به منظور کمک به تشخیص و مدیریت بیماریهایی که عملکرد کلیه را تحت تأثیر قرار میدهند؛ به عنوان بخشی از چکاپ عمومی یا برای غربالگری افرادی که در معرض خطر ابتلاء به بیماریهای کلیوی قرار دارند و یا برای نظارت بر افراد مبتلا به بیماریهای کلیوی
Renal Panel پنل کلیه
هنگام وجود علائم و نشانههای مربوط به بیماریهایی که ممکن است عملکرد کلیهها را تحت تأثیر قرار دهند؛ در صورت تحت درمان بودن برای بیماریهای کلیوی؛ هنگام وجود ریسکفاکتورهای بیماریهای کلیوی، مانند فشارخون بالا یا دیابت
نمونه خون ورید بازو
ممکن است نیاز به 8 الی 12 ساعت ناشتایی (نوشیدن آب بلامانع است) باشد
-
این آزمایش در چه مواردی کاربرد دارد؟
پنل کلیوی ممکن است به منظور ارزیابی عملکرد کلیهها، کمک به تشخیص اختلالات مرتبط با کلیهها، غربالگری افرادی که در معرض خطر ابتلاء به بیماریهای کلیوی قرار دارند و یا برای نظارت بر افراد مبتلا به بیماریهای کلیوی مورد استفاده قرار گیرد.
انواع آزمایشهای مربوط به پنل کلیه ممکن است در آزمایشگاههای مختلف، متفاوت باشد اما معمولا شامل موارد زیر میباشد:
- الکترولیتها: سدیم، پتاسیم، کلرید، بیکربنات (CO2)
- فسفر
- کلسیم
- آلبومین
- نیتروژن اوره خون (BUN)
- کراتینین
- گلوکز
برای اطلاعات بیشتر در مورد هر کدام از این آزمایشها، بر روی لینکهای بالا کلیک نمایید.
در پنل کلیوی ممکن است نتیجه سه نوع از محاسبات نیز گزارش شود:
برای ارزیابی عملکرد کلیهها میتوان از آزمایشهای دیگری نیز استفاده کرد که از جمله آنها میتوان آزمایشهای تجزیه شیمیایی ادرار، پروتئین ادرار و دفع کراتینین را نام برد. برای تشخیص زودرس آسیبهای کلیوی در افرادی که مبتلا به دیابت یا فشارخون بالا (هیپرتانسیون) هستند، میتوان از آزمایش آلبومین ادرار (میکروآلبومین) استفاده کرد که مقادیر کم نشت آلبومین از خون به ادرار را اندازه گیری می کند. هنگامی که در یک نمونه ادرار تصادفی، هر دو نوع ترکیب آلبومین و کراتینین اندازهگیری شود، میتوان نسبت آلبومین به کراتینین (ACR) را نیز محاسبه کرد که با استفاده از این نسبت ممکن است با صحت بیشتری میزان آلبومین وارد شده به ادرار تعیین شود.
-
این آزمایش در چه زمانی درخواست داده میشود؟
هنگام وجود ریسکفاکتورهای نارسایی کلیه، مانند فشارخون بالا (هیپرتانسیون)، دیابت، بیماری قلبیعروقی، چاقی، کلسترول بالا یا سابقه خانوادگی بیماری کلیوی.
