برای اندازه گیری سطوح لیتیم در خون به جهت تعیین سطح درمانی، درست در زمان آغاز مصرف دارو؛ برای حفظ سطوح درمانی یا تعیین سمیت لیتیوم
Lithium لیتیوم
موقع شروع درمان با لیتیوم و زمانی که دوز آن برای رسیدن به سطوح درمانی در خون تنظیم شده است؛ در فواصل زمانی برای نظارت بر سطوح لیتیوم؛ در صورت لزوم برای تشخیص سطوح پائین تر از حد درمانی یا غلظت های بالا (سمی)
-
این آزمایش در چه مواردی کاربرد دارد؟
آزمایش لیتیوم برای سنجش و نظارت بر لیتیوم در خون مورد استفاده قرار می گیرد بطوریکه یک پزشک بتواند مشخص کند که آیا غلظت خونی دارو در دامنه ای می باشد که به حد کافی، اختلال دوقطبی یک فرد را درمان کند (محدوده درمانی). این آزمایش ممکن است هر چند روز یک بار برای اندازه گیری سطوح، زمانی که فرد تازه شروع به مصرف لیتیوم کرده است، جهت کمک به تنظیم دوز و حصول سطح خونی مطلوب، مورد استفاده قرار گیرد و همچنین ممکن است در فواصل زمانی یا در صورت لزوم برای نظارت بر غلظت های خونی، بکار رود. اگر فرد آغاز به مصرف داروهای بیشتری کند، پزشک ممکن است یک یا چند آزمایش لیتیوم را برای بررسی اثر آنها بر لیتیوم، در صورت وجود، درخواست دهد. آزمایشات لیتیوم همچنین ممکن است در صورت مشکوک بودن به سمیت، درخواست شوند.
-
این آزمایش در چه زمانی درخواست داده میشود؟
هنگامی که یک فرد آغاز به درمان با لیتیوم می کند، آزمایش لیتیوم مکرراً درخواست می شود. پس از اینکه غلظت های خونی آن در یک محدوده درمانی قرار گرفتند، پزشک ممکن است در فواصل زمانی برای اطمینان از اینکه سطوح دارو در این دامنه قرار دارند، درخواست آزمایشات لیتیوم را بدهد.
این آزمایش ممکن است زمانی که عارضه فرد به لیتیوم پاسخ نمی دهد، برای تعیین اینکه آیا غلظت ها بسیار پائین بوده یا دارو نامؤثر است و یا برای مشخص کردن اینکه آیا فرد، درمان را مورد پذیرش قرار داده است (دارو را به صورت منظم مصرف می کند)، درخواست شود. این تست همچنین زمانی که فرد با سطحی رنج آور از عوارض جانبی مواجه بوده و یا نشانه هایی را بروز می دهد که پزشک مشکوک است که ممکن است بعلت سمیت باشد، احتمالاً درخواست داده شود. این نشانه ها از قبیل موارد زیر هستند:
- کسالت، فقدان انرژی
- سرگیجه
- ضعف ماهیچه
- عدم هماهنگی
- مشکل سخن گفتن
- حالت تهوع، اسهال و استفراغ
- گیجی
- رعشه یا لرزش نامنظم
- ناآرامی
سطوح بسیار بالا میتواند به بی حسی، تشنج، نارسایی کلیوی و مرگ منتفی شود.
نمونه های خون برای لیتیوم معمولاً 12 ساعت پس از آخرین دوز جمع آوری می شوند. از آنجائیکه زمانبندی متفاوت بوده و برخی اشکال دارویی بتدریج و در طول زمان آزاد می گردند، قواعد جمع آوری نمونه ممکن است متفاوت باشند.
-
نتایج این آزمایش چگونه تفسیر میشود؟
محدوده درمانی برای لیتیوم بین 0.6 تا 1.2 میلی مول بر لیتر مشخص شده است. در این محدوده، بیشتر مردم بدون نشانه های سمیت به دارو پاسخ می دهند.
