تاریخ آخرین بازبینیدر مورخه
تاریخ آخرین اصلاحدر مورخه August 6, 2018.
کم خونی به چه معناست؟

وضعیت کم خونی زمانی رخ می دهد که مقدار هموگلوبین در خون انسان به کمتر از سطح نرمال افت کند. کاهش هموگلوبین گاها مرتبط با کاهش تعداد گلبول های قرمز خون و هماتوکریت است. هموگلوبین درون گلبول های قرمز وجود دارد و برای نقل و انتقال اکسیژن از ریه ها به بخش های دیگر بدن ضروری است. بدون تامین اکسیژن کافی، بسیاری از بافت ها و اندام ها در سرتاسر بدن ممکن است به شدت آسیب ببینند. افراد مبتلا به کم خونی ممکن است خستگی و ضعف و فقدان انرژی را تجربه کنند.
کم خونی یک وضعیت نسبتا شایع است و بر هر دوی زنان و مردان در هر سن، قومیت و گروههای نژادی تاثیرگذار است. با این حال افراد مرتبط با شرایط خاص در معرض خطر بیشتری برای توسعه کم خونی هستند. اینها شامل افرادی با رژیم غذای ضعیف از نظر آهن و ویتامین ها، بیماری های مزمن مثل بیماری کلیه، دیابت، سرطان، بیماری التهاب روده، پیشینه خانوادگی از کم خونی ارثی، عفونت های مزمن مثل توبرکلوزیس یا HIV و افرادی که در طی آسیب یا جراحی مقادیر زیادی خون از دست داده اند. کم خونی می تواند خفیف، متوسط یا شدید بسته به مقدار کاهش تعداد گلبول های قرمز و یا سطوح هموگلوبین باشد.
در کل، علل اصلی کم خونی موارد زیر می باشد:
-تولید معیوب یا کاهش تولید گلبول های قرمز توسط مغز استخوان بدلیل نارسایی تغذیه (مثل کمبود آهن، کمبود ویتامین B)، نارسایی مغز استخوان (مثل کم خونی آپلاستی، سندرم میلودیسپلاستی) یا بیماری هایی که دربرگیرنده مغز استخوان هستند (مثل عفونت، لنفوم، تومور)
-از دست دادن گلبول های قرمز خون بدلیل خونریزی یا افزایش تخریب گلبول های قرمز در کم خونی همولیتیک
کم خونی ممکن است حاد یا مزمن باشد. کم خونی مزمن می تواند به آرامی و در مدت زمان طولانی با بیماری هایی مثل دیابت، بیماری کلیوی مزمن یا سرطان توسعه یابد. در این وضعیت ها، علائم مرتبط با کم خونی ممکن است ظاهر نشود، زیرا بیماری اصلی علائم خود را ظاهر کرده و یا بدن در این مدت زمان طولانی به کم خونی عادت کرده است. وجود کم خونی در وضعیت های مزمن ممکن است گاها بی توجه باقی بماند و گاها در زمان آزمایشات یا بررسی های وضعیت های دیگر مشخص گردد.
کم خونی همچنین ممکن است در دوره های زمانی حادی مثل از دست رفتن خون (آسیب یا جراحی مهم) یا در کم خونی های جدی که در آن تعداد زیادی از گلبول های قرمز تخریب شده اند که با عنوان کم خونی همولیتیک شناسایی می شود. علائم و نشانه ها ممکن است به سرعت مشخص شوند و علت آن را می توان از ترکیبی از بررسی های فیزیکی، پیشینه پزشکی و آزمایش مشخص کرد.

مشاهده بیشتر
مشاهده کمتر
درباره کم خونی
  • انواع

    کم خونی را می توان براساس اندازه گلبول قرمز و غلظت هموگلوبین در آنها توصیف کرد. اگر اندازه سلولی از حالت نرمال خیلی کمتر باشد، کم خونی میکروسیت می باشد. اگر بزرگتر از حد نرمال باشد، کم خونی ماکروسیت است. همچنین اگر غلظت هموگلوبین خیلی پایین تر از حد نرمال باشد، کم خونی هایپوکروم بوده و اگر غلظت آن بیشتر از حد نرمال باشد، این گلبول های قرمز هایپرکروم نامیده می شود.
    در دو گروه گسترده از علل عمومی کم خونی، انواع مختلفی از علل خاص وجود دارد. برخی از رایج ترین موارد در جدول زیر بیان شده است. برای کسب اطلاعات بیشتر به هر یک از بخش های این قسمت مراجعه کنید.
     

