هر عاملی که موجب مختل شدن محیط طبیعی میکروبها شده و یا موجب تحریک بافت های واژن یا بخش خارجی اندام تناسلی شود می تواند منجر به التهاب واژن شود.
شایع ترین علل التهاب واژن/عفونت واژن (تا حدود 90 درصد) عفونت های مرتبط با موارد زیر است:
-عفونت باکتریایی واژن ناشی از تغییر زیاد در محیط طبیعی باکتری های با کاهش تعداد لاکتوباسیلی و افزایش باکتری های دیگر مثل Gardnerella vaginalis و Mycoplasma hominis می باشد.
-عفونت کاندیدا آلبیکنز (مخمر) که کاندیدیازیس نامیده می شود و گاها ناشی از گونه های دیگر کاندیدا است
-عفونت تریکوموناس واژینالیس که تریکومونیازیس یا Trich نامیده می شود، عفونت مقاربتی ناشی از انگل است.
برخی از علل دیگر التهاب واژن شامل موارد زیراست:
-واکنش های آلرژیک و محرک به محصولا بهداشتی زنانه، مصرف محصولات وازلینی درون واژن، مواد معطر وان حمام، لباس زیر تنگ (بویژه مواردی که از پارچه های ترکیبی ساخته شده و بدن را مرطوب نگه می دارد)، عطر، صابون های معطر و مصرف پارچه های نرم، کاندوم های از جنس لاستیک و غیره.
-نازک شدن پوست در واژن و از دست دادن حالت لغزندگی که می تواند به دلیل کاهش استروژن باشد؛ این وضعیت آتروفی التهاب واژن نامیده شده و عمدتا در طی یائسگی و بعد از آن مشاهده می شود.
-عدم تعادل هورمونی
-در موارد نادر، شیء یا وسیله خارجی در واژن (مثل تکه کوچکی از دستمال کاغذی یا پنبه قاعدگی فراموش شده در زن در زمان قاعدگی)؛ این میتواند موجب تحریک و بروز عفونت شود.
عفونت باکتریایی واژن می تواند خطر عفونت های اندام تناسلی را در زن افزایش دهد، بویژه بیماری های مقاربتی (STD). بیماری های مقاربتی به اسنتثنای عفونت تریکوموناس که گاها می تواند موجب التهاب واژن و یا عفوت واژن شود، شامل موارد زیر است:
-کلامیدیا
-تب خال
-HPV (Human Papillomavirus)
-سوزاک
-HIV
التهاب واژن و عفونت واژن در هر سنی رخ می دهد اما رایج ترین موارد در زنانی که در سن بارداری بوده و از نظر جنسی فعال هستند، بروز می کند. با این حال، لازم به یادآوری است که التهاب واژن نیز می تواند در زنان یا دخترانی که از نطر جنسی فعال نیستند، رخ دهد. یک زن ممکن است بیش از یک عامل التهاب واژن یا عفونت واژن در یک زمان باشد.

ریسک فاکتورهای التهاب یا عفونت واژن شامل موارد زیر است:
-مصرف آنتی بیوتیک (می تواند موجب از دست رفتن باکتری های خوب در واژن شود)
-بارداری (موجب تغییرات هورمونی می شود که می تواند منجر به تحریک واژن شود)
-دوش گرفتن مکرر (می تواند موجب تحریک و یا از بین رفتن محیط طبیعی باکتری های خوب شود)
-فعالیت جنسی، شرکای جنسی مختلف و یا شریک جنسی جدید
-استفاده از ابزارهای درون رحمی (IUD)
-مصرف قرص های ضدبارداری
-بیماری های دیگر مثل دیابت کنترل نشده، بیماری های پوستی و بیماری های دیگری که بر سیستم ایمنی تاثیرگذار است
-بهداشت ضعیف بویژه در زمان استفاده از دستشویی
-مصرف دخانیات
-استرس فیزیکی یا عاطفی

نشانه ها و علائم مرتبط با التهاب و عفونت واژن ممکن است مبهم و نامشخص باشد که شامل خارش، درد، سوزش، قرمزی و التهاب واژن است. بر اساس علت، برخی از علائم و نشانه های متمایز ممکن است وجود داشته باشد و شامل یک یا چند مورد زیر است:
-عفونت باکتریایی (عفونت واژن)- تخلیه واژن که رقیق، خاکستری یا شیری با بوی ناخوشایند شبیه به ماهی است (بدلیل مواد شیمیایی آمین ها که موجب افزایش pH واژن می شوند) که بویژ] بعد از نزدیکی جنسی قابل تشخیص است. در این حالت امکان خارش و تحریک واژن هم وجود دارد. بسیاری از زنان (85 درصد) مبتلا به عفونت باکتریایی واژن دارای علائمی نیستند.
