می دهند. این مورد را titer یا تعیین غلظت می نامند. برای تعیین غلظت آنتی بادی، یک نمونه خونی در مراحل مختلف رقیق شده و هر محلول رقیق شده برای تشخیص وجود آنتی بادی آزمایش می شود. بیشترین رقیق سازی که آنتی بادی را می توان شناسایی کرد، titer می باشد. برای مثال اگر آزمایشات خون بعد از رقیق شدن 64-fold مثبت باشد، غلظت آن 1 به 64 است. هر چه این مقدار بالاتر باشد، آنتی بادی بیشتری در خون وجود دارد.
سطوح ANCA می توانند در طی زمان تغییر کنند و گاها برای نظارت بر فعالیت بیماری و یا پاسخ به درمان مورد استفاده قرار بگیرند، با این حال، سطوح غلظت آنتی بادی در برخی بیماران ثابت نیست و بطور ضعیفی حاکی از وضعیت بهبود بیماری خواهد بود.
علاوه برآن، آزمایشاتی که مختص آنتی بادی های MPO و PR3 هستند را می توان انجام داد:
-آزمایش مثبت برای آنتی بادی های PR3 و cANCA یا pANCA مثبت در بیش از 80 درصد بیماران با گرانولوماتوزیس با پلیانژیتیس فعال (گرانولوماتوزیس وگنر) مشاهده می شود
-آزمایش مثبت برای آنتی بادی های MPO و آزمایش مثبت برای pANCA با پلیانژیتیس میکروسکوپی، گلومرولون فریتیس، گرانولوماتوزیس با پلیانژیتیس ائوزینفولی (سندرم Churg Strauss) و سندرم گودپاسچور (Goodpasture) سازگارند. MPO و pANCA را ممکن است در بیماری های خودایمنی دیگر مثل اریتروماتوز لوپوس سیستمیک، التهاب مفصل و سندرم اسیورگن (Sjorgen) وجود داشته باشد.
جدول زیر نتایجی را نشان می دهد که می توان در برخی از وضعیت های التهاب رگ های خونی مشاهده کرد.بیماری درصد بیماران با الگوی cANCA (آنتی بادی های PR3) درصد بیماران با الگوی pANCA(آنتی بادی های MPO) Granulomatosis with polyangiitis (Wegener granulomatosis) 90 درصد در بیماری فعال، 60 تا 70 درصد در بیماری غیرفعال کمتر از 10 درصد Microscopic polyangiitis 30% 60% Eosinophilic granulomatosis with polyangiitis (Churg Strauss syndrome) نادر 50-80% Polyarteritis nodosa نادر نادر بیماری التهاب روده
آزمایش ANCA می تواند در ارزیابی بیماران دارای علائم بیماری التهاب روده (IBD) سودمند باشد.
-اگر ANCA غیرطبیعی مثبت باشد و ASCA (آنتی بادی های anti-Saccharomyces cerevisiae) منفی باشد، در این وضعیت احتمالا فرد دارای زخم روده (UC) است.
-اگر ANCA غیرطبیعی منفی و ASCA مثبت باشد، در این شرایط احتمالا فرد مبتلا به بیماری کرون (CD) است. فردی که در آزمایشات ANCA و یا ASCA منفی باشد، ممکن است مبتلا به UC، CD یا IBD دیگری باشد. -
آیا اطلاعات بیشتری برای بیمار مورد نیاز است؟
در بسیاری از موارد، نمونه برداری از رگ خونی آسیب دیده برای تایید تشخیص التهاب رگ های خونی خودایمنی ضرورت دارد.
از آنجاییکه علائم مرتبط با التهاب رگ های خونی و بیماری التهاب روده را می توان در برخی از وضعیت ها مشاهده کرد، بنابراین آزمایشات دیگر قبل یا به همراه آزمایش ANCA برای رد علل دیگر علائم انجام خواهند شد. -
آیا آنتی بادی های سیتوپلاسمی ضد نوتروفیل (ANCA) از بین خواهند رفت؟
سطوح این آنتی بادی ها ممکن است در نوسان باشد، اما به محض اینکه شخص یک اتو آنتی بادی را توسعه دهد، به این روند ادامه خواهد داد.
-
آیا آزمایش ANCA قابل انجام در مطب پزشک است؟َ
آزمایش ANCA نیاز به تجهیزات تخصصی و تفسیر دقیق توسط افراد متخشش آموزش دیده دارد. نمونه شما باید برای انجام این آزمایشات به یک آزمایشگاه بالینی ارسال شود.
-
آیا همه افراد باید تحت آزمایش ANCA قرار بگیرند؟َ
آزمایش ANCA تنها زمانی ضروری است که فرد دارای علائمی حاکی از التهاب رگ های خونی سیستمیک یا بیماری التهاب روده (IBD) باشد. بیشتر افراد هرگز به انجام آزمایش ANCA نیاز نخواهند داشت.
-
آیا وضعیت های دیگری، به جز التهاب رگ های خونی و بیماری التهاب روده می تواند موجب مثبت شدن آزمایش ANCA شود؟
بله. این وضعیت ها شامل التهاب مفصل، اریتماتوز لوپوس سیستمیک (SLE)، هپاتیت خودایمن، مصرف برخی داروها و عفونت های قلبی (التهاب غشای درونی قلب) یا سیستم تنفسی می باشد.
-
چه تعداد از اختلالات خودایمنی موجب التهاب رگ های خونی سیستمیک می شوند؟
بسیاری از اختلالات خودایمنی وجود دارد که مورد شناسایی قرار گرفته اند (برای اطلاعات بیشتر در این مورد به مقاله التهاب رگ های خونی یا صفحات مرتبط مراجعه کنید). این بیماری های از نظر اندازه رگ های خونی آسیب دیده تقسیم بندی شده اند (کوچک، متوسط یا بزرگ).