جهت ارزیابی ریسک ابتلا به بیماری قلبی
HDL Cholesterol
اچ-دی-ال کلسترول
غربالگری: زمانی که هیچ ریسکفاکتوری برای بیماری قلبی وجود ندارد، این آزمایش، در چکاپهای دورهای شامل پروفایل لیپیدی یا پنل چربی، درخواست داده میشود. بزرگسالان بایستی هر چهار تا شش سال، یک بار این آزمایش را انجام دهند؛ کودکان، نوجوانان و جوانان بایستی یک بار بین سن 9 تا 11 سالگی و سپس بین 17 تا 21 سالگی مجددا" آزمایشهای پنل چربی را انجام دهند.
نظارت یا مانیتورینگ: در صورت وجود ریسکفاکتورهای بیماریهای قلبی، یا هنگام نتایج غیرنرمال در آزمایشهای قبلی و یا در افرادی که به دلیل مقادیر غیرنرمال چربی تحت درمان هستند
خون تهیه شده از ورید بازو یا از نوک انگشت
اگر این آزمایش همراه با سایر آزمایشهای پروفایل لیپیدی درخواست شود، معمولا، 12-9 ساعت ناشتایی لازم است; نوشیدن آب در این مدت بلامانع است. ممکن است پزشک، انجام آزمایش بدون ناشتایی را توصیه کند. در هر صورت بایستی شرایط لازم برای نمونهگیری را طبق دستورالعمل پزشک یا آزمایشگاه رعایت کرد. در افراد جوانی که ریسکفاکتورهای بیماریهای قلبی را ندارند ممکن است نیازی به ناشتایی نباشد.
-
این آزمایش در چه مواردی کاربرد دارد؟
آزمایش اچ-دی-ال کلسترول (HDL-C)، به عنوان بخشی از پنل لیپیدی، جهت غربالگری سطوح غیرنرمال لیپیدی یا تعیین ریسک ابتلاء به بیماری قلبی و یا کمک به تصمیمگیری در مورد نوع درمان مناسب در افراد با چربی بالا یا چربی در محدودهی مرزی، مورد استفاده قرار میگیرد. سایر آزمایشهای پنل لیپیدی معمولا شامل توتال کلسترول، LDL کلسترول (LDL-C)و تریگلیسیرید میباشد.
HDL-C، کلسترول اضافی را از بافتها برداشته و جهت دفع به کبد انتقال میدهد، به همین دلیل، HDL-C، به عنوان کلسترول خوب شناخته میشود.
در صورت غیرنرمال بودن مقادیر چربی، ممکن است از آزمایش HDL-C جهت نظارت بر اثربخشی درمان استفاده شود. روشهای درمانی برای چربی بالا ممکن است شامل تغییر در شیوهی زندگی مانند تغییر در رژیم غذایی یا انجام فعالیتهای ورزشی و یا مصرف داروهای کاهندهی لیپیدها مثل استاتینها باشد.
-
این آزمایش در چه زمانی درخواست داده میشود؟
بزرگسالان
در هنگام چکاپ عمومی، ممکن است آزمایش HDL-C به عنوان بخشی از پروفایل لیپیدی درخواست داده شود. توصیه میشود تمام بزرگسالانی که هیچ ریسکفاکتوری برای بیماریهای قلبی را ندارند، در هر چهار تا شش سال، یک بار این آزمایش را انجام دهند.
در افرادی که در هنگام آزمایش چکاپ کلسترول، مقدار کلسترول آنها بالا باشد، ممکن است جهت بررسی وضعیت لیپیدی بیمار، آزمایش HDL-C همراه با سایر آزمایشهای پنل لیپیدی درخواست داده شود.
در افراد دارای ریسکفاکتورهای بیماریهای قلبی، ممکن است آزمایش HDL-C همراه با سایر آزمایشهای پنل لیپیدی، در فواصل زمانی کوتاهتری درخواست گردد. ریسکفاکتورهای اصلی برای بیماریهای قلبی عبارتند از:
- مصرف سیگار
- چاقی یا اضافهوزن
- رژیم غذایی ناسالم
- عدم فعالیت فیزیکی - فعالیت فیزیکی ناکافی
- سن (45 سال و بالاتر از آن برای مردان، 55 سال و بالاتر از آن برای زنان)
- هیپرتانسیون (فشارخون برابر با 140/90 یا بالاتر از آن، یا مصرف داروهای ضد فشارخون)
- سابقهی خانوادگی بیماری قلبی زودرس (در فامیل درجه اول: مرد زیر 55 سال و زن زیر 65 سال)
- سابقهی بیماری قلبیعروقی یا حملهی قلبی
- دیابت یا پره-دیابت
جوانان
جهت غربالگری کلسترول بالا در کودکان و نوجوانان، انجام آزمایشهای پروفایل لیپیدی توصیه میگردد. آنها بایستی یک بار بین سنین 9 تا 11 سالگی و مجددا" بین سنین 17 تا 21 سالگی آزمایش کلسترول را انجام دهند. با این حال، برای کودکان و نوجوانانی که در معرض خطر ابتلاء به بیماری قلبی هستند غربالگری در دورههای زمانی کوتاهتر و در سنین پایینتر توصیه میگردد. برخی از ریسکفاکتورها در این سنین مشابه با ریسکفاکتورهای بزرگسالان است و شامل سابقهی خانوادگی بیماریهای قلبی یا شرایط دیگری مانند دیابت، فشارخون بالا یا اضافهوزن میباشند. بر اساس آکادمی کودکان آمریکا، ممکن است پزشک، برای کودکانی که والدین آنها کلسترول بالایی دارند، انجام آزمایشهای پنل لیپیدی را در سن قبل از 9 سالگی توصیه نماید.
