یائسگی دورانی در زندگی زنان است که چرخه های
قاعدگی نرمال وی به مدت 12 ماه گذشته متوقف شده و نمی تواند باردار شود.
این یک بخش نرمال از افزایش سن زنان است. یائسگی در هر زمان بعد از 35
سالگی رخ می دهد اما سن معمول برای شروع در اواخر 40 تا اوایل 50 سالگی است،
سن میانگین شروع یائسگی در زنان آمریکایی 51 سال است.
در طی سال های دارای احتمال بارداری،
هورمون های
FSH (هورمون محرک فولیکولی)،
LH (هورمون لوتئین)، استرادیول
و پروژسترون هر ماه همگی با هم
برای آزادسازی تخمک از تخمدان و تنظیم قاعدگی ماهانه یا کمک به آغاز
بارداری کار می کنند. با نزدیک شدن به یائسگی، تولید چرخه ای استرادیول
و پروژسترون توسط تخمدان ها کاهش یافته و ثبات کمتری خواهد داشت.
آغاز فرآیند یائسگی، با عنوان گذار از یائسگی نامیده می شود. این وضعیت
گاها در زنان 40 ساله شروع می شود اما ممکن است در اواخر سی سالگی نیز رخ
دهد. این یک فرآیند تدریجی است و اغلب در دو تا پنج سال تکمیل می شود.
در طی نزدیکی به دوران یائسگی، سطوح هورمون می توانند از سطح بالا به پایین
و از یک ماه به ماه بعد با بی نظمی در تخمک گذاری ها، در نوسان است. یک زن
ممکن است دارای یک دوره قاعدگی باشد و چند ماه بعد فاقد این دوران باشد و
برخی از زنان ممکن است به این نتیجه برسند که دفعات و شدت دوران قاعدگی
آنها در طی دوره پیش یائسگی افزایش می یابد. با اینکه بی نظمی ها در طی
گذار از یائسگی مورد انتظار هستند، یک زن باید در تمامی تغییرات خود با
پزشک مشورت کند تا مطمئن شود که علائم ناشی از مواردی به استثنای نوسانات
هورمونی نیست. زنان در دوران یائسگی باید در نظر داشته باشند که با این که
احتمال بارداری در این مدت کم است، اما ممکن است یک زن در این دوران باردار
شود.
به محض اینکه یک زن یائسه دوازده ماه بدون یک دوره قاعدگی طی کرده باشد،
این گذار عموما کامل تلقی شده و او وارد دوران بعد از یائسگی می شود. در
این مرحله، تخمدان های او تولید استرادیول و پروژسترون را متوقف کرده و
تخمک گذاری متوقف می شود و نمی تواند باردار شود. با این که این کل بخش یک
دوره عادی از افزایش سن است، برخی از مسائل مرتبط با یائسگی و مرحله بعد از
یائسگی وجود دارد:
-سطوح کاهش یافته استروژن ممکن است منجر به افزایش ریسک
پوکی استخوان شود.
-تغییر در سطح استروژن ممکن است عاملی برای توسعه
بیماری قلبی باشد.
-بافت های واژن نازک و ضعیف شده و موجب تحریک
مزمن، خشکی واژن و نفوذپذیر در برابر عفونت ها باشند.
-کاهش سطح استروژن همراه با کاهش تولید کلاژن و الاستین است (دو پروتئین
عامل حفظ انسجام پوست). با کاهش سطح این پروتئین ها، پوست نازک تر، خشک تر
و مستعد در برابر آسیب می شود.
یائسگی بطور طبیعی با افزایش سن زن رخ می دهد، اما همچنین می تواد به نا به
دلایل دیگری نیز بروز کند. یائسگی ناشی از جراحی زمانی رخ می دهد تخمدان ها
خارج شده باشند مثل سرطان تخمدان یا
همراه با خارج کردن رحم باشد. از آنجاییکه این جراحی موجب توقف تولید
هورمون تخمدان می شود، می تواند موجب بروز علائم یائسگی بعد از جراحی شود.
یائسگی نیز می تواند با قرارگیری در معرض پرتو یا
شیمی درمانی، اختلالات غده هیپوفیذ
یا در زنان با وضعیت ضعیف سلامتی رخ دهد.
زنانی که علائم یائسگی و بی نظمی های هورمونی را قبل از سن 40 سالگی تجربه
می کنند، با یائسگی زودرس مواجه شده اند. این افراد دارای نارسایی زودرس
تخمدان یا نارسایی اولیه تخمدان هستند. برخی از زنان با این وضعیت ها هنوز
هم ممکن است باردار شوند.
