برای دانستن اینکه آیا یک جهش ژنی ارثی را دارید که ریسک ابتلای شما به لختگی خون، از قبیل ترومبوزیس عمیق وریدی (DVT) و یا ترومبوامبولیسم وریدی (VTE)، را افزایش می دهد.
Factor V Leiden Mutation and PT 20210 Mutation
جهش فاکتور V
Leiden و جهش PT 20210
زمانی که شما لختگی خون بدون توضیح (دوره های ترومبوزی) داشته اید بویژه زیر 50 سالگی، دوره های مکرر DVT یا VTE دارید، DVT یا VTE هنگام بارداری داشته اید، DVT در محل های نامعمول داشته اید یا یک سابقه خانوادگی قوی از ترومبوزیس دارید.
-
این آزمایش در چه مواردی کاربرد دارد؟
آزمایشات جهش فاکتور V Leiden (FVL) و پروترومبین 20210 (PT 20210)، دو آزمایشی هستند که اغلب با یکدیگر برای کمک به تشخیص علت تشکیل لخته خون نابجا (ترومبوز)، شامل ترومبوزیس عمق ورید (DVT) و یا ترومبوامبولیسم وریدی (VTE)، مورد استفاده قرار می گیرند.
فاکتور V و پروترومبین، دو فاکتور انعقادی بوده که برای تشکیل بجای لخته خون، ضروری هستند. افرادی که دارای جهش در یکی از ژن های کدکننده این فاکتورها، باشند با افزایش ریسک لخته های خون، مواجه هستند. (جهت کسب اطلاعات بیشتر در این باره، "هدف از انجام این آزمایش چیست؟" را ببینید.
آزمایش برای جهش های فاکتور V Leiden و PT 20120، برای کمک به تعیین اینکه آیا فرد دارای یک اختلال ارثی مرتبط با لخته های خونی می باشد استفاده شده و میتوانند مشخص کنند که آیا فرد دارای یک کپی یا دو کپی از جهش می باشد (هتروزیگوت یا هموزیگوت).
این تست ها ممکن است برای کمک به تعیین دلیل یک دوره ترومبوزی اولیه، بویژه زمانی که در فرد زیر 50 سال اتفاق می افتد، بدون دلیل خاصی بوده یا در محل نامعمولی مانند کبد (کبدی)، کلیه ها، مغز، روده و لگن یا در وریدهای چشم رخ دهد، درخواست شوند. اگر VTE عود کننده بوده یا یک سابقه خانوادگی قوی از ترومبوزیس وجود داشته باشد، این آزمایشات ممکن است درخواست شوند.
متخصصین، غربالگری کل جمعیت را توصیه نمی کنند و در آزمایش اعضای خانواده افراد دارنده جهش فاکتور V Leiden یا جهش PT 20210، اختلاف نظر دارند. اگر جهش موجود باشد، پس فرد دارای ریسک بالاتری برای ایجاد لخته خون است اما در اینکه در واقعیت، چگونه ژن بیان میشود تغییرات وجود دارد. بعنوان مثال، با فاکتور V Leiden، فقط 10% افراد دارنده جهش فاکتور V Leiden، دارای دوره ترومبوزی خواهند بود.
بسیاری از سایر تست ها ممکن است برای کمک به تعیین عوامل بیشتری که ممکن است به لختگی مفرط (ترومبوفیلی) کمک کنند، مورد استفاده قرار گیرند. برخی از آنها بقرار زیر هستند:
-
این آزمایش در چه زمانی درخواست داده میشود؟
زمانی که محتمل باشد که فرد دارای ریسک فاکتور مادرزادی برای لخته های خون می باشد، آزمایشات جهش فاکتور V Leiden و PT 20210 درخواست می شوند. برخی از شرایط بقرار زیر هستند:
- دارای ترومبوزیس عمیق وریدی (DVT) یا ترومبوامبولیسم وریدی (VTE) زیر 50 سال می باشد
- دارای لخته خونی در یک بخش نامعمول بدن مانند وریدهای کبد، کلیه، مغز، روده و لگن یا در وریدهای چشم می باشد
- دارای سابقه شخصی یا خانوادگی از DVT یا VTE مکرر می باشد
- دارای اولین بروز VTE مرتبط با مصرف ضدبارداری خوراکی، بارداری یا درمان جایگزینی هورمون می باشد
- سقط جنین غیرمنتظره را تجربه کند، بویژه آنهایی که در سه ماهه دوم یا سوم بارداری اتفاق می افتند
این آزمایشات ممکن است وقتی که یکی از اعضای درجه اول خانواده مانند والدین یا خواهر برادرها، دارای جهش در ژن فاکتور V Leiden یا PT 20210 هستند، درخواست شوند. اگرچه، پنل ایجاد شده توسط مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها برای سنجش ژنومیک کاربردی در سال 2011 توصیه نمود که اگر هدف، تصمیم گیری درباره درمان با داروهای ضدانعقاد می باشد، لازم نیست که بزرگسالان بدون علائم VTE تحت آزمایش قرار گیرند، حتی اگر اعضای خانواده آنها دارای جهش PT 20210 یا فاکتور V Leiden باشند.
اگر اعضای خانواده بدون علامت بدانند که یک یا چند جهش را دارند، ممکن است تشویق شوند که به عوامل خطر ایجاد کننده لخته قابل کنترل مانند استفاده از ضدبارداری های خوراکی، سیگار کشیدن و افزایش سطوح هموسیستئین پرداخته و نسبت به خطرات بالقوه عوامل ایجاد کننده شرایطی مانند بیحرکت سازی (immobilization) و جراحی، آگاه تر شوند. اگرچه، بسیاری از افرادی که دارای جهش هستند، هرگز DVT یا VTE را تجربه نخواهند کرد.