-عفونت مخمر (کاندیدیازیس)- تخلیه واژنی که می تواند غلیظ و سفید شبیه پنیر همراه با خارش، سوزش، ادرار همراه با سوزش، قرمزی و التهاب و نزدیکی جنسی دردناک است.
-عفونت ناشی از تریکوموناس (تریکومونیازیس)-مایع واژنی زرد و سبز رنگ که ممکن است کفدار و با بوی ناخوشایند، خارش، قرمزی، نزدیکی جنسی دردناک و ادرار دردناک باشد. زخم های کوچک قرمز نیز می تواند در دیواره های واژن یا دهانه رحم در طی بررسی های لگن قابل مشاهده باشد. با این حال، بسیاری از زنان مبتلا به تریکومونیازیس دارای علائم مشخصی نیستند.
-التهاب آتروفی واژن- این وضعیت در برخی از زنانی که وارد دوره یائسگی می شوند به صورت نازک شدن دیواره های واژن بروز می کند. زنان بیمار ممکن است خشکی واژن، خارش و یا سوزش، درد همراه با نزدیکی جنسی و مقادیر کمی خونریزی بعد از نزدیکی جنسی داشته باشند.
در موارد نادر، علل التهاب واژن یا عفونت واژن ممکن است موجب عوارضی مثل التهاب دهانه رحم یا غشای رحم یا بیماری التهاب لگن (PID) شود. در زنان باردار، عفونت واژن می تواند گاها موجب زایمان پیش از موعد، تولد زودرس، کاهش وزن نوازد در تولد و در برخی موارد انتقال عفونت از مادر به نوزاد تازه متولد شده شود. زنانی که دارای کمبود ویتامین D هستند و باردارند، بیشتر در معرض عفونت های باکتریایی واژن قرار دارند. عفونت های باکتریایی واژن همچنین مرتبط با سقط جنین در سه ماهه دوم بارداری است.

تشخیص التهاب یا عفونت واژن بستگی به سن شما و ریسک فاکتورهای عفونت دارد. فرآیند تشخیصی یک زن در سن بارداری با یک بررسی فیزیکی آغاز می شود که شامل بررسی لگن و پیشینه پزشکی است. پزشک شما ممکن است در پی کسب اطلاعات درباره علائم، مدت علائم و تکرار، داروهای تجویز شده (مثل آنتی بیوتیک ها و داروهای ضدبارداری) و هر گونه داروی فاقد نسخه است که شما مصرف کرده اید. پزشک ممکن است درباره عادت های شخصی (دوش گرفتن، مصرف محصولات زنانه یا صابون های معطر، لباس های تنگ و غیره) و پیشینه فعالیت جنسی سوالاتی را بپرسد. از این اطلاعات، تصمیم در مورد نوع آزمایش قابل اجرا گرفته خواهد شد.
اهداف آزمایش شامل تشخیص التهاب یا عفونت واژن و تعیین علت اصلی برای جهت دهی به درمان است. آزمایش همچنین برای ارزیابی بهترین گزینه های درمانی استفاده می شود و این در صورتی است که به درمان اولیه پاسخ نداده باشید و دوره های عود بیماری داشته باشید.