هنگام وجود علائم و نشانههای بیماری کلیوی، هرچند که در مراحل اولیهی بیماریهای کلیوی معمولا علائم قابلتوجهی ایجاد نمیشوند. این بیماریها ممکن است در ابتدا توسط آزمایشهای روتین خون یا ادرار تشخیص داده شوند. برخی از این علائم و نشانههای بیماریهای کلیوی عبارتند از:
- تورم یا پفکردگی بهویژه در اطراف چشمها یا در صورت، مچ دست، شکم، ران و یا قوزک پا
- وجود ادرار کفآلود، خونی یا قهوهایرنگ
- کاهش حجم ادرار
- مشکلات مربوط به دفع ادرار، مانند سوزش ادرار یا تخلیهی غیرطبیعی ادرار و تغییر در تعداد دفعات ادرار بهویژه در شب
- کمر درد یا پهلو درد ملایم در قسمت زیر دندهها در نزدیکی محل قرارگرفتن کلیهها
این پنل، همچنین، ممکن است به صورت دورهای و در فواصل زمانی منظمی به منظور نظارت بر بیماری کلیوی در افرادی که تحت درمان هستند درخواست داده شود.
-
نتایج این آزمایش چگونه تفسیر میشود؟
نتایج آزمایشات پنل کلیوی تشخیصی نیستند بلکه میتوانند نشاندهنده احتمال وجود مشکل در کلیهها باشند، بنابراین برای تشخیص و تعیین علت مشکل نیاز به آزمایشهای بیشتری میباشد. از آنجایی که نتایج هر کدام از آزمایشهای موجود در پنل کلیه ممکن است تحت تأثیر علل دیگری غیر از بیماریهای کلیوی قرار بگیرد، برای بررسی وجود بیماری کلیوی، نتایج آزمایشهای این پنل، در کنار هم و با در نظر گرفتن ریسکفاکتورها و علائم و نشانههای موجود، تفسیر میشوند.
جدول زیر خلاصهای از تفسیرهای احتمالی مرتبط با بیماریهای کلیوی میباشد.
آزمایش ارتباط با بیماری یا اختلال کلیوی الکترولیتها: سدیم, پتاسیم, کلرید, بیکربنات سطح الکترولیتهای موجود در خون، بسته به علت مربوطه، میتوانند به صورت متفاوتی تحت تأثیر قرار بگیرند و در حالی که برخی از آنها ممکن است افزایش پیدا کنند، برخی دیگر ممکن است کاهش یابند. به طور کلی بیماری کلیه میتواند منجر به عدم تعادل در الکترولیتها شود. هنگامی که این یونهای با بار مثبت و منفی از تعادل خارج میشوند، میتوانند تعادل مایع و یا pH خون را تحت تاثیر قرار می دهند. با پیشرفت بیماری کلیوی، عوارض آن مانند اسیدوز متابولیک، ممکن است ایجاد شود. فسفر مقادیر بالای آن با بیماری کلیوی ارتباط دارد. کلسیم مقادیر پایین آن ممکن است در نارسایی کلیه دیده شود. آلبومین مقادیر پایین آن در خون به معنای عدم توانایی کلیهها در جلوگیری از دفع آلبومین میباشد. اوره/BUN مقادیر بالا، نشاندهنده اختلال در عملکرد کلیهها، به علت بیماری، آسیب یا نارسایی حاد یا مزمن کلیه یا به دلیل دیگری که باعث کاهش جریان خون به کلیهها می شود مثلا در CHF یا دهیدراسیون و یا به علت انسداد جریان ادرار در اثر بیماری پروستات یا سنگ کلیه میباشد. کراتینین مقادیر بالا میتواند نشاندهنده آسیب کلیوی به علت وجود یکی از بیماریهایی باشد که در بالا برای اوره ذکر شدهاند. گلوکز مقادیر بالا میتواند نشاندهنده دیابت باشد که خود یکی از علل شایع بیماری کلیوی است. نسبت اوره (BUN) به کراتینین مقادیر بالای این نسبت ممکن است به علت شرایطی مانند کاهش جریان خون کلیوی باشد در حالی که مقادیر پایین آن ممکن است به علت شرایط دیگری مانند بیماری کبدی باشد. eGFR eGFR، با استفاده از نتیجه آزمایش کراتینین خون محاسبه میشود. eGFR کمتر از 60 میلیلیتر در دقیقه نشاندهنده وجود آسیب کلیوی است؛ eGFR زیر 15 نشاندهنده نارسایی کلیوی است (جدول مربوطه در مطلب eGFR را ببینید)
شکاف آنیونی مقادیر بالا میتواند نشاندهنده اسید اضافی (اسیدوز) در خون باشد که ممکن است مربوط به بیماری کلیوی باشد، اما اسیدوز در بسیاری از شرایط دیگر نیز میتواند ایجاد شود. -
آیا اطلاعات بیشتری برای بیمار مورد نیاز است؟
اگر آزمایشهای خون یا ادرار، نشاندهنده احتمال وجود بیماری کلیوی باشند، ممکن است آزمایشهای بیشتری، مانند تصویربرداری کلیه یا بیوپسی کلیه نیز انجام شوند. برای اطلاعات بیشتر در مورد تصویربرداری و انواع دیگر آزمایشها، به مطلب بیماری کلیه مراجعه کنید.