-
نتایج این آزمایش چگونه تفسیر میشود؟
اگر آزمایش ژنتیک نشان دهد که فرد دارای یک کپی از ژن فاکتور V Leiden یا PT 20210 می باشد، پس آن فرد هتروزیگوت است؛ اگر دو کپی وجود داشته باشد، فرد برای آن جهش هموزیگوت می باشد.
افرادی که دو کپی از جهش فاکتور V Leiden را دارند (هموزیگوت)، ممکن است تا 80 برابر ریسک ایجاد لخته خونی را داشته باشند در حالیکه افراد با یک کپی، ریسک به اندازه 4 تا 8 برابر دارند.
فردی که جهش PT20210 را دارد، ممکن است هتروزیگوت یا هموزیگوت باشد، با وجود آنکه پیدا کردن افرادی که هموزیگوت هستند مشکل می باشد. فرد هتروزیگوت مبتلا، دارای افزایش ملایم تا متوسط در تولید پترومبین خواهد بود که در معرض ریسک 2.5 تا 3 برابر ابتلا به ترومبوامبولیسم وریدی (VTE) در سفیدپوستان می باشد؛ اطلاعات کافی درباره ریسک افراد هموزیگوت وجود ندارد.
پتانسیل ریسک جهش ها، متغیر و بر اساس فرد می باشد. اگر کسی بدون علامت باشد، ممکن است که هرگز ترومبوزیس عمیق وریدی (DVT) و یا VTE را نداشته باشد. اگر فرد یک یا چند بروز ترومبوزی را داشته است، پس با احتمال بالایی، جهش ها علت می باشند و فرد در معرض افزایش ریسک یک رویداد ترومبوزی دیگر است. اگر هیچ جهشی پیدا نشود، پس این احتمال وجود دارد که عارضه به دلیل دیگری است.
ریسک هایی که مرتبط با فاکتور V Leiden، PT 20210 و سایر نقایص فاکتور مادرزادی و اکتسابی هستند، مستقل می باشند. فرد ممکن است یکی از آنها را داشته باشد و خطرات همراه با آنها، تجمعی هستند. علاوه بر ریسک های ارثی و اکتسابی، ریسک فاکتورهای قابل کنترل، از قبیل استفاده از ضدبارداری های خوراکی نیز وجود داشته که ممکن است، ترکیب ریسک فاکتورهای زمینه ای را تشدید کنند. بعنوان مثال، اگر زنی برای فاکتور V Leiden هتروزیگوت باشد، ممکن است در معرض ریسک 2 تا 4 برابری ابتلا به VTE قرار گیرد. اگر او از داروهای ضدبارداری خوراکی نیز استفاده کند، ریسک مرکب میتواند تا 30 برابر هتروزیگوت بودن فاکتور V Leiden تنها، افزایش پیدا کند.
-
آیا اطلاعات بیشتری برای بیمار مورد نیاز است؟
گاهی اوقات، ارزیابی برای وجود یک جهش در فاکتور V Leiden میتواند با آزمایش برای مقاومت به پروتئین فعال شده C (APC) آغاز شود، هرچند این آزمایش معمولاً انجام نمی شود. در 90% مواقع، مقاومت به APC بعلت یک جهش در فاکتور V Leiden می باشد. اگر مقاومت موجود باشد، سپس آزمایش برای جهش ژن فاکتور V Leiden بر DNA فرد مبتلا، هم برای تأئید تشخیص و هم تعیین اینکه آیا فرد یک یا دو کپی از جهش را دارد (برای جهش هتروزیگوت یا هموزیگوت می باشد)، انجام می شود.
برخی مطالعات، ارتباطی را بین جهش فاکتور V Leiden و سقط جنین مکرر، پیدا کرده اند.
با وجود آنکه سطوح پروترومبین در جهش PT20210 به صورت متوسط بالا می روند و قابل سنجش هستند، اینها در وضعیت بالینی برای پیدا کردن جهش، کاربردی نمی باشند.
-
ترومبوزیس عمیق وریدی (DVT) و یا ترومبوامبولیسم وریدی (VTE)، چگونه درمان می شوند؟
صرف نظر از عامل زمینه ای، یک VTE معمولاً با دوره ای کوتاه از داروهای ضدانعقادی، اغلب 3 تا 12 ماه با ترکیبی از هپارین، وارفارین و هپارین های با وزن ملکولی پائین، درمان می شود. پس از پایان این دوره زمانی، سطح ریسک فرد برای بررسی اینکه آیا درمان بیشتری لازم هست یا خیر، سنجش می شود.
-
آیا لازم است که فردی با جهش فاکتور V Leiden، تحت درمان بلند مدت ضدانعقادی قرار گیرد؟
به طور کلی، خیر. درمان با ضدانعقاد زمانی استفاده می شود که DVT و یا VTE وجود دارد. درمان بلندمدت ممکن است برای افراد خاص در نظر گرفته شود، بسته به وضعیت بالینی. باید توجه کرد که دانستن اینکه آیا یک فرد با DVT/VTE، دارای جهش در فاکتور V Leiden یا پروترومبین 20210 می باشد یا خیر، تغییری در شدت یا مدت درمان با داروهای ضدانعقاد، ایجاد نمی کند.
-
اهمیت بالینی جهش R2 فاکتور V چه می باشد؟
R2(A4070G)، یک جهش ملایم فاکتور V می باشد که تصور می شود زمانی که در افراد هتروزیگوت برای FVL (R506Q) موجود باشد، مقاومت اضاقی به APC ایجاد می کند. جهش R2 مشخص نشده که بخودی خود، مشارکت چشمگیری در ریسک ترومبوزیس وریدی داشته باشد.