برای تشخیص و نظارت بر آسیب عضلانی. برای تشخیص شرایط مرتبط با آسیب عضلانی؛ برای تشخیص حملهی قلبی، این تست به طور عمده توسط تروپونین T و I جایگزین شده است - نشانگرهای خاصتری نسبت به بافت قلبی دارد؛ با این حال، گاهی اوقات میتوان برای کمک به تشخیص حملهی دوم یا حملهی قلبی بعدی استفاده کرد (به سؤالات رایج شماره 4 مراجعه کنید).
Creatine Kinase (CK)کراتین کیناز
کراتین کیناز
هنگامی که دارای ضعف عضلانی، درد عضلانی و یا ادرار تیره هستید و متخصص مراقبتهای بهداشتی به آسیبدیدگی عضله مشکوک است. گاهی اوقات برای نظارت بر رفع آسیب عضلانی یا پایداری.
نمونه خون ورید دست
ندارد
-
این آزمایش در چه مواردی کاربرد دارد؟
اگر فردی علائم و نشانههای CK داشته باشد، آزمایش (CK) کراتین کیناز برای شناسایی التهاب مفاصل (میوزیت) و یا آسیبهای عضلانی به علت اختلالات عضلانی (میوپاتی) مانند دیستروفی عضلانی یا برای کمک به تشخیص رابدومیولیز انجام میشود. ممکن است این ازمایش به همراه سایر آزمایشهای شیمی در خون مانند الکترولیتها، BUN یا کراتینین (برای ارزیابی عملکرد کلیه) تجویز شود. آزمایش میوگلوبین ادرار نیز ممکن است تجویز شود.
ممکن است فردی دچار آسیب عضلانی با علائم کم و یا غیر اختصاصی مانند ضعف، تب و حالت تهوع باشد که احتمالاً با سایر شرایط دیگری نیز دیده میشود. ممکن است پزشک از آزمایش CK برای کمک به تشخیص آسیبهای عضلانی اینچنینی استفاده کند، بهخصوص اگر فردی داروهایی مانند استاتین مصرف میکند، یا اتانول و یا کوکائین، یا در معرض یک سم شناخته شده که با آسیب های عضلانی بالقوه مرتبط است استفاده میکند. برای کسانی که آسیب فیزیکی را تجربه کردهاند، ممکن است از آزمایش CK برای ارزیابی و مانیتورینگ آسیب عضلانی استفاده شود.
یک سری از آزمایشات CK برای مانیتورینگ آسیب عضلانی و چک کردن روند بهبود یا ادامهی بیماری استفاده میشود. اگر میزان CK بالا و محل آسیب عضلانی نامشخص باشد، ممکن است پزشک آزمایش ایزوآنزیم CK یا CK-MB را به عنوان آزمایش پیگیری تجویز کند، برای تمایز بین سه نوع (ایزوآنزیم) CK استفاده کند CK-MB (که عمدتا در ماهیچهی قلب یافت میشود) و CK-MM (که عمدتا در عضله اسکلتی یافت میشود) و CK-BB (که عمدتا در مغز یافت میشود؛ وقتی در خون وجود دارد، عمدتا از عضلات نرم، از جمله در رودهها، رحم یا جفت).
آزمایش CK زمانی یکی از آزمایشات اولیهای بود که بهمنظور تشخیص حملهی قلبی تجویز میشد اما در ایالات متحده عمدتا بهجای CK از آزمایش تروپونین استفاده میشود. با این حال، آزمایش CK ممکن است گاهی اوقات برای کمک به تشخیص حمله دوم قلب که به فاصلهی کمی پس از اولین حمله رخ میدهد نیز مورد استفاده قرار گیرد. (برای اطلاعات بیشتر به سوالات رایج شماره 4 مراجعه کنید.)
-
این آزمایش در چه زمانی درخواست داده میشود؟
آزمایش CK ممکن است زمانی تجویز شود که پزشک به آسیب عضلانی مشکوک باشد و در فواصل منظم برای نظارت بر ادامه آسیب انجام گیرد. این آزمایش همچنین ممکن است زمانی که پزشک به یک بیماری عضلانی (میوپاتی) مانند دیستروفی عضلانی مشکوک باشد یا زمانی که فرد دچار آسیب فیزیکی مانند شکستگی یا سوختگیهای گسترده شده است، نیز ممکن است تجویز شود. این آزمایش همچنین ممکن است زمانی تجویز شود که فرد علائم مربوط به آسیب عضلانی زیر را داشته باشد:
- درد عضلانی
- ضعف عضلانی
- ادرار تیره (ممکن است ادرار به علت وجود میوگلوبین، ماده دیگری که توسط عضلات آسیبدیده آزاد شده و به کلیهها آسیب میرساند، تیره شده باشد).