تشخیص بالینی عفونت باکتریایی واژن مبتنی بر معیار Amsel است که در آن سه مورد از چهار مورد علائم زیر وجود دارد:
-تخلیه واژنی سفید مایل به خاکستری
-pH واژن بیشتر از 4.5
-وجود سلول های نشانه که توسط آزمایش wet prep تعیین شده است
-بوی ناخوشایند ماهی با افزودن پتاسیم هیدروکساید 10 درصد
بررسی های آزمایشگاهی
برخی از روش های آزمایشگاهی را می توان در مطب یا کلینیک توسط پزشک انجام داد یا نمونه جمع آوری شده و به آزمایشگاه ارسال می شود.
معیار اصلی برای تشخیص عفونت باکتریایی واژن، بررسی مستقیم ترشحات واژنی است که می توان در زیر میکروسکوپ بصورت خالص Wet Prep یا بر روی اسلاید گرام استین مشاهده کرد.
Wet Prep
یک قطره از مایع واژن بر روی اسلاید شیشه های قرار داده شده و زیر میکروسکوپ بررسی می شود. مثالهای یافته های عمومی در این مورد:
-عفونت باکتریایی واژن- وجود سلول های نشانه که سلول های غشای واژن است که با باکتری های پوشیده شده اند. علاوه برآن ، مایع واژینال گلبول های سفید کمی خواهد داشت یا فاقد این گلبول های خواهد بود.
-کاندیدا- مخمر را می توان بصورت مخمر در حال رشد و یا با ساختارهای شاخه مانند مشاهده کرد.
-تریکوموناس- انگل هایی که می توان بعنوان اجسام بیضی یا ساختارهای مومانند محرک مشاهده کرد. تعداد افزایش یافته گلبول های سفید را نیز می توان مشاهده نمود.
گرام استین
مایع واژنی بر روی اسلاید شیشه ای ریخته می شود و با لکه خاصی (گرام استین) آغشته می گردد. این اسلاید برای بررسی انواع سلول باکتریایی زیر میکروسکوپی آزمایش می شود و ارزیابی مبتنی بر کمیت هر نوع از باکتری ها خواهد بود. اگر 20 درصد یا تعداد بیشتر سلول ها از غشای واژن با باکتری ها پوشیده شده باشد، موجب تشخیص التهاب باکتریایی واژن خواهد شد. کاهش تعداد سلول های باکتریایی نرمال مثل گونه های لاکتوباسیلوس مرتبط با عفونت باکتریایی واژن است. وجود سلول های مخمر را نیز می توان با گرام استین تشخیص داد، در حالیکه انگل تریکوموناس با این روش قابل شناسایی نیست.
آزمایشات مهم دیگر بر روی نمون شامل موارد زیر است:
آزمایش pH
تخلیه واژن به منظور pH مورد بررسی قرار می گیرد.
-pH کمتر از 4.5 نرمال است اما می توان این مقدار را در عفونت مخمر نیز مشاهده کرد (کاندیدیازیس).
-pH بالا (بیشتر از 5) را می توان در عفونت باکتریایی واژن و در بیماری تریکومونیازیس مشاهده کرد.
KOH Prep
یک نمونه از مایع تخلیه شده از واژن بر روی یک اسلاید شیشه ای قرار می گیرد و یک قطره پتاسیم هیدروکساید 10 درصد (KOH) به آن اضافه می شود.
-عفونت باکتریایی واژن: ترکیبات شیمیایی که آمین ها نامیده می شود، ترشح شده و موجب بوی ماهی خواهند شد.
-کاندیدیازیس: مخمر و شبه هایفای (pseudohyphae) را می توان گاها به آسانی مشاهده کرد.
-تریککومونیازیس: نیز می تواند موجب ایجاد بوی ناخوشایند شود.
