کمک به تشخیص کمبود هورمون رشد (GH) یا در موارد نادر، افزایش هورمون رشد؛ ارزیابی عملکرد غده هیپوفیذ؛ نظارت و بررسی اثرگذاری درمان GH
Insulin-like Growth Factor-1 (IGF-1)
وقتی یک کودک دارای علائم و نشانه های رشد کند، قد کوتاه و رشد با تاخیر بوده یا یک فرد بالغ دارای افزایش حجم استخوان، کاهش قدرت عضلات و افزایش چربی باشد که حاکی از کمبود GH و تولید IGF-1 است؛ زمانیکه یک کودک یا فرد بالغ دارای علائم و نشانه های رشد بیش از حد یا درشتی اندام های بدن باشد که به ترتیب نشانگر تولید GH و IGF-1 اضافی در بدن است؛ در طی درمان GH و بعد از آن؛ زمانیکه اختلال غده هیپوفیذ مورد تردید باشد
نمونه خونی گرفته شده از سیاهرگ بازو
عموما نیاز نیست مگر در صورتیکه عدم مصرف مواد غذایی (ناشتا) توصیه شود
-
این آزمایش در چه مواردی کاربرد دارد؟
آزمایش عامل رشد شبه انسولین-1 (IGF-1) را می توان در موارد زیر مورد استفاده قرار داد:
-تشخیص کمبود هورمون رشد (GH)؛ این آزمایش نشانگر کمبود GH نیست اما آن را می توان همراه با آزمایشات تحریک GH برای ارائه اطلاعات بیشتر درخواست داد.
-بعنوان آزمایش پیگیری نتایج غیرعادی موجود در آزمایشات هورمونی دیگر
-ارزیابی عملکرد غده هیپوفیذ
در موارد نادر، آزمایشات IGF-1 را می توان برای تشخیص افزایش هورمون رشد و تعیین و نظارت دو وضعیت نادر (درشت اندامی و غول پیکری) استفاده کرد.
IGF-1 هورمونی است که همراه با هورمون رشد به بهبود رشد طبیعی استخوان و بافت کمک می کند. آزمایش IGF-1 معمولا همراه با GH درخواست می شود. IGF-1 نشانگر افزایش و کمبود GH است اما سطح آن در خون در کل روز ثابت است و موجب شده به یک نشانگر مفید در مورد میانگین سطوح GH تبدیل شود.
آزمایش IGF-1 را می توان همراه با آزمایشات هورمون غده هیپوفیذ مثل پرولاکتین یا FHS و LH برای کمک به تشخیص نارسایی غده هیپوفیذ و کاهش هورمون های هیپوفیذ (کم کاری هیپوفیذ) درخواست داد.
آزمایش IGF-1 و آزمایش سرکوب GH را می توان برای تشخیص و نظارت بر درمان تومور هیپوفیذ تولید کننده GH استفاده کرد. تومور هیپوفیذ قدامی معمولا با تصویربرداری تایید می شود که به تشخیص و موقعیت تومور کمک می کند. اگر جراحی ضروری باشد، سطوح GH و IGF-1 بعد از خارج کردن تومور و برای تعیین موفقیت آمیز بودن جراحی، اندازه گیری می شوند. دارو و یا درمان رادیوتراپی را می توان علاوه بر جراحی در کاهش تولید GH و بازگشت IGF-1 به سطح نرمال یا نزدیک به نرمال استفاده کرد. IGF-1 را می توان برای تاثیرگذاری درمان در فواصل زمانی منظم و بعد از چند سال برای بررسی تولید GH و بررسی عود تومور درخواست داد.
