هایپرپلازی مادرزادی آدرنال چیست؟
هایپرپلازی مادرزادی آدرنال (CAH) گروهی از اختلالات ارثی غده فوق کلیوی، اندام های مثلثی کوچک بر روی کلیه ها است که هورمون هایی را ترشح می کنند. CAH مرتبط با کمبود در آنزیم های لازم برای تولید هورمون های استروئیدی کورتیزول و یا آلدوسترون می باشد.
در غده فوق کلیوی، کلسترول به یک پیش ساز (پیش ماده) با عنوان پرگننولون تبدیل شده و سپس چندین آنزیم، تولید آلدوسترون، کورتیزول و آندروژن ها را تکمیل می کنند. اگر یک یا چند از این آنزیم ها دچار کمبود بوده یا دارای نقص عملکرد باشند مقادیری ناکافی از محصولات نهایی تولید می شوند. بعلت اینکه مقادیر پائین کورتیزول باعث بالا رفتن یک هورمون هیپوفیز می شوند که رشد غده فوق کلیوی و و تولید هورمون آن را تحریک می کند (هورمون آدرنوکورتیکوتروپیک یا ACTH)، اندازه غده فوق کلیوی افزایش پیدا می کند (CAH). هر چند افزایش در اندازه و فعالیت نمی تواند مانع توقف تولید کورتیزول شود. سایر مواد (مانند 17-هیدروکسی پروژسترون) که نیاز به آنزیم ناقص ندارند به اندازه اضافی تولید می شوند. اکثر موارد CAH بعلت نقص در آنزیم 21- هیدروکسیلاز هستند از اینرو این نوع مورد تمرکز این مقاله است.
با این بیماری کمبود آنزیم می تواند سبب کاهش کورتیزول و یا آلدوسترون و در برخی موارد افزایش در آندروژنها "گروهی از هورمون های مردانه" گردد. آندروژن اضافی می تواند منجر به ایجاد ویژگی های جنسی مردانه در زنان شود (ویریلیسم) که اغلب در هنگام تولد مشخص است. اندام های جنسی خارجی یک نوازاد دختر ممکن است مبهم باشند: اندام های تناسلی او ممکن است همانند با آناتومی یک پسر بوده یا در حدی بین آناتومی یک پسر و یک دختر باشند. درحالیکه این یک نقص نادر می باشد، هایپرپلازی مادرزادی آدرنال شایعترین علت اندام های جنسی خارجی مبهم در نوزادان است.
مردان با این بیماری در بدو تولد طبیعی بنظر می رسند اما ممکن است ویژگی های جنسی بلوغ را در اوایل دوران کودکی بروز دهند. زنان ممکن است دچار رشد موی زائد بر روی صورت و بدن (مردمویی hirsutism) و دیگر ویژگی های ثانویه جسنی مردانه در طول کودکی و نوجوانی شده و عادات ماهانه نامنظم داشته باشند. CAH همچنین ممکن است در بزرگسالان منجر به ناباروری شود.
نقص آنزیم ها در این بیماری به علت جهش در ژنهایی خاص است. آنها ژنهای مغلوب اتوزومی می باشند به این معنی که جهت ابتلای فرد به این بیماری باید دو کپی از ژن جهش یافته داشته باشد که یکی را از هر والد خود به ارث برده باشد. فردی با یک کپی از ژن جهش یافته یک ناقل است و معمولا دارای هیچ نشانه ای نمی باشد.
در حدود 90% موارد این بیماری به علت کمبود آنزیم 21- هیدروکسیلاز است، که به سبب جهش در ژن CYP21A2 ایجاد می گردد. افراد مبتلا ممکن است دارای نوع کلاسیک ( با شدت بیشتر) و غیر کلاسیک ( با شدت کمتر) باشند. در حدود 75% افراد با کمبود کلاسیک دارای شکل "از دست دهنده نمک" خواهند بود که شامل کاهش آلدوسترون بوده و منجر به اتلاف اضافی مایعات بدن، سدیم کم و پتاسیم بالا می شود که می تواند از نظر جانی تهدید کننده باشد.
موسسه ملی سلامت کودکان و توسعه انسانی تخمین می زند که نوع کلاسیک بیماری حدود 1 در هر 15000 کودک را در دنیا مبتلا می سازد در حالیکه نوع غیر کلاسیک آن تقریباً 1 در هر 1000 نفر را تحت تأثیر قرار می دهد. این بیماری در تمام نژادها رخ می دهد اما درمیان نژادهای یهودیان اشکنازی، اسکیموهای یوپیک و اسپانیایی ها، اسلاوها و ایتالیاییها شایعتر است.
چندین مورد دیگر از کمبود وراثتی آنزیم نادر نیز می تواند سبب ایجاد بیماری هایپرپلازی آدرنال شود. کمبود آنزیم 11-بتا- هیدروکسیلاز یکی از شایع ترین می باشد که با حدود 5 الی 8% موارد این بیماری مرتبط است و آنزیم های 17-آلفا-هیدروکسیلاز و 3-بتا هیدروکسی استروئید دهیدروژناز در درجات پایین تری رخ می دهند. علائم و نشانه هایی که زنان و مردان مبتلا به این بیماری تجربه می نمایند، به نوع آنزیمی که دچار کمبود است و شدت این کمبود بستگی دارد.