آزمایش هورمون محرک تیروئید (TSH)، اغلب اولین آزمایش انتخابی برای ارزیابی عملکرد تیروئید و یا در صورت وجود علائم اختلال تیروئیدی مانند هیپرتیروئیدیسم یا هیپوتیروئیدیسم می‌باشد.

TSH، توسط غده هیپوفیز که یک عضو کوچک در زیر مغز و پشت حفره‌های سینوسی است تولید می‌شود و جزئی از سیستم فیدبکی است که در حفظ مقادیر نسبتا پایدار هورمون‌های تیروکسین (T4) و تری‌یدوتیرونین (T3) و کنترل میزان مصرف انرژی توسط بدن نقش دارد.

آزمایش TSH، اغلب به همراه آزمایش T4 آزاد و یا قبل از آن درخواست داده می‌شود. سایر آزمایش‌های تیروئیدی که ممکن است درخواست داده شوند شامل آزمایش T3 آزاد (free T3) و آنتی‌بادی‌های تیروئیدی(در صورت شک به وجود بیماری تیروئیدی خودایمنی) می‌باشد. گاهی اوقات نیز آزمایش‌های T4 آزاد، T3 آزاد و TSH، با هم به عنوان پنل تیروئیدی درخواست داده می‌شوند.

از آزمایش TSH برای موارد زیر استفاده می‌شود:

• تشخیص بیماری تیروئید در فرد مبتلا به علائم مربوطه
• غربالگری نوزادان از نظر کم‌کاری تیروئید
• نظارت بر درمان‌های جایگزین تیروئید در افراد مبتلا به هیپوتیروئیدیسم
• نظارت بر درمان‌های ضد‌تیروئیدی در افراد مبتلا به هیپرتیروئیدیسم
• کمک به تشخیص و نظارت بر مشکلات ناباروری در زنان
• کمک به ارزیابی عملکرد غده هیپوفیز (برخی اوقات)
• غربالگری اختلالات تیروئیدی در بزرگسالان، هر چند که متخصصین، در مورد اینکه چه افرادی و در چه سنی این غربالگری را انجام دهند، نظرات متفاوتی دارند

پزشک ممکن است آزمایش TSH را زمانی که فرد علائم مبتلا به هیپرتیروئیدیسم یا هیپوتیروئیدیسم و یا بزرگی غده تیروئید (گواتر) را داشته باشد، درخواست نماید.

علائم و نشانه‌های هیپرتیروئیدیسم ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• افزایش ضربان قلب
• بی‌قراری
• کاهش وزن
• بی‌خوابی
• لرزش دست‌ها
• ضعف
• اسهال (برخی اوقات)
• حساسیت به نور، اختلال در دید
• چشم‌ها ممکن است تحت تأثیر قرار گیرند: پف کردن دور چشم، خشکی، تحریک‌پذیری، و در برخی موارد، بیرون‌زدگی چشم‌ها.

علائم و نشانه‌های هیپوتیروئیدیسم ممکن است شامل موارد زیر باشند:
 

• افزایش وزن
• پوست خشک
• یبوست
• عدم تحمل سرما
• پوست پف‌کرده
• ریزش مو
• خستگی
• قاعدگی نامنظم

در افرادی که تحت درمان اختلال تیروئیدی هستند، ممکن است به صورت دوره‌ای آزمایش TSH درخواست گردد. طبق توصیه انجمن تیروئید آمریکا، در صورت تغییر دوز داروهای تیروئیدی، برای آزمایش مجدد TSH، بایستی 6 الی 8 هفته منتظر ماند.

غربالگری TSH در بدو تولد، به عنوان بخشی از برنامه غربالگری نوزادان انجام می‌شود.

بر اساس دستورالعمل کارگروه خدمات پیشگیرانه آمریکا، در سال 2004، شواهد کافی برای لزوم یا عدم لزوم غربالگری روتین بیماری تیروئید در بزرگسالان بدون علامت وجود ندارد. با این حال، انجمن تیروئید آمریکا و انجمن آندوکرینولوژیست‌های بالینی آمریکا، در سال 2012، دستورالعمل‌های بالینی را منتشر کردند که بر طبق آن‌ها بایستی در افرادی که بیش از 60 سال سن دارند غربالگری هیپوتیروئیدیسم انجام گردد. از آن‌جایی که علائم و نشانه‌های هیپوتیروئیدیسم و هیپرتیروئیدیسم بسیار شبیه به علائم و نشانه‌های سایر اختلالات شایع می‌باشد، پزشکان نیاز دارند حتی در صورت وجود مشکلاتی غیر از مشکلات تیروئیدی، عدم وجود بیماری تیروئیدی را تأیید کنند.

