نظارت بر درمان سرطان تخمدان یا تشخیص عود؛ گاهی اوقات برای ارزیابی توده ای که در ناحیه لگن قرار دارد (توده لگن)؛ برای غربالگری زنان بدون علامت توصیه نمی شود، اما گاهی اوقات به منظور تشخیص سرطان تخمدان اولیه در کسانی که در معرض خطر بالا قرار دارند، درخواست می شود.
CA-125 (آنتی ژن سرطان 125)
آمادگی خاصی نیاز نیست
-
این آزمایش در چه مواردی کاربرد دارد؟
سرطان آنتی ژن 125 (CA-125) یک نشانگر تومور است که عمدتا برای نظارت بر درمان در طول درمان سرطان تخمدان استفاده می شود. همچنین CA-125 برای تشخیص این که آیا سرطان بعد از تکمیل درمان برگشته است، استفاده می شود. یک سری از آزمایشات CA-125 که نشان دهندۀ افزایش یا کاهش غلظت است، اغلب مفیدتر از یک نتیجه واحد است.
CA-125 گاهی همراه با سونوگرافی ترانس واژینال برای تست و نظارت بر زنانی که خطر ابتلا به سرطان تخمدان را دارند، اما هنوز به آن مبتلا نشده اند، استفاده می شود. مهمترین عامل خطر برای سرطان تخمدان جهش ژنتیکی ارثی در یکی از دو ژن است: ژن 1 سرطان پستان (BRCA1) یا ژن 2 سرطان پستان (BRCA2). سایر عوامل خطر سابقه خانوادگی، افزایش سن، تاریخ باروری و ناباروری، استفاده از درمان جایگزینی هورمون و چاقی است.
گاهی اوقات آزمایش CA-125 ممکن است به همراه یک سونوگرافی ترانس واژینال برای کمک به تشخیص توده در ناحیه شکم زن (توده لگن) انجام می شود.
این آزمایش به دلیل غیراختصاصی بودن برای بررسی سرطان تخمدان استفاده نمی شود. نیروی کار ایالات متحده خدمات پیشگیرانه علیه غربالگری زنان برای سرطان تخمدان توصیه می کند. این توصیه برای زنان بدون علامت به کار می رود؛ نه زنانی که در ریسک بالای خطر ابتلا به سرطان تخمدان قرار دارند مانند آن دسته از خانم هایی که حامل جهش در ژن های موثر در ابتلا به سرطان هستند.
در حال حاضر هیچ روش قابل اعتماد برای تشخیص زودهنگام سرطان تخمدان در زنان بدون علامت وجود ندارد. کمتر از 20٪ از سرطان های تخمدان در مراحل اولیه قبل از اینکه به خارج از تخمدان گسترش پیدا کنند تشخیص داده می شوند. یک دلیل ناشناخته بودن بیماری این است که نشانه های سرطان تخمدان نسبتا غیر اختصاصی هستند. در عین حال، معاینۀ منظم، امتحانات لگنی، و آگاهی از سابقه خانوادگی و سایر عوامل خطر مهم هستند. (برای اطلاعات بیشتر در مورد سرطان تخمدان، به بخش "هدف از انجام این آزمایش چیست؟" یا مقاله در مورد سرطان تخمدان مراجعه کنید.)
-
این آزمایش در چه زمانی درخواست میشود؟
آزمایش CA-125 ممکن است قبل از اینکه زن شروع به درمان سرطان تخمدان، به عنوان مبنایی برای بررسی های آینده کند، درخواست شود. در طی درمان، پزشک می تواند آزمایشات CA-125 را به صورت فصلی انجام دهد تا روند پاسخ به درمان را بررسی نماید. CA-125 همچنین می تواند به صورت دوره ای بعد از درمان اندازه گیری شود.
در بعضی موارد، پزشک متخصص ممکن است تست CA-125 را در زمانی که یک خانم دارای توده لگن است، برای تعیین علت، تجویز کند.
برخی از پزشکان ممکن است آزمایش CA-125 و یک سونوگرافی ترانس واژینال را در فواصل منظم زمانی برای زنی که در معرض خطر ابتلا به سرطان تخمدان قرار می گیرد، تجویز کنند.
-
نتایج این آزمایش چگونه تفسیر میشود؟
اگر سطح CA-125 در طی درمان کاهش یابد، به طور کلی نشان می دهد که سرطان به درمان پاسخ می دهد. اگر سطح CA-125 افزایش یابد یا باقی بماند، سرطان ممکن است به درمان پاسخ ندهد. سطوح بالا CA-125 پس از درمان کامل می تواند نشان دهندۀ عود سرطان باشد.
اگر یک زن مبتلا به سرطان تخمدان دارای سطح CA-125 پایۀ طبیعی است، بنابراین آزمایش برای کنترل سرطان تخمدان مفید نخواهد بود. در این مورد، سرطان تخمدان ممکن است CA-125 تولید نکند و نشانگر خوبی از پیشرفت بیماری نیست.
در یک زن مبتلا به توده لگن و در یک زن با خطر بالای ابتلا به سرطان تخمدان، CA-125 که به طور قابل توجهی افزایش یافته، قابل تامل است ولی لزوما به معنای سرطان تخمدان نیست. این یافته موجب تست و ارزیابی بیشتر خواهد شد.
-
آیا اطلاعات بیشتری برای بیمار مورد نیاز است؟
از آنجایی که CA-125 می تواند در بسیاری از شرایط طبیعی یا خوش خیم مانند حاملگی، قاعدگی، اندومتریوز و بیماری التهابی لگن بالا باشد، به عنوان یک آزمایش غربالگری برای عموم زنان توصیه نمی شود.
نشانگر جدید تومور، پروتئین اپیدیدیم 4 انسان (HE4)، همراه با CA-125 برای نظارت بر تومورهای سلول های اپیتلیال، شایع ترین نوع سرطان تخمدان، می تواند درخواست شود. این سرطان ها از سلول هایی که خارج تخمدان را می پوشانند، ایجاد می شود. استفاده و کاربرد کلی بالینی این تست هنوز مشخص نشده است.
-
آیا CA-125 همیشه در سرطان تخمدان بالا می رود؟
خیر، همۀ سرطان های تخمدان با افزایش سطح CA-125 همراه نیستند. سطح بالا در حدود 80٪ زنان مبتلا به سرطان تخمدان وجود دارد.
-
آیا سرطان تخمدان ارثی است؟
سابقه خانوادگی عامل خطر سرطان تخمدان است. اگر اعضای نزدیک خانواده ای دارید که سرطان تخمدان داشته اند، در معرض خطر بیشتری نسبت به کسی که سابقه خانوادگی بیماری ندارد هستید. پزشک معالج خود را از تاریخچه خانوادگی خود مطلع سازید. زنان که جهش در یک ژن BRCA به ارث برده اند، در معرض خطر سرطان تخمدان قرار دارند. برای جزئیات بیشتر، مقاله BRCA1 و BRCA2 را ببینید.
-
سایر عوامل خطر در ابتلا به سرطان تخمدان چیست؟
علاوه بر سابقه خانوادگی، سایر عوامل خطر شامل افزایش سن، چاقی و استفاده از درمان جایگزینی هورمون است. برای اطلاعات بیشتر در این مورد به وب سایت انجمن سرطان آمریکا مراجعه کنید.