سطوح IGF-1 و اندازه گیری GH می تواند اطلاعاتی را در مورد عدم حساسیت به GH ارائه نماید. قبل از انجام آزمایش قطعی GH، اگر سطح IGF-1 برای سن و جنس مدنظر نرمال باشد، کمبود GH رد می شود و آزمایش قطعی نیاز نیست. -
این آزمایش در چه زمانی درخواست داده میشود؟
آزمایش IGF-1 را می توان همراه با آزمایش تحریک GH و در شرایط زیر درخواست داد:
-کودک دارای علائم کمبود GH می باشد، مثل میزان رشد پایین و قد کوتاه
-افراد بالغ دارای علائمی هستند که یک پزشک در مورد علت آن (ناشی از کمبود GH) تردید دارد، مثل حجم کاهش یافته استخوان، خستگی، تغییرات نامناسب در سطح چربی و کاهش تحمل نسبت به تمرین و ورزش. با این حال آزمایش کمبود IGF-1 در افراد بالغی که این علائم را دارند، معمول نیست؛ کمبود GH و IGF-1 علل خیلی نادر این اختلالات هستند.
آزمایش IGF-1 را همچنین می توان زمانی درخواست داد که پزشک در مورد فعالیت کم غده هیپوفیذ در فرد تردید داشته و نیز برای نظارت بر افراد تحت درمان GH در فواصل زمانی منظم استفاده می شود.
در شرایط نادر، آزمایش IGF-1 را می توان همراه با آزمایش سرکوب GH و زمانیکه کودک دارای علائمی از غول پیکری بوده یا فرد بالغ علائم اندام های درشت را داشته باشد، درخواست داد.
زمانی که تومور هیپوفیذ تولید کننده GH پیدا شد، آزمایشات GH و IGF-1 بعد از خارج کردن تومور و برای تعیین موفقیت آمیز بودن جراحی در خارج کردن کل بخش های تومور، درخواست می شوند. IGF-1 را همچنین می توان در فواصل زمانی منظم و زمانیکه شخص تحت درمان دارویی و یا رادیوتراپی قرار دارد (که عمدتا بعد از جراحی تومور است) درخواست داد.
سطوح IGF-1 را می توان در فواصل زمانی منظم و برای سالها جهت نظارت بر تولید GH و بررسی عود تومور غده هیپوفیذ درخواست داد. -
نتایج این آزمایش چگونه تفسیر میشود؟
سطح نرمال IGF-1 باید در شرایط خودش لحاظ شود. برخی افراد می توانند مبتلا به کمبود GH باشند و دارای سطح نرمال IGF-1 باشند.
کاهش IGF-1
اگر سطح IGF-1 کاهش یافته باشد، در این حالت احتمالا کمبود GH یا عدم حساسیت به GH وجود دارد. اگر این شرایط در یک کود ک رخ دهد، کمبود GH ممکن است منجر به کوتاهی قد و رشد کند باشد و می توان با مکمل های GH آن را درمان کرد. افراد بالغ نسبت به سن خود کاهش تولید GH را خواهند داشت، اما مقادیر کمتر از حد انتظار می تواند حاکی از کمبود یا عدم حساسیت نسبت به GH باشد.
اگر کاهش IGF-1 بدلیل کاهش عمده در عملکرد هیپوفیذ (کم کاری هیپوفیذ) باشد، در این وضعیت غدد درون ریز دیگر و هورمونهای تنظیم کننده هیپوفیذ باید ارزیابی شوند تا در مورد درمان تصمیم مناسب گرفته شود. عملکرد کاهش یافته غده هیپوفیذ می تواند بدلیل نقص مادرزادی باشد و می تواند در نتیجه آسیب به هیپوفیذ در پی شرایطی مثل ضربه، عقونت ها و التهاب باشد.
سطوح کاهش یافته IGF-1 را می توان با کمبود مواد مغذی (بی اشتهایی عصبی)، بیماری کلیه یا کبد مزمن، اشکال غیرفعال یا بی تاثیر GH و در مقادیر بالای استروژن مشاهده کرد.
افزایش IGF-1
سطوح افزایش یافته IGF-1 اغلب نشانگر افزایش تولید GH است. از آنجاییکه سطوح GH در کل روز تغییر می کند، سطوح IGF-1 حاکی از میانگین تولید GH و نه مقدار واقعی GH در خون در زمان نمونه گیری برای سنجش IGF-1 است. این تا مقداری دقیق است که در آن ظرفیت کبد برای تولید IGF-1 قابل حصول باشد. با افزایش شدید تولید GH، سطح IGF-1 در یک سطح حداکثری تثبیت خواهد شد.