مقادیر بالای TSH می‌تواند به معانی زیر باشد:

• فرد آزمایش شده دارای غده تیروئید کم‌کاری می‌باشد که به دلیل برخی از انواع اختلالات حاد یا مزمن در عملکرد تیروئید قادر به پاسخ کافی به تحریک ناشی از TSH نیست
• یا فرد، مبتلا به هیپوتیروئیدیسم است یا فردی که غده تیروئید او برداشته شده است، مقادیر کمی از داروهای جایگزین هورمون تیروئید دریافت می‌کند و شاید لازم باشد که دز دارو تنظیم شود
• فرد مبتلا به هیپرتیروئیدیسم است و دوز بالایی از داروهای ضد تیروئیدی دریافت می‌کند و نیاز به تنظیم دوز دارد
• مشکلی در غده هیپوفیز وجود دارد، مانند وجود تومور ترشح‌کننده مقادیر تنظیم نشده TSH

مقادیر پایین TSH ممکن است نشان‌دهنده‌ی یکی از موارد زیر باشد:

• غده تیروئید پرکار (هیپرتیروئیدیسم)
• دریافت مقادیر بیش از حد داروی هورمون تیروئید در افرادی با غده تیروئید کم‌کار (یا برداشته شده)
• دریافت مقادیر ناکافی داروی ضد‌تیروئیدی در افراد مبتلا به هیپرتیروئیدیسم؛ با این حال، پس از درمان موفق ضد تیروئیدی، ممکن است مدت زمانی طول بکشد تا TSH دوباره تولید گردد. به همین دلیل است که انجمن تیروئید آمریکا توصیه می‌کند که برای نظارت بر این درمان، علاوه بر آزمایش TSH، از آزمایش هورمون‌های تیروئیدی (T4 و T3) نیز استفاده گردد.
• آسیب به غده هیپوفیز، که مانع از تولید مقادیر کافی TSH می‌شود

مقادیر غیرطبیعی TSH، چه مقادیر بالا و چه مقادیر پایین، نشان‌دهنده نقص در مقادیر قابل دسترس هورمون‌های تیروئیدی برای بدن است اما تنها با انجام این آزمایش، علت مشخص نمی‌شود. برای بررسی علت افزایش یا کاهش مقادیر TSH معمولا نیاز به آزمایش‌های بیشتری می‌باشد.

در جدول زیر، چندین مثال از نتایج این آزمایش و تفسیر آن‌ها آورده شده است.

بایستی به این نکته توجه کرد که آزمایش‌های TSH، free T4 و free T3، یک "تصویر لحظه‌ای (snap shot)" از آنچه که در سیستم پویای بدن در حال رخ دادن است می‌باشند. یک آزمایش تیروئید در یک فرد ممکن است نتایج متغیری داشته باشد و می‌تواند تحت تأثیر عوامل زیر قرار گیرد:

• افزایش، کاهش و تغییرات (ارثی یا اکتسابی) در پروتئین‌های متصل شونده به T4 و T3
• بارداری
• استروژن و سایر داروها
• بیماری کبدی
• بیماری‌های سیستمیک
• مقاومت به هورمون‌های تیروئیدی

بسیاری از داروها - از جمله آسپرین و داروی جایگزین هورمون تیروئید - ممکن است نتایج آزمایش غده تیروئید را تحت تأثیر قرار دهند و در صورت مصرف آن‌ها بایستی قبل از انجام آزمایش، با پزشک خود مشورت نمایید.

بیماری‌هایی که به طور مستقیم به تیروئید مربوط نمی‌شوند، "بیماری‌های غیر‌تیروئیدی،" می‌توانند سطح هورمون‌های تیروئید را تحت تأثیر قرار دهند و در این بیماری‌های غیر‌تیروئیدی (NTI)، به ویژه، سطح T3 می‌تواند کاهش یابد. به طور معمول، پس از بهبودی بیماری غیرتیروئیدی، سطح هورمون تیروئید به حالت طبیعی باز می‌گردد. قبلا به این بیماری، "سندرم یوتیروئید مریض" گفته می‌شد، اما این واژه بحث بر‌انگیز است، زیرا این سوال وجود دارد که آیا در افراد مبتلا به این بیماری، غده تیروئید عملکرد طبیعی دارد (یوتیروئید).

هنگامی که پزشک، دوز داروی جایگزین هورمون تیروئید را تنظیم نماید، برای بررسی TSH، بایستی حداقل یک یا دو ماه صبر کرد تا در این مدت زمان دارو بتواند اثر کامل خود را بگذارد.

استرس شدید و بیماری‌های حاد ممکن است نتایج آزمایش TSH را تحت تأثیر قرار دهند. به طور کلی توصیه می‌شود که از انجام آزمایش تیروئید در بیماران بستری خودداری گردد و انجام آن را تا بعد از بهبود بیماری به تعویق بیندازند.

در طول سه‌ماهه‌ی اول بارداری ممکن است نتایج این آزمایش پایین باشد.

به طور کلی، پزشکان، این آزمایش را برای زنان بدون علامت درخواست نمی‌کنند، اما در افرادی که دارای علائم مربوطه و یا مبتلا به اختلال تیروئیدی هستند ممکن است به منظور تشخیص و ارزیابی هیپرتیروئیدیسم یا هیپوتیروئیدیسم در طول بارداری و بعد از آن، در فواصل زمانی مشخصی این آزمایش انجام شود. برای اطلاعات بیشتر، مطلب بارداری و بیماری تیروئید را در وب سایت National Endocrine and Metabolic Diseases Information Service مشاهده نمایید.