کمک به تشخیص بیماری سلیاک و ارزیابی اثربخشی رژیم غذایی بدون گلوتن.
Celiac Disease Antibody Tests
آزمایش آنتیبادی بیماری سلیاک
آزمایش آنتیبادی بیماری سلیاک
نمونه خون گرفته شده از ورید بازوی فرد
دستورالعمل های پزشک خود را انجام دهید؛ برای تشخیص، باید به خوردن غذاهای حاوی گلوتن برای یک دوره زمانی مانند چند هفته قبل از آزمایش ادامه دهید؛ برای مانیتورینگ، آمادهسازی لازم نیست.
-
این آزمایش در چه مواردی کاربرد دارد؟
آزمایشات آنتیبادی سلیاک در ابتدا برای کمک به تشخیص و کنترل بیماری سلیاک، که اختلال خود ایمنی بدن ناشی از پاسخ نامناسب ایمنی به گلوتن، پروتئین موجود در گندم و پروتئینهای غذایی مرتبط در چاودار و جو است، انجام میشود. آزمایشات سلیاک معمولا برای افرادی که علائم بیماری سلیاک از جمله کمخونی و درد شکمی را دارند تجویز میشود.
گاهی اوقات ممکن است آزمایشهای سلیاک برای غربالگری بیماری سلیاک بدون علامت در افرادی که نزدیکانشان به علت این بیماری بستری هستند، استفاده شود، زیرا حدود 4 تا 12 درصد آنها بیماری سلیاک را تجربه میکنند. این آزمایش ممکن است برای کسانی که بیماریهای خود ایمنی نوع دیگر دارند، نیز تجویز شود.
آزمایش خون سلیاک، مقدار آنتیبادیهای خاصی را در خون اندازهگیری میکند. رایجترین آزمایشها عبارتند از:
- آنتیبادی ترانس گلوتامیناز بافت (tTG)، نوع- IgA آزمایش اصلی غربالگری بیماری سلیاک است. این آزمایش حساسترین و خاصترین آزمایش بیماری سلیاک است و تنها آزمایش کالج آمریکایی گاستروآنترلوژی است که طبق دستورالعملهای سال 2013 آن ، و همچنین انجمن گوارش آمریکا برای تشخیص بیماری سلیاک در کسانی که بیش از 2 سال سن دارند ارجحیت دارد. نوع IgG از anti-tTG میتواند به عنوان آزمایش جایگزین برای افرادی که کمبود IgA دارند، تجویز شود. اگرنتایج آزمایشات anti-tTG ، IgA یا IgG مثبت باشد، پس، از این آزمایش میتوان برای مانیتورینگ فرد مبتلا به بیماری سلیاک و کمک به ارزیابی اثربخشی درمان نیز استفاده نمود. هنگامی که گلوتن از رژیم غذایی حذف شود، سطح آنتیبادی باید افت کند. اگر چه "بافت" به نام این آزمایشها است، اما در خون اندازهگیری میشوند.
- آزمایش ایمونوگلوبولین A (IGA) کمّی - همراه با، قبل از، و یا به دنبال آزمایش آنتی tTG برای تشخیص کمبود IgA، که در حدود 2-3٪ در افراد مبتلا به بیماری سلیاک رخ میدهد و میتواند به نتایج منفی کاذب منجرشود تجویز میشود. اگر فرد مبتلا به کمبود IgA باشد، ممکن است تشخیص نوع IgG آنتی بادی ها درخواست شود.
- o - آنتیبادیهای ضد انعقادی گلیادین DGP))، IgA یا IgG - ممکن است در برخی از افراد مبتلا به بیماری سلیاک مثبت باشد که برای anti-tTG ، به ویژه در کودکان کمتر از 2 ساله، منفی است. این آزمایش گاهی اوقات ممکن است همراه با یا پس از آزمایش anti-tTG تجویز شود به ویژه اگر نتیجه anti-tTG منفی باشد. آزمایش DgG IgG همراه با IgG anti-tTG توسط کالج گوارش آمریکا برای افراد با IgA پایین یا کمبود IgA توصیه میشود. اگرنتیجه آزمایش anti-DGP مثبت باشد، میتواند برای کنترل بیماری سلیاک استفاده شود.
آزمایشهایی که کمتر استفاده میشوند عبارتند از:
- آنتیبادیهای ضدترانس گلوتامیناز -(EMA) آنتیبادیهایی که در واکنش به آسیب جاری به پوشش روده ایجاد شدهاند؛ چنین دریافت شده است که ماده tTg در این آزمایش شناسایی شده است. تقریبا 100٪ افراد مبتلا به بیماری سلیاک فعال و 70٪ از افراد مبتلا به درماتیت هپاتیک (یکی دیگر از شرایط حساس به گلوتن است که موجب خارش، سوزش، بثورات پوستی بر روی پوست) خواهند شد و نوع IgA آنتی بادی anti-EMA آزمایش سختتر و صحیحتری نسبت به آزمایش anti-tTg است، بنابراین کمتر مورد استفاده قرار میگیرد.