سطوح افزایش یافته GH و IGF-1 در طی دوره بلوغ و بارداری نرمال هستند اما غیر از این حالت در شرایط تومورهای غده هیپوفیذ (اغلب خوش خیم) نیز رخ می دهد.
اگر IGF-1 بعد از خارج کردن تومور از هیپوفیذ افزایش یابد، در این حالت جراحی موفقیت کاملی نداشته است. سطوح روبه کاهش IGF-1 در طی درمانهای بعدی دارویی و یا رادیوتراپی نشان می دهد که درمان موجب کاهش GH می شود. اکر سطوح IGF-1 نرمال شود، در این وضعیت شخص مقادیر اضافی GH را تولید نمی کند. زمانیکه شخصی تحت نظارت طولانی مدت قرار می گیرد، افزایش سطوح IGF-1 می تواند نشانگر عود تومور غده هیپوفیذ باشد. -
آیا اطلاعات بیشتری برای بیمار مورد نیاز است؟
اگر سطح IGF-1 نرمال باشد و یک پزشک در مورد کمبود GH تردید داشته باشد، در این حالت پزشک می تواند آزمایش دیگری را درخواست دهد (IGFBP-3: عامل رشد شبه انسولین متصل به پروتئین 3) تا کمبود GH را تایید نماید. تقریبا تمام مقادیر IGF-1 در خون متصل به پروتئین ها می باشد که در این بین IGFBP-3 رایج ترین نوع است و تولید آن نیز توسط GH تحریک می شود.
-
چه علائم و نشانه هایی در کمبود GH و IGF-1 مشاهده می شود؟
در کودکان موارد زیر می تواند نشانگر کمبود GH و یا IGF-1 باشد:
-میزان رشد پایین در اوایل کودکی نسبت به معیار های گروه سنی
-قد کوتاه تر از افراد دیکر با سن مشابه
-بلوغ دیررس
-رشد کند استخوانها یا توجه به نتایج آزمایش اشعه ایکس
در افراد بالغ، سطوح پایین غیرعادی GH و یا IGF-1 می تواند منجر به علائم فرعی و غیر اختصاصی مثل موارد زیر شود:
-کاهش حجم استخوانی
-خستگی
-تغییرات نامناسب چربی ها
-کاهش تحمل نسبت به ورزش و تمرینات -
چه علائم و نشانه هایی در وضعیت افزایش تولید GH و IGF-1 دیده می شود؟در یک کودک، قدبلندی شرایط غیرعادی به شمار می رود. در افراد بالغ این شرایط مشخص تر خواهد بود: بینی بزرگتر، لب های ضخیم تر، آرواره برجسته یا انگشتر و کفش هایی که اندازه نیستند. علائم و نشانه های دیگر می تواند شامل موارد زیر باشد:
-صدای عمیق و خشک
-افزایش اندازه اندام ها (کبد، قلب، کلیه ها و طحال)
-افزایش اندازه زبان
-نارسایی نعوظ
-خستگی
-سردردها و مشکلات بینایی
-درد و التهاب مفصل
-ناهنجاری در چرخه قاعدگی
-ضعف عضلانی
-خروپف کردن
-عرق و بوی بدن
-ضخیم شدن پوست، برجستگی های پوستی
-عصب تحت فشار (سندرم کارپال) -
آیا این آزمایش در مطب پزشک قابل انجام است؟خیر، این آزمایش نیازمند تجهیزات و دانش تخصصی است و در هر آزمایشگاهی در دسترس نیست. نمونه خون شما ممکن است به یک آزمایشگاه مرجع ارسال شود.
-
تا چه مدتی باید تحت نظر باشم؟
تا زمانیکه سطح تولید غیرعادی GH (پایین یا بالا) در شما تشخیص داده شود یا تحت درمان جایگزین GH باشید، IGF-1 در شما باید تحت نظارت باشد. با این حال، IGF-1 بصورت معمول و مستمر برای نظارت بر درمان GH در کودکان سنجش نمی شود. بهترین ضریب اثرگذاری درمان GH در کودکانی که کمبود GH دارند، مشاهده افزایش در میزان رشد و قد آنها است.