Menopause
-
نشانه ها و علائم
بدن زن در طی یائسگی متحمل تغییرات مختلفی می شود. برخی از علائم و نشانه های شایع زمانی رخ می دهند که سطوح استروژن کاهش یابد. زنان ممکن است وضعیت های زیر را تجربه کنند:
-گرمای زیاد
-تغییرات در تکرار قاعدگی و شدت جریان (شامل دوره های سنگین تر یا مکرر برای برخی افراد)
-عرق های شبانه
-تغییرات سریع خلق و خو از حالت افسردگی به شادی
-کاهش محرک جنسی (لیبیدو)
-افزایش دفعات ادرار یا ادرار ناگهانی
-خشکی واژن که می تواند موجب درد در طی فعالیت جنسی شود
-افزایش توده استخوانی که می تواند موجب پوکی استخوان شود
-ریسک بالای بیماری قلبی (بدلیل اینکه سطوح LDL کلسترول بد در خون می تواند افزایش یابد) -
آزمایشات
همه زنان در دوران یائسگی یا در زمان آغاز این دوره، تحت بررسی های آزمایشگاهی قرار نمی گیرند. با این حال، زنان دارای علائم یائسگی که ممکن است دارای نارسایی زودرس تخمدان باشند یا برای ریسک مشکلات سلامتی مورد ارزیابی قرار بگیرند (مثل پوکی استخوان)، ممکن است یک یا چند مورد آزمایشات زیر را انجام دهند:
-هورمون محرک فولیکولی (FSH): برای بررسی اینکه یک زن به دوره یائسگی نزدیک شده یا در دوران گذار است یا اینکه وارد این دوره شده؛ در کل، سطح FSH در طی دوران گذار افزایش می یابد.
-استرادیول: برای بررسی تولید استروژن در تخمدان و ارزیابی نرمال بودن چرخه قاعدگی
-آزمایش عملکرد تیروئید (T4 آزاد و TSH): برای بررسی عملکرد غده تیروئید که با افزایش سن کندتر می شود، بر قاعدگی تاثیرگذاشته و موجب بروز علائمی مشابه با علائم دوران قاعدگی می شود
-هورمون ضد مولریان (AMH): برای پیش بینی شروع یائسگی و یا زمانی که یک زن در مورد فقدان باروری نگران باشد
آزمایشات دیگر که می توان درخواست داد، شامل موارد زیر است:
-پروفایل چربی: برای بررسی افزایش تری گلیسیرید و کلسترول LDL (بد) و کاهش کلسترول LDL (خوب) جهت ارزیابی ریسک مرتبط با بیماری قلبی عروقی
-سنجش تعداد سلول های خون (CBC): برای تعیین تعداد کافی گلبول های قرمز و سفید در خون
-پنل سوخت و ساز جامع (CMP): برای بررسی عملکرد کبد و کلیه بویژه زمانی که درمان جایگزینی هورمون (HRT) در حال اجرا باشد
-بررسی فشار خون: برای غربالگری فشار خون بالا (هایپرتانسیون)
با کاهش سطوح استروژن، استخوان ها ضعیف تر می شوند. برای بررسی اصول راهنمای آزمایش تراکم استخوان، به انجمن ملی پوکی استخوان مراجعه نمایید. -
درمان
درمان یائسگی نرمال تا حدودی بحث برانگیز بوده است. در حالیکه علائم یائسگی بطور طبیعی و در طی زمان از بین می روند، برخی از استراتژی ها وجود دارد که می توانند علائم آزاردهنده را تسکین داده و آنها را مدیریت کنند. تغییرات در شیوه زندگی شامل مصرف غذاهای سالم، ورزش منظم و توقف مصرف دخانیات می تواند سودمند باشد. اجتناب از غذاهای ادویه دار، قهوه یا چای می تواند تاثیرات گرمای یائسگی را به حداقل برساند.
برخی از ادعاها حاکی از اینست که داروهای فاقد نسخه مثل black cohosh, DHEA (dehydroepiandrosterone), dong quai, evening primrose، جینسینگ و علف چایی می توانند موجب تسکین شوند اما توسط FDA تایید نشده و تاثیرات بالینی آنها مشخص نشده است. علاوه برآن، مصرف برخی از محصولات می تواند با تشدید کردن علائم یا تداخل با داروهای دیگر، مضر باشد. زنان باید قبل از مصرف اینگونه مکمل ها با پزشک خود مشورت کنند.
زنان دارای علائم شدید و افرادی که بدلیل جراحی یا عامل غیر مرتبط با سن در دوره یائسگی باشند، ممکن است درمان جایگزینی هورمون (درمان هورمونی یائسگی یا MHT) را برای کاهش علائم انتخاب کنند. براساس پیشینه پزشکی زن و ترجیحات، HRT شامل مصرف دوزهای خوراکی استروژن یا مصرف ترانسدرمال یا کرم های پوستی و یا دوزهای خوراکی پروژسترون است.
ریسک های مرتبط با HRT شامل لخته های خونی، ترمبوزیس سیاهرگ های عمیق بدن (DVT)، سرطان سینه، سرطان رحم و بیماری قلبی است. استروژن به تنهایی موجب افزایش جزئی ریسک سرطان آندومتری می شود، بنابراین معمولا با پروژستین که این خطر را کاهش می دهد، مصرف می شود. برای اطلاعات بیشتر در مورد HRT، به وبسایت شبکه سلامت هورمونی مراجعه کنید. زنان باید در مورد علائم، استراتژی ها و گزینه های درمات با پزشک خود مشورت کنند تا بهترین گزینه و مناسب ترین مورد درمانی برای آنها تعیین شود.