برای کمک به تشخیص بیماری لوپوس سیستمیک
Anti-dsDNA آنتی بادی
ضد DNA دورشتهای
آمادگی خاصی نیاز نیست
-
این آزمایش در چه مواردی کاربرد دارد؟
آزمایش آنتی بادی ضد DNA دو رشتهای (anti-dsDNA) برای کمک به تشخیص لوپوس (لوپوس اریتماتوز سیستمیک، SLE) در فردی که دارای یک نتیجه مثبت در آزمایش آنتی بادی ضد هستهای (ANA) است و علائم بالینی و علائمی دارد که نشاندهنده لوپوس هستند، مورد استفاده قرار میگیرد.
Anti-dsDNA یک اتوآنتیبادی است. آنتی بادی های ضد هسته ای که توسط سیستم ایمنی بدن تولید می شود، زمانی که در تشخیص بین "خودی" و "غیرخودی" موفق نمی باشد. مواد هدف ANA در هسته سلول ها یافت می شود. Anti-dsDNA به طور خاص ماده ژنتیکی (DNA) موجود در هسته را هدف قرار می دهد و باعث آسیب اندام و بافت می شود. وجود آنتی بادی ضد DNA دورشته ای در خون به شدت با بیماری خود ایمنی مانند لوپوس ارتباط دارد.
به طور معمول، آزمایش ANA، اولین آزمایشی است که برای ارزیابی فرد برای یک اختلال خودایمن، انجام می شود. در حالیکه نتیجه مثبت آزمایش ANA در حدود 95٪ موارد لوپوس دیده می شود، ممکن است در بسیاری ازبیماری دیگر نیز دیده شود. تست anti-dsDNA بسیار برای لوپوس اختصاصی است؛ با این حال، تنها 50-70٪ افراد مبتلا به لوپوس ممکن است مثبت باشند؛ بدین معنی که منفی شدن آزمایش dsDNA سبب رد لوپوس نمیشود. اگر یک فرد ANA مثبت داشته باشد، ممکن است یک تست anti-dsDNA برای تشخیص لوپوس از سایر اختلالات خودایمنی که علائم و نشانه های مشابه دارند، استفاده شود.
آزمایش anti-dsDNA ممکن است بهمراه آزمایش دیگری بنام anti-Sm که نوع دیگری از آنتی بادی های هسته ای است برای تشخیص لوپوس درخواست شود.آزمایش anti-sm میتواند بعنوان بخشی از پنل آنتی ژن هسته ای قابل استخراج (ENA) درخواست شود. براساس علائم بالینی و احتمالات پزشک، سایر اتوآنتی بادی ها ممکن است برای تشخیص بین سایر اختلالات خودایمن و رد آنها، درخواست شوند. مانند آزمایشات مربوط به آنتی بادی های هیستون (لوپوس القاء شده با دارو) و آنتی بادی های ضد فسفو لیپید.
تست anti-dsDNA ممکن است برای نظارت بر شدت بیماری در فردی که به لوپوس تشخیص داده شده استفاده شود. افراد مبتلا به لوپوس اغلب دارای نوسانات ناگهانی هستند که در آن علائم بدتر می شوند و سپس کاهش می یابند. افزایش سطح anti dsDNA ممکن است قبل و در طی این شدت های ناگهانی دیده شود. به طور خاص، این آزمون ممکن است برای نظارت بر نفریت (التهاب کلیه) لوپوس استفاده شود که یکی از عوارض جدی لوپوس است که می تواند باعث آسیب کلیه و التهاب شود. این عارضه می تواند به پروتئین در ادرار، فشار خون بالا و نارسایی کلیه منجر شود. این اتفاق وقتی میافتد که آنتی بادی ها به آنتی ژن ها متصل شده و در کلیه ها رسوب نماید.
-
این تست در چه زمانی درخواست میشود؟آزمایش anti-dsDNA زمانی درخواست میشود که مریض علائم و نشانه های لوپوس را نشان میدهد و دارای یک آزمایش مثبت ANA میباشد، بخصوص زمانیکه نتیجه آزمایش ANA، یک الگوی فلورسانت یکنواخت و لکه دار باشد. (برای اطلاعات بیشتر، مقاله ANA را ببینید.)
مثالهایی از بعضی از علائم بیماری لوپوس:
- درد عضلانی
- درد شبه آرتریت در یک یا چند مفصل (اما بدون آسیب به مفصل یا آسیب جزئی)
- بثورات قرمز که غالبا شبیه یک پروانه در ناحیه بینی و گونه (malar rash) است
- تب با درجه پایین
- خستگی مداوم و احساس ضعف
- حساسیت پوست به نور
- ازداست دادن وزن و مو
- احساس بی حسی یا سوزش در دست و پا
- التهاب و آسیب به ارگانها و بافتهای بدن مانند کلیه ها،ریه، قلب،پوشش قلب، سیستم اعصاب مرکزی،عروق خونی
تست anti-dsDNA ممکن است به صورت دوره ای به منظور نظارت بر پیشرفت بیماری در فردی که با لوپوس تشخیص داده شده است، دستور داده شود. اگر یک نتیجه اولیه آزمایش منفی باشد اما علائم بالینی همچنان ادامه داشته باشد و ابتلا به لوپوس به شدت مشکوک باشد، ممکن است تکرار شود .