پاسخ به دارو و عوارض جانبی، فردی می باشند. برای برخی از افراد مبتلا به اختلال دوقطبی، بیماری آنها در کمترین حد محدوده درمانی، کاملاً درمان نمی شود. سایرین ممکن است در بالاترین حد محدوده درمانی، با عوارض جانبی مواجه شوند. بیماران باید برای پیدا کردن مناسب ترین دوز و غلظت برای خود، همکاری دقیقی با پزشک خود داشته باشند.
بطورکلی، زمانی که نتایج لیتیوم در محدوده درمانی بوده و هم بیمار و هم پزشک نسبت به کنترل مناسب اختلال دوقطبی فرد، راضی می باشند پس دوز لیتیوم کافی می باشد، بویژه اگر فرد با عوارض جانبی چشمگیری مواجه نباشد.
اگر سطح دارو در خون زیر محدوده درمانی باشد، این احتمال وجود دارد که فرد داروی کافی دریافت نمی کند. اگر سطوح، بالای محدوده درمانی بوده و اگر عوارض جانبی قابل ملاحظه ای در آن دوز دیده می شوند، پس این احتمال هست که دوز بسیار بالا می باشد. در این موارد، پزشک ممکن است دوز لیتیوم را تغییر دهد. هر چند، بیماران نباید بدون مشورت با پزشک خود، اقدام به کاهش یا قطع مصرف دارو کنند، از آنجائیکه میتواند نشانه های دوقطبی آنها را تشدید کند. تعیین دوز و تغییرات آنها باید بر یک مبنای مورد به مورد ارزیابی شوند.
-
آیا اطلاعات بیشتری برای بیمار مورد نیاز است؟
لیتیوم در اصل توسط کلیه ها از بدن پاکسازی می شود. استفاده بلند مدت از لیتیوم، خطر کاهش عملکرد کلیه را در بر دارد.
افراد مبتلا به بیماری کلیوی ممکن است با افزایش سطوح لیتیوم روبرو شوند، زیرا پاکسازی آن از بدن کاهش می یابد. پزشکان با آزمایشاتی مانند BUN و کراتینین در طول زمان بر عملکرد کلیه نظارت می کنند.
بیمارانی که لیتیوم مصرف می کنند ممکن است مبتلا به کمکاری غده تیروئید شوند. پزشکان اغلب به صورت منظم بر عملکرد کلیه یک فرد بوسیله یک آزمایش TSH نظارت می کنند.
انواعی از داروهای نسخه ای، غیر نسخه ای و مکمل ها میتوانند غلظت های لیتیوم را در خون افزایش یا کاهش داده یا با آن تداخل داشته باشند. برای کسب اطلاعات بیشتر در این باره، اطلاعات دارویی MedlinePlus: لیتیوم، را ببینید.
سطوح لیتیوم و عوارض جانبی آن میتوانند با اتلاف نمک و آب از بدن، افزایش پیدا کنند؛ این شرایط با رژیم غذایی بدون نمک، تعریق بیش از حد یا یک بیماری که باعث اسهال و استفراغ می شود، ایجاد می شوند. برای ثابت نگهداشتن سطوح خونی لیتیوم، مؤسسه بهداشت ملی روزانه نوشیدن 8 تا 10 لیوان آب یا سایر مایعات، مصرف نمک و کافئین به همان میزان پیش از آغاز دارو و اجتناب از الکل را توصیه می کند.
-
لازم است که چه مدت تحت درمان لیتیوم باشم؟لیتیوم معمولاً روزانه و تا آخر عمر فرد مصرف می شود. اختلال دوقطبی قابل کنترل بوده ولی درمان پذیر نیست.
-
چه کسی آزمایشات لیتیوم را درخواست میدهد؟
این تست ها ممکن است توسط پزشک اصلی شما مورد نظارت قرار گیرند اما همچنین احتمال دارد که بوسیله یک متخصص سلامت روان درخواست شده و نظارت شوند.
-
آیا آزمایش سطح لیتیوم در منزل انجام پذیر است؟
خیر، این آزمایش نیاز به تجهیزات تخصصی دارد. نمونه های خون از یک ورید بازو جمع آوری شده و در یک آزمایشگاه مورد آزمایش قرار می گیرند.