مانیتورینگ یا نظارت
همچنین ممکن است آزمایش HDL-C، در فواصل منظمی جهت ارزیابی میزان موفقیت تغییرات سبک زندگی، مانند تغییر رژیم غذایی، انجام فعالیت ورزشی یا ترک سیگار با هدف افزایش میزان HDL-C، درخواست داده شود. بر طبق دستورالعملهای کالج کاردیولوژی آمریکا (ACC) و انجمن قلب آمریکا (AHA) توصیه میشود بزرگسالانی که استاتینها را مصرف میکنند، برای اطمینان از موثر بودن دارو، پروفایل چربی را با رعایت ناشتایی و در 4 تا 12 هفته پس از شروع درمان و سپس هر 3 الی 12 ماه پس از آن انجام دهند.
-
نتایج این آزمایش چگونه تفسیر میشود؟
به طور کلی، مقادیر نرمال لیپید به داشتن قلبی سالم و کاهش خطر ابتلاء به حملهی قلبی یا سکته کمک میکند. پزشک با توجه به مجموعهی نتایج آزمایش HDL-C و دیگر آزمایشهای پروفایل لیپیدی و همچنین سایر ریسکفاکتورهای بیماری قلبی، خطر ابتلاء به بیماری قلبی را ارزیابی کرده و در مورد ضرورت درمان و نوع درمان تصمیمگیری خواهد کرد.
در سال 2002، برنامهی آموزش ملی کلسترول (NCEP)، در پنل درمان بزرگسالان (ATP III)، دستورالعملهایی برای ارزیابی سطوح چربی و تعیین درمان مناسب برای آنها را ارائه کرد و در سال 2013، کالج کاردیولوژی آمریکا و انجمن قلب آمریکا دستورالعملهای جدیدی در مورد اینکه چه کسی نیاز به دریافت داروهای کاهندهی کلسترول خون را دارد، ارائه کردند. (برای جزئیات بیشتر، بخش مربوط به پروفایل لیپید را ببینید).
با این حال، استفاده از دستورالعملهای جدید، بحثبرانگیز است. بسیاری از افراد هنوز از دستورالعملهای قدیمی NCEP ATP III برای ارزیابی سطوح چربی و خطر ابتلاء به بیماریهای قلبیعروقی (CVD) استفاده میکنند:
برای بزرگسالان:
- HDL کمتر از 40mg/dL(1.0 mmol/L) در مردان و کمتر از 50mg/dL(1.3 mmol/L) در زنان با افزایش خطر بیماریهای قلبیعروقی همراه است. این افزایش ریسک، مستقل از سایر ریسکفاکتورهایی مانند LDL-C میباشد.
- به طور معمول، مقدار HDL-C برای مردان، بین 50-40 میلیگرم در دسیلیتر (1.3-1.0 میلیمول در لیتر) وبرای زنان، بین 59-50 میلیگرم در دسیلیتر (1.5-1.3 میلیمول در لیتر) است و این مقادیر با خطر متوسط بیماریهای قلبی مرتبط هستند.
- بر اساس مطالعات اپیدمیولوژیک، HDL-C برابر با 60 میلیگرم در دسیلیتر (1.55mmol/L) یا بالاتر از آن، با خطر پایینتر از حد متوسط برای بیماریهای قلبی همراه است. طبق دستورالعملهای NCEP نیز، مقدار HDL-C بیش از 60 میلیگرم در دسیلیتر نقش محافظتی دارد و به عنوان یک فاکتور کاهش خطر بیماریهای قلبی در نظر گرفته میشود. با این حال، برخی از مطالعات اخیر نشان دادهاند که HDL-C بالا، در همهی افراد و در همهی شرایط، نقش محافظتی ندارد (سوال شماره 2 در بخش سوالات رایج را مشاهده نمایید).