- آزمایش آنتیبادی ضدرتاتیولین- (ARA) به اندازه دیگر آنتیبادیهای خودکار حساس و خاص نیست. این مساله در حدود 60٪ از افراد مبتلا به بیماری سلیاک و حدود 25٪ از افراد مبتلا به درماتیت هپاتیک دیده میشود؛ این آزمایش به ندرت تجویز میشود.
برای تایید تشخیص بیماری سلیاک، بیوپسی روده کوچک برای تشخیص آسیب به ویلی روده بررسی میشود. با این حال، با توجه به ماهیت تهاجمی و هزینه بیوپسی، آزمایشات آنتی بادی اغلب برای شناسایی افراد با احتمال بالای بیماری سلیاک استفاده میشود. (برای کسب اطلاعات عمومی در مورد بیوپسیها، مقاله هیستوپاتولوژی را ملاحظه نمائید)
سایر آزمایشها را میتوان برای تعیین شدت بیماری و میزان عوارض فردی مانند سوءتغذیه، سوءجذب و دخالت سایر اعضای بدن تجویز نمود. این آزمایشات شامل موارد زیر است:
- Anti-F-actin ممکن است زمانی تجویز شود که فرد مبتلا به بیماری سلیاک تشخیص داده شده است و پزشک قصد داشته باشد شدت آسیب روده را ارزیابی کند؛ نتیجه مثبت این آزمایش میتواند نشاندهندۀ افزایش آسیب روده باشد.
- CBC (شمارش کامل خون) یافتن کمخونی
- ESR (میزان رسوب اریتروسیت) ارزیابی التهاب
- CRP (پروتئین -واکنش C ) ارزیابی التهاب
- CMP (پانل متابولیک جامع) تعیین میزان الکترولیت، پروتئین و کلسیم و بررسی وضعیت کلیه و کبد
- ویتامین D و B12 و فولات برای اندازهگیری کمبود ویتامین
- آهن، ظرفیت اتصال آهن یا انتقالین و فریتین برای تشخیص کمبود آهن
- چربی مدفوع، کمک به ارزیابی جذب
از آنجا که افراد مبتلا به بیماری سلیاک همچنین ممکن است شرایطی مانند عدم تحمل لاکتوز را تجربه کنند، آزمایشهای سلیاک میتوانند در ارتباط با سایر آزمایشات مربوط به عدم تحمل و آلرژی نیز انجام شوند.
-
این آزمایش در چه زمانی درخواست میشود؟
آزمایشهای بیماری سلیاک زمانی تجویز میشوند که فرد علائم و نشانههایی از ابتلا به بیماری سلیاک، سوء تغذیه و یا سوءجذب را نشان میدهد. این علائم اغلب نامطلوب و متغیر هستند، و تشخیص بیماری را دشوار میکند. این علائم ممکن است برای یک لحظه خفیف بوده و به آن توجه نشود و سپس به تدریج بدتر شده یا به طور پراکنده رخ دهد. این وضعیت میتواند قسمتهای مختلف بدن را تحت تأثیر قرار دهد.
علائم و نشانههای دستگاه گوارش عبارتند از:
- درد شکمی و نفخ
- مدفوع خونی
- اسهال مزمن یا یبوست
- نفخ
- چربی، مدفوع نامطبوع
- استفراغ
علائم و نشانههای دیگرعبارتند از:
- کمخونی فقر آهن که به مکملهای آهن پاسخ نمیدهد
- کبودی سریع و یا خونریزی
- درد استخوان و مفصل
- کمبود مینای دندان
- خستگی، ضعف
- زخم دهان
- کاهش وزن
- در بزرگسالان، ناباروری، پوکی استخوان
آزمایشهای بیماری سلیاک در کودکان ممکن است زمانی که کودک حالات زیر راداشته باشد تجویز شود:
- علائم گوارشی
- رشد کند
- قد کوتاه
- عدم رشد
بسیاری از افراد مبتلا به بیماری سلیاک مبتلا به بیماری دراماتیتیس هرپتیفورمیس هستند که سبب ایجاد حفره های خفیف روی پوست میشود. همچنین افزایش خطر ابتلا به پوکی استخوان و لنفوم روده، که نوعی سرطان است وجود دارد.