این آزمایش ممکن است زمانی که فرد علائم نامطلوب داشته باشد، به خصوص هنگام مصرف دارو یا بعد از قرار گرفتن در معرض یک ماده که با آسیب احتمالی عضله مرتبط است تجویز شود
-
نتایج این آزمایش چگونه تفسیر میشود؟
CK بالا یا افزایش سطح در نمونههای بعدی، بهطور کلی نشان میدهد که آسیبهای عضلانی جدیدی وجود دارد اما این آزمایش محل و علت آن را نشان نمیدهد. نتایج آزمایش سریالی که در ابتدا افزایش و سپس شروع به کاهش میکنند نشان میدهد که آسیب عضلانی جدید کاهش یافته است، در حالیکه بالارفتن و افزایش پایدار باعث آسیب دائمی میشود.
افزایش سطح CK ممکن است در برخی از اختلالات عضلانی (میوپاتیها) نیز دیده شود که دارای علل گستردهای هستند. ممکن است افراد بسته به شدت آسیب عضلانی، میزان قابلتوجهی افزایش CK داشته باشند. افرادی که دارای رابدومیولیس هستند ممکن است سطح CK آنها 100 برابر سطح طبیعی و گاهی اوقات حتی بالاتر باشد.
افزایش CK همراه با موارد زیر دیده میشود، مثلا:
- آسیبهای عضلانی و تهاجمی اخیر، تروما، سوختگی و برقسوزی
- میوپاتی ارثی، مانند دیستروفی عضلانی
- اختلالات هورمونی (غدد درونریز) مانند اختلالات تیروئید، بیماری ادیسون یا بیماری کوشینگ
- ورزش شدید
- جراحی طولانی مدت
- تشنج
- عفونت - ویروسی (مانند آنفلوآنزا و ایدز)، باکتری، قارچی و انگلی (مانند مالاریا)
- اختلالات بافت همبند (مثلا لوپوس، آرتریت روماتوئید)
- بیماری سلیاک
- نارسایی کلیه
- در بیماریهای بحرانی
- تب بالا همراه با لرز
- لخته خونی (ترومبوز) که جریان خون را مسدود میکند
- هر دارو یا سمی که با تولید انرژی عضلانی تداخل دارد یا نیاز به انرژی را افزایش میدهد
سطوح CK طبیعی ممکن است نشاندهندهی این باشد که آسیب عضلانی رخ نداده یا آنکه چند روز قبل از آزمایش رخ داده است.
بعد از تمرین شدید مانند وزنهبرداری، ورزشهای تماسی، و یا تمرینات طولانی مدت، سطح CK بهمیزان قابلتوجهی افزایش مییابد.
-
آیا اطلاعات بیشتری برای بیمار مورد نیاز است؟
افرادی که توده عضلانی بیشتری دارند، نسبت به افرادی که توده عضلانی کمتری دارند سطوح بالاتری از CK دارند؛ بههمین دلیل، مردان عموما نسبت به زنان گرایش احتمال بیشتری برای ابتلا به این بیماری دارند.
هر گونه آسیب عضلانی، از جمله تنقیه (تزریق)، میتواند به طور موقت CK را افزایش دهد.
سطح CK پایین ممکن است در اوایل بارداری دیده شود.