-
آیا این آزمایشها همیشه با هم و در یک پنل درخواست میشوند؟
خیر، هر آزمایشی که در پنل کلیوی قرار دارد، بسته به هدف آزمایش ممکن است به صورت مستقل یا همراه با آزمایشهای دیگری نیز درخواست داده شود. به عنوان مثال، الکترولیتها (سدیم، پتاسیم، کلرید و بیکربنات) ممکن است به صورت پنل الکترولیت و به عنوان بخشی از آزمایشهای چکاپ عمومی و یا برای بررسی عدم تعادل آب یا اسید-باز که میتواند مثلا در اثر بیماری قلبی ایجاد شود درخواست گردد. آزمایش گلوکز نیز معمولا برای تشخیص و نظارت بر دیابت انجام میشود.
-
برای ارزیابی بیماری کلیوی، چه آزمایشهای دیگری نیز ممکن است درخواست شوند؟
بنیاد ملی کلیه (NKF) و برنامه ملی آموزش بیماری کلیه (NKEDP)، علاوه بر اندازهگیری فشارخون، دو آزمایش دیگر را برای بررسی بیماری کلیه توصیه میکنند: پروتئین ادرار (آلبومین ادرار، آزمایش تجزیه ادرار یا مجموع پروتئین ادرار) و میزان فیلتراسیون گلومرولی برآوردشده (eGFR). هنگامی که احتمال مشکل ساختاری وجود داشته باشد، برای ارزیابی کلیهها میتوان از انواع آزمایشهای تصویربرداری استفاده کرد. برخی اوقات نیز، نمونهی بافت کلیه، یا همان بیوپسی، میتواند برای تشخیص برخی از علتها کمک کننده باشد. برای اطلاعات بیشتر، مطلب بیماری کلیه را ببینید.
-
آیا با اینکه احساس بیماری نمیکنم، ممکن است بیماری کلیوی داشته باشم؟
بله. در بیماری کلیوی، اغلب تا اواخر بیماری، علائم قابلتوجهی ایجاد نمیشود. به همین دلیل است که چکاپهای دورهای و منظم، مخصوصا در افراد دارای ریسکفاکتورهای بیماری کلیوی، از اهمیت زیادی برخوردار است و با این کار میتوان اختلالات و بیماریهایی که کلیهها را تحت تأثیر قرار میدهند سریعا شناسایی کرد.
-
آیا با وجود نتایج غیرطبیعی در آزمایشهایم، ممکن است بیماری کلیوی نداشته باشم؟
بله. از آنجایی که آزمایشات موجود در پنل کلیه میتواند کاربردهای زیادی داشته باشد، نتایج غیرطبیعی در یک یا چند آزمایش موجود در این پنل، ممکن است به علت بیماریهای غیرکلیوی باشد. پزشک با استفاده از نتایج تمام آزمایشهای موجود در این پنل به همراه نتایج سایر آزمایشها و همچنین سابقه بالینی و سابقه خانوادگی فرد، تفسیر را انجام میدهد.