-
تفسیر نتایج آزمایش چگونه است؟
نتیجه آزمایش anti-dsDNA معمولا همره با سابقه مریض و نتیجه سایر آزمایشات اتوآنتی بادی مریض چک میشود.
سطح بالای اتوآنتی بادی anti-dsDNA در خون با لوپوس در ارتباط است و اغلب در طول شدت بیماری یا پیش از تشدید آن، به میزان چشمگیری افزایش می یابد. اگر بیمار دارای جواب مثبت در این آزمایش بود و علائم لوپوس را بروز میداد به احتمال فراوان دارای این بیماری میباشد. این تشخیص بخصوص وقتی که مریض در آزمایش anti-sm نیز مثبت شود صادق خواهد بود.
در ارزیابی فرد مبتلا به نفریت لوپوس، سطح بالایی از (anti-dsDNA) (تیتر) معمولا با التهاب و آسیب کلیه همراه است.
یک سطح بسیار پایین از آنتی بادی anti-dsDNA منفی در نظر گرفته می شود ولی تشخیص لوپوس را رد نمیکند. باید توجه داشت که تنها در 50 تا 70 درصد مبتلایان به لوپوس تیتر anti-dsDNA مثبت است.
در بسیاری از بیماری های خود ایمنی مانند سندرم شوگرن و بیماری مختلط بافت همبندmixed connective tissue disease (MCTD) ممکن است که سطوح کم تا متوسط اتوآنتی بادی دیده شود.
-
آیا اطلاعات بیشتری برای دانستن مورد نیاز است؟
آزمایش anti-dsDNA یک آزمایش نیمه کمی است که با سنجش های متفاوتی انجام میشود. بسیاری از آزمایشگا ها از تست الایزا anti-dsDNA برای سنجش استفاده میکنند که روشی مناسب با حساسیت قابل اعتماد است.
آنتی بادی ضد ds-DNA گاهی همراه با بیماری هایی مانند هپاتیت مزمن، سیروز صفراوی اولیه و منونوکلئوز عفونی همراه می باشد. این اتوآنتی بادی همچنین در مریض هایی که داروهایی مانند هیدرالازین و پروکانامید مصرف میکنند میتواند مثبت شود. معمولاً تحت این شرایط مورد نظارت یا آزمایش قرار نمی گیرد.
علاوه بر آزمایش آنتی بادی ضد DNA دورشته ای، آزمایش برررسی اتوآنتی بادی برعلیه DNA تک رشته ای هم وجود دارد. اما این اتوآنتی بادی اخیر بدلیل عدم اختصاصیت و همراهی با بیماری لوپوس کمتر مورد بررسی قرار میگیرد ولی ممکن است در سایر اختلالات خودایمن، دیده شود.
آزمایش ANA از گروهی از آنتی بادی های ضد هسته ای تشکیل یافته است .اگرجواب آزمایش ANA منفی شود بدین معنی است که سایر جوابهای مربوط به آنتی بادی هسته ای هم منتفی است و بدلیل اینکه anti-dsDNA هم جزئی از آنتی بادی های هسته ای است بطور مستقل در صورت منفی شدن ANA درخواست نمیشود.
-
چرا تشخیص بیماری لوپوس زمان میبرد؟
یک پزشک باید نه تنها نتایج آزمایش، بلکه بر علائم بالینی و تاریخچه فرد برای تشخیص، تکیه کند. علائم ممکن است غیر اختصاصی باشند و نوسان داشته باشند. نتایج آزمایش ممکن است در ابتدا برای بعضی از این اتوآنتی بادی های خودکار به دلیل ماهیت چرخه ای اختلالات خودایمنی، مثبت نباشد. در بعضی موارد ممکن است چند ماه یا چند سال طول بکشد تا الگویی را نشان دهد که مشخص کننده لوپوس یا یکی دیگر از بیماری های خود ایمنی باشد.
-
آیا در صورتیکه من مبتلا به لوپوس تشخیص داده شوم، این بیماری درمان پذیر است؟هیچ درمان برای لوپوس وجود ندارد، اما علائم و عوارض را می توان مدیریت کرد. اکثر افراد مبتلا به این بیماری، شدت گرفتن آن را تجربه می کنند اما بسیاری نیز دارای دوره هایی از علائم معدود یا ملایم هستند.
-
آیا آنتی بادی anti-dsDNA قابل حذف شدن است؟نه، هنگامی که بدن آنتی بادی را تولید کند، وجود آن ادامه خواهد داشت. با این حال، غلظت خونی آنتی بادی در طول زمان متفاوت خواهد بود و می تواند در سطوح بسیار پایین موجود باشد.
-
آیا عاملی هست که روی غلظت اتوآنتی بادی anti-dsDNAتاثیر داشته باشد؟اتوآنتی بادی ها به تغییرات شیوه زندگی پاسخ نمی دهند، زیرا آنها منعکس کننده حضور و شدت فرایند خودایمنی هستند.
-
آیا آزمایش سنجش anti-dsDNA در مطب پزشک قابل انجام است؟این آزمون نیاز به تجهیزات تخصصی دارد. نمونه شما باید به یک آزمایشگاه فرستاده شود که این آزمایشها را انجام دهد.
-
آیا همه افراد باید این آزمایش را انجام دهند؟تست اتوآنتی بادی تنها زمانی لازم است که یک فرد علائمی را داشته باشد که یک اختلال خود ایمن را نشان می دهد. اکثر مردم هرگز نیازی به انجام آزمایش anti dsDNA ندارند.