روش های آزمایش دیگر برای تشخیص علت التهاب یا عفونت واژن وجود دارند:
-روش های مولکولی (مثل تکثیر اسید نوکلئیک، NAAT) برای تشخیص تریکوموناس، عفونت باکتریایی یا مخمر واژن.
-آزمایشات سریع در محل مراقبت از بیمار برای تشخیص تریکوموناس یا عفونت باکتریایی واژن
کشت های واژن
-کشت باکتری های واژن باید کمتر برای تشخیص عفونت باکتریایی واژن مورد استفاده قرار بگیرند. Gardnerella vaginalis را می توان در 50 تا 60 درصد از زنان سالم و فاقد علائم تحت کشت قرار دارد و بنابراین تفسیر و بررسی رشد این باکتری ها در محیط کشت سخت و دشوار خواهد بود.
-کاندیدیازیس: کشت قارچی را می توان برای جهت دهی درمان عفونت های دائمی یا عود بیماری ها درخواست داد و می توان برای تشخیص مخمر استفاده کرد.
-تریکومونیازیس: کشت خاص تریکوموناز را می توان برای تشخیص تریکومونیازیس و زمانی که بررسی میکروسکوپی کافی نباشد، انجام داد.
آزمایشات دیگر
اگر بیماری های مقاربتی مورد تردید باشند، بررسی های دیگر را می توان انجام داد:
-تب خال
-کلامیدیا
-سوزاک
-سیفلیس
-HPV
-HIV
اگر زنی دارای عود عفونت های مخمر باشد، آزمایشات پیگیری دیگری را می توان برای وضعیت ها و بیماری های دیگر که ممکن است منجر هب التهاب یا عفونت واژن شود (مثل دیابت) انجام داد.
بررسی های غیرآزمایشگاهی
به استثنای بررسی فیزیکی، بررسی های غیرآزمایشگاهی دیگر مثل تصویربرداری اغلب برای تشخیص التهاب یا عفونت واژن نیاز نیستند. با این حال، اگر عارضه جدی مثل بیماری التهاب لگن (PID) مورد تردید باشد، در این صورت آزمایش فراصوت لگن یا واژن انجام می شود. این آزمایش می تواند افزایش اندازه لوله های فالوپ یا چرک (عفونت) را مشخص می سازد.

پیشگیری از عفونت یا التهاب واژن همیشه امکان پذیر نیست، اما می توانید اقداماتی را برای کاهش احتمال و کاستن عود بیماری انجام دهید. این اقدامات می تواند شامل موارد زیر باشد:
-پرهیز از شستن و یا دوش گرفتن مکرر
-پرهیز از محصولات بهداشتی زنانه، صابون های معطر و محرک های شیمیایی دیگر
-پرهیز از لباس های تنگ و لباس های زیر ترکیبی که ممکن است موجب رطوبت شود
-انجام فعالیت های ایمن جنسی
-انجام مراقبت های بهداشتی و آموزش به کودکان
درمان های استاندارد موضعی مختلفی (کرم ها یا شیاف های درون واژن) برای عفونت های باکتریایی واژن و عفونت های مخمر و نیز درمان های خوراکی برای عفونت های باکتریایی واژن، کاندیدیازیس و تریکومونیازیس وجود دارد. زمان بندی و مقادیر مصرفی مختلف نیز وجود دارد. زنان باید همیشه از توصیه های لازم پیروی نمایند.
برای تریکومونیازیس و عفونت های مقاربتی دیگر، درمان شریک جنسی یک زن معمولا برای افزایش میزان درمان و پیشگیری از عفونت مجدد توصیه می شود. تریکومونیازیس اغلب در مردان محدود بوده و در طی دو هفته از بین می رود.
اگر یک عفونت ساده مخمر مجددا رخ دهد و زن این علائم را شناسایی نماید، در اینصورت درمان فاقد نسخه کافی خواهد بود. با این حال، اگر علائم یک زن عود کند یا پایدار باشد، وی باید با پزشک مشورت نماید.