یک یا چند آزمایش آنتیبادی را میتوان در زمانی که فرد مبتلا به بیماری سلیاک در یک رژیم غذایی بدون گلوتن قرار داشته باشد، تجویز نمود. این کار برای تأیید اینکه سطح آنتیبادی کاهش یافته و و رژیم غذایی در معکوس کردن آسیب روده موثر است (گاهی اوقات با بیوپسی دوم تایید میشود) انجام میشود.
چنانچه افراد بدون علامت دارای نزدیکانی مانند والد یا خواهر یا برادر مبتلا به بیماری سلیاک باشند، آزمایش میشوند، اما آزمایشات سلیاک در این زمان به عنوان آزمایش غربالگری برای جمعیت عمومی توصیه نمیشود.
-
نتایج این آزمایش چگونه تفسیر میشود؟
برخی از آزمایشات سلیاک و نتایج احتمالی Anti-ttg antibodies, IgA تام iga anti-ttg آنتیبادی IgG Anti-DGP, IGA ANTI-DGP, IGG تشخیص مثبت نرمال انجام نشد انجام نشد انجام نشد بیماری سلیاک پیش فرض منفی نرمال منفی منفی منفی علائم احتمالا نشاندهندۀ بیماری سلیاک نیست منفی کم مثبت منفی مثبت احتمال بیماری سلیاک ( anti-tTG ، IgA و anti-DGP، IgA منفی کاذب به علت کمبود IgA کامل است) منفی نرمال منفی مثبت مثبت (یا انجام نشد) احتمال سلیاک (ممکن است در کودکان کمتر از 3 سال دیده شود) پس از تمام آزمایشات مثبت و نامطلوب بیماری سلیاک به طور معمول یک بیوپسی روده انجام میشود. بیوپسی برای تشخیص قطعی بیماری سلیاک استفاده میشود.
اگر فرد مبتلا به بیماری سلیاک تشخیص داده شده و گلوتن را از رژیم غذایی خود حذف کند، سطح آنتیبادی وی باید کاهش یابد. اگر این سطح افت نکند و نشانهها کاهش نیافته باشند، ممکن است که گلوتنهای پنهانی در رژیم غذایی او وجود داشته و از بین نرفته باشد (گلوتن اغلب در مکانهای غیر منتظره، از سس گوجه فرنگی تا شربت سرفه و چسب استفاده شده در پاکتها یافت میشود ) و یا فرد ممکن است مبتلا به یکی از اشکال نادر بیماری سلیاک باشد که به تغییرات غذایی پاسخ نمیدهد. هنگامی که تست های بیماری سلیاک برای مانیتورینگ پیشرفت بیماری مورد استفاده قرار میگیرند، افزایش سطح آنتیبادیها برخی از انواع عدم رعایت رژیم غذایی بدون گلوتن را نشان میدهد.
اگر فرد مورد آزمایش هیچ گلوتنی را برای مدت چند هفته تا چند ماه قبل از آزمایش مصرف نکرده باشد، نتیجه آزمایشات سلیاک ممکن است منفی شود. اگر متخصص سلامت هنوز به بیماری سلیاک مشکوک باشد، میتواند تست گلوتن را ترتیب دهد - فرد بهمدت چند هفته یا چند ماه، گلوتن را به رژیم خود میافزاید تا ببینید آیا علائم بازگشت دارند یا خیر. در آن زمان، ممکن است آزمایشهای بیماری سلیاک تکرار شود یا ممکن است انجام بیوپسی برای بررسی آسیب به ویروسها در روده انجام شود.
-
آیا اطلاعات بیشتری برای بیمار مورد نیاز است؟
در طول تاریخ، برای ارزیابی بیماری سلیاک، از یک آزمایش برای ارزیابی آنتیبادی ضد گلاییدین (AGA) استفاده میشد. به دلیل نگرانی در خصوص دقت این آزمایش، کالج آمریکا در سال 2013 دستورالعملی در رد انجام این آزمایش برای تشخیص اولیه سلیاک صادر نمود. این آزمایشات نسبت به آزمایشات های anti-tTG و anti-DPG درجه پایینتری دارد و دیگر نباید بخشی از آزمایش معمول بیماری سلیاک قرار گیرد. انجمن گوارش آمریکا توصیههای مشابهی را ارائه میدهد.
اگرچه بیماری سلیاک نسبتا رایج است (حدود 1 در هر 100 تا 150 نفر در ایالات متحده مبتلا میشوند)، اکثر افراد مبتلا به این بیماری از وجود آن آگاهی ندارند. این امر تا حدی به دلیل این واقعیت است که علائم متغیر هستند – این علائم ممکن است خفیف یا پنهان باشند، حتی زمانی که آسیب روده در بافت بیوپسی وجود دارد. از آنجا که این علائم ممکن است به علت شرایط مختلفی رخ دهد، تشخیص بیماری سلیاک گاهی اوقات سالها انجام نشده یا به تاخیر میافتد.