برای کودکان، نوجوانان و بزرگسالان :
- HDL-C کمتر از 40 میلیگرم در دسیلیتر (1.04 میلیمول در لیتر)، با افزایش خطر ابتلا به بیماریهای قلبی همراه است که این افزایش خطر، مستقل از سایر ریسکفاکتورها، از جمله سطح LDL-C میباشد.
- HDL-C بین 45-40 میلیگرم در دسیلیتر (1.17-1.04 میلیمول در لیتر)، محدودهی مرزی میباشد.
- سطح HDL-C بیش از 45 میلیگرم در دسیلیتر (1.17 میلیمول در لیتر)، سطح مطلوب در نظر گرفته میشود.
برخی از آزمایشگاهها نسبت توتال کلسترول به کلسترول HDL را نیز گزارش میکنند. این نسبت با تقسیم مقدار توتال کلسترول بر مقدار HDL-C به دست میآید. به عنوان مثال، اگر مقدار توتال کلسترول فردی برابر با 200mg/dL و مقدار HDL-C او برابر با 50mg/dL باشد، نسبت توتال کلسترول به HDL-C او به صورت 4 (یا 4:1) بیان میشود. نسبت مطلوب توتال کلسترول به HDL-C، کمتر از 5 (5:1) و نسبت ایدهآل، کمتر از 3.5 (3.5:1) است. بر اساس توصیهی انجمن قلب آمریکا، بهتر است که به جای استفاده از این نسبت، از مقادیر مطلق توتال کلسترول خون و HDL-C استفاده شود زیرا تعیین درمان مناسب بر اساس مقادیر مطلق این آزمایشها مفیدتر از تعیین درمان بر اساس این نسبت میباشد.
-
آیا اطلاعات بیشتری برای بیمار مورد نیاز است؟
HDL-C بایستی زمانی که فرد بیمار نیست اندازهگیری شود زیرا کلسترول خون، در بیماری حاد یا بلافاصله پس از حملهی قلبی و یا در طول استرس (مانند جراحی یا حادثهی رانندگی) به طور موقتی پایین میآید. بنابراین اندازهگیری کلسترول بایستی به حداقل شش هفته پس از این شرایط موکول گردد.
در طول بارداری ممکن است مقادیر HDL-C تغییر کند. بنابراین، زنان باردار بایستی جهت آگاهی از سطح HDL-C خود، حداقل شش هفته پس از پایان بارداری این آزمایش را انجام دهند.
-
در صورت پایین بودن مقدار HDL-C چه درمانهایی توصیه میشود؟معمولا برای HDL-C پایین درمانی در نظر نمیگیرند. هرچندکه بعضی از داروهای کاهندهی LDL-C میتوانند HDL-C را نیز افزایش دهند، اما تجویز این داروها ممولا براساس سطح HDL-C نمیباشد. با این حال، ممکن است برخی از تغییرات شیوهی زندگی، جهت کمک به افزایش سطح HDL-C توصیه شود. از آنجایی که سیگار کشیدن میتواند سطح HDL-C را کاهش دهد، ترک سیگار در افراد سیگاری راه خوبی برای افزایش HDL-C است. فعالیتهای ورزشی، یک راه خوب دیگری برای افزایش HDL-C میباشد. در برخی تحقیقات گزارش شده است که مصرف الکل در حد متوسط (1 تا 2 واحد یا drinks در روز) باعث افزایش HDL-C میشود، اما در مورد مفید بودن الکل بحثهای متناقضی وجود دارد. اکثر پزشکان، افزایش مصرف الکل به منظور افزایش HDL-C را توصیه نمیکنند.
-
آیا مقادیر HDL-C میتواند خیلی بالا باشد؟
بر اساس یافتههای موجود، HDL-C بالا، در اکثر افراد، خطر ابتلاء به بیماری عروق کرونر (CAD) را کاهش میدهد. با این حال، برخی از مطالعات اخیر نشان دادهاند که در برخی از افراد دارای HDL-C بالا، نه تنها HDL-C نقش محافظتی نداشته، بلکه در این افراد، نسبت به افرادی با HDL-C طبیعی، افزایش خطر ابتلاء به CAD وجود دارد. در مطالعهای نشان داده شده است که افراد مبتلا به CAD و HDL-C بالا دارای ناهنجاریهای ژنتیکی در آنزیمهای مهم در متابولیسم چربی (پروتئین انتقالی استر کلسترول و تریگلیسیرید لیپاز کبدی) هستند. مطالعهی دیگری نشان داده است که مقادیر بالای ذرات HDL-C با افزایش خطر ابتلا به CAD همراه است. برای تعیین اینکه در چه شرایطی وجود مقادیر بالای HDL-C موجب افزایش ریسک CAD میشود، مطالعات بیشتری مورد نیاز است.