-
رابدومیلیز چیست؟
رابدومیلیز شکست سریع بافت عضلانی است. این وضعیت میتواند به علت آسیب جدی جسمی، شیمیایی یا بیولوژیکی عضلات رخ دهد. نمونههایی از این علل عبارتند از:
• تروما، آسیبهای خردشدگی (به عنوان مثال، تصادفات اتومبیل، بلایای طبیعی مانند زمینلرزهها)
• شوک الکتریکی با ولتاژ بالا
• سوختگیهای شدید
• لخته خون (ترومبوز) که جریان خون را متوقف میکند
• سموم (به عنوان مثال، فلزات سنگین، سم مار، مونوکسید کربن)
• عفونتها (مثلا HIV، آنفلوآنزا، استرپتوکوک) – شایعترین علت در کودکان نسبت به بزرگسالان است
• اختلالات ژنتیکی و متابولیک به ارث برده میشود که توانایی عضلات برای دریافت یا استفاده از انرژی را تحت تأثیر قرار میدهد
•بیماریهایی مانند دیستروفی عضلانی و شرایط اساسی مانند دیابت کنترل نشده، کمکاری تیروئید و پرکاری تیروئید
•داروهای متعددی (مثالهایی شامل مواد مخدر (اتانول، کوکائین)، برخی از آنتیبیوتیکها، داروهای ضد افسردگی، کورتیکواستروئیدها، لیتیوم، سالیسیلاتها و استاتینها هستند)
این عوارض میتواند ناشی از انتشار سریع محتویات سلول در خون میباشد. این عامل شناختهشده باعث آسیب به کلیه (آسیب حاد کلیه، AKI) و انعقاد داخل عضلانی (DIC) میشود. پس از تشخیص و با توجه به میزان آسیب، فرد مبتلا به رابدومیولیز میتواند با استفاده از مایعات داخلوریدی و دیگر مراقبتهای حمایتی و همچنین روشهایی که برای محافظت از اندامها استفاده میشود (به عنوان مثال، دیالیز جلوگیری/ محدودکردن آسیب کلیه) درمان شود.
-
آیا افراد مبتلا به درد و ضعف عضلانی باید آزمایشCK را انجام دهد؟
درد و ضعف عضلانی علائم شایعی است که در بسیاری از شرایط موقت دیده میشود. انجام آزمایش معمول CK معمولا مورد نیاز نیست. با این حال، اگر کسی مواد مخدر مصرف میکند یا در معرض موادی قرار گرفته است که با آسیب احتمالی عضله مرتبط است و با ضعف عضلانی، درد عضلات و یا ادرار تیره مواجه می شود، ممکن است آزمایش CK لازم شود.
-
آیا راهی برای کاهش سطح CK وجود دارد؟
سطح CK منعکسکننده وقوع آسیب عضلانی است. افزایش موقت آن با تمرینات شدید دیده میشود، اما بهطور معمول مایه نگرانی نیست مگر اینکه سطح آن شدید یا همراه با تب شدید یا رطوبت باشد. افزایش CK که به علت قرار گرفتن در معرض سم یا ماده مخدر رخ میدهد، را میتوان با سمزدایی و یا بطور بالقوه با توقف مصرف مخدر یا تغییر روش درمانی برطرف کرد. با این حال، نباید مصرف دارو را بدون مشاوره پزشک خود متوقف کنید. افزایش CK که ناشی از بیماری زمینهای است، مانند دیابت کنترل نشده یا کمکاری تیروئید، ممکن است با کنترل این بیماری حل شود.
-
آیا آزمایش CK برای اهدافی غیر از تشخیص آسیب عضلات اسکلتی مورد استفاده قرار میگیرد؟
آزمایش CK زمانی که یکی از آزمایشات اولیه بود به منظور تشخیص حمله قلبی تجویز میشد اما در ایالات متحده آزمایش تروپونین عمدتا جایگزین CK شده است. با این حال، آزمایش CK ممکن است گاهی اوقات برای کمک به تشخیص حمله دوم قلبی که در فاصله کوتاهی پس از اولین حمله رخ میدهد مورد استفاده قرار گیرد. یک سری از آزمایشات CK برای کنترل مشکل قلبی و بررسی ادامهی بیماری مورد استفاده قرار میگیرند.
آسیب قلبی که در نتیجه حمله قلبی رخ میدهد میتواند باعث افزایش سطح CK در عرض چند ساعت شود. اوج سطح طی 12 تا 24 ساعت و سپس در عرض 2 تا 4 روز به حالت طبیعی باز میگردد. اگر آسیب اضافی رخ داده یا در حال رخ دادن باشد، مثلاً طی حمله دوم یا حملات بعدی قلب، سطح CK ممکن است افزایش یابد.
گاهی اوقات، آزمایش CK ممکن است زمانی تجویز شود که پزشک به حمله قلبی مشکوک است و آزمایش تروپونین نیز در دسترس نیست. در این حالت، هنگامی که CK افزایش مییابد، آزمایش CK-MB را میتوان بهعنوان آزمایش پیگیری برای تعیین اینکه آیا این افزایش سطح ناشی از مشکل قلبی بوده یا آسیب عضلات اسکلتی انجام داد.
درد قفسه سینه و افزایش سطح CK به همراه افزایش CK-MB نشان میدهد که احتمال دارد فرد بهتازگی یک حمله قلبی داشته است. سطح کاهش یافته و سپس افزایش یافته ممکن است نشاندهنده دومین حمله قلبی و یا آسیب دائمی قلبی باشد.