-
تفاوت بین بیماری سلیاک و آلرژی به گندم و سایر دانه ها چیست؟
آلرژیها شامل واکنشهای حساسیت بالا و تولید آنتیبادیهای ایمونوگلوبولین ( E (IgE خاص علیه دانههایی مانند گندم و چاودار میشود. این آنتیبادیها ممکن است برخی از علائم شبیه به بیماری های سلیاک را ایجاد کند، اما آنها این کار را تنها برای مدت کوتاهی پس از خوردن غذای آلرژیک توسط فرد انجام می دهند. واکنش ممکن است خفیف یا شدید باشد، اما محدود بوده و باعث ایجاد آسیب به پوشش روده فرد نمیشود. اگر فرد احساس میکند که ممکن است به گندم یا سایر دانهها آلرژی داشته باشد، باید با پزشک خود در مورد آزمایش آنتیبادیهای IgE اختصاصی آلرژن صحبت کند.
-
آیا فرد میتواند خود رشد بیماری سلیاک را متوقف کرده یا از خود حساسیت زدایی کند؟خیر. بیماری سلیاک از بین نمی رود. هنگامی که بیماری سلیاک تشخیص داده شد، فرد باید رژیم غذایی بدون گلوتن را دنبال کند. اگر فرد دوباره گلوتن مصرف کند، به روده خود آسیب میرساند؛ نشانهها بهزودی برمیگردند.
-
آیا اگر بیماری سلیاک فرد تشخیص داده شده است، اما هیچ علائمی نداشت، باید رژیم غذایی بدون گلوتن بگیرد ؟
اگر فرد بیماری سلیاک بدون علامت دارد، توصیه میشود که رژیم غذایی بدون گلوتن را دنبال کند. فرد هنوز در معرض رطوبت آسیب دیده در روده خود بوده و ممکن است دچار نارسایی احتقانی شود که سبب ایجاد حالت های خاموش مانند پوکی استخوان میشود. اگر فرد در مورد صحت تشخیص خود شک داشته باشد، ممکن است لازم باشد با پزشک خود برای بررسی یافته ها همکاری کند.
-
آیا می توانم در رژیمم جو دوسر داشته باشم؟
این تا حدودی بحث برانگیز است بعضی از کارشناسان معتقدند که کسانی که بیماری سلیاک دارند، باید از خوردن جو دوسر اجتناب کنند، در حالیکه برخی معتقدند اکثر افراد میتوانند مقادیر کمی از آن را تحمل کنند. آنها احساس میکنند که پروتئین موجود در جو نقش قابل توجهی در بیماری سلیاک ندارد. این چیزی است که شما باید با پزشک و متخصص تغذیه درباره آن مشورت کنید.
-
از کجا بدانم چه چیزی بخورم و از کجا کمک بگیرم؟
پزشک شما در مورد بیماری سلیاک به شما اطلاعات خواهد داد. شما همچنین میتوانید از لینکهایی که در انتهای این مقاله ذکر شده و مربوط به چندین سازمان دارای منابع، از جمله گروههای پشتیبانی شده است بازدید نمائید.
-
آیا راههای دیگری برای انجام آزمایش بیماری سلیاک وجود دارد؟
آزمایشات ژنتیکی که برای نشانگرهایی که به شدت با بیماری سلیاک ارتباط دارند، اخیراً در دسترس هستند. این آزمایشات به دنبال یافتن (HLA) نشانگرهای لکوسسیتی انسانی DQ2 و DQ8 هستند. وجود نتیجه مثبت، بیماری سلیاک را تشخیص نمیدهد، زیرا حدود 30% از جمعیت عمومی نیز این نشانگرها را دارند اما این بیماری را ندارند. با این حال، تقریبا همه افراد مبتلا به بیماری سلیاک دارای نتیجه DQ2 یا DQ8 مثبت هستند، بنابراین نتیجه منفی میتواند اساسا بیماری سلیاک را در افرادی که نتایج آزمایشهای دیگر، از جمله بیوپسی آنها نامشخص است، را رد کند. این آزمایشات برای اعضای خانواده افراد مبتلا به بیماری و کسانی که در دسته های پرخطر قرار دارند و همچنین کسانی که با وجود سایر نتایج آزمایشهای تشخیصی نمیتوان در خصوص آنها نتیجهگیری نمود، بسیار مفید است.