    انواع کم خونی توصیف مثالهایی از علت کم خونی
    کمبود آهن کمبود آهن منجر به کاهش تولید هموگلوبین می شود؛ سطوح پایین هموگلوبین موجب تولید گلبول های قرمز کوچکتر و هایپوکرومی می گردد. از دست دادن خون؛ رژیم غذای با کمبود آهن؛ جذب ضعیف آهن
    کمبود ویتامین B12 و کمبود ویتامین های گروه B گلبول های قرمز بطور طبیعی رشد نخواهند کرد و این بدلیل نبود ویتامین های B (B12, folate) است؛ موجب کاهش تولید گلبول های قرمز می شود. فقدان عامل ذاتی (مورد نیاز برای جذب B12)؛ رژیم غذای با کمبود ویتامین ها B؛ کاهش جذب ویتامین های B
    آپلاستی مغز استخوان قادر به تولید سلول های کافی خون نیست؛ یک وضعیت تهدیدکننده حیات. درمان سرطان، قرارگیری در معرض توکسین ها، بیماری خودایمنی، عفونت های ویروسی
    همولیتیک گلبول های قرمز سریع تر از فعالیت مغز استخوان تخریب می شوند. علل ارثی (مادرزادی) مثل بیماری سلول داسی شکل و اسفروسیتوز ارثی؛ علل دیگر شامل انتقال خون ناسازگار، بیماری خودایمنی، داروهای خاص (پنی سیلین)
    کم خونی ناشی از بیماری های مزمن وضعیت های مختلف در طولانی مدت می تواند موجب کاهش تولید گلبول های قرمز شود. بیماری کلیه، التهاب مفاصل، دیابت، توبرکلوزیس، HIV، بیماری کرون، سرطان و موارد دیگر

    این مقاله فقط به بررسی برخی از علل رایج کم خونی بویژه مواردی که معمولا با ناهنجاری های گلبول های سفید و پلاکت ها مرتبط نیستند، پرداخته است. بسیاری از وضعیت های دیگر وجود دارد که می توانند بنابه دلایل مختلفی منجر به برخی از سطوح کم خونی شوند، مثل:
    -خونریزی- خونریزی شدید ناشی از آسیب یا جراحی (حاد) یا خونریزی دستگاه گوارشی (زخم) که در طی زمان رخ می دهد (مزمن)
    -سرطان خون (حاد یا مزمن)
    -لنفوم
    -سندرم میلودیسپلاستی
    -مالتیپل میلوما
    -نئوپلاسم تکثیر سلولی (مثل میلوفیبروزیس)
    -عفونت ها (مثل HIV)

  • علائم و نشانه ها

    با اینکه انواع مختلفکم خونی دارای علل متفاوتی است، اما علائم و نشانه ها می تواند شبیه باشد. شکل خفیف تا متوسط کم خونی می تواند موجب علائم کمتری شود. برخی از رایجترین نشانه ها، موارد زیر می باشند:
    -احساس خستگی و ضعف
    -فقدان انرژی
    -رنگ پریدگی
    -سرگیجه
    -سردرد
    علائم و نشانه های دیگر که ممکن است با تشدید کم خونی افزایش یابد، شامل حس سرما یا بی حسی در دست ها و یا پاها، کاهش تنفس، ضربان تند یا نامنظم قلب و درد قفسه سینه.

  • آزمایشات

    بررسی های معمول آزمایشگاهی مختلفی را می توان برای کمک به تشخیص کم خونی و نیز تعیین بیماری موجب کم خونی استفاده کرد. این موارد در زیر بیان شده اند. بر اسا نتایج این موارد، پیشینه پزشکی فرد و علائم و نشانه ها، آزمایشات دیگری را می توان بعنوان پیگیری جهت تشخیص علت کم خونی و جهت دهی به درمان انجام داد. (با کلیک بر روی لینک های انواع مختلف کم خونی در بالای این صفحه، اطلاعات بیشتری را در مورد این آزمایشات خاص کسب خواهید کرد.)
    سنجش تعداد سلول های خون (CBC)
    کم خونی ممکن است در ابتدا زمانی تشخیص داده شود که یک آزمایش معمول که تعداد و مقدار نسبی هر نوع سلول را در جریان خون سنجش می کند (CBC) در طی بررسی های پزشکی یا بعنوان بخشی از آزمایش برای وضعیت های دیگر انجام شود. یک آزمایش CBC گاها بعنوان بخشی از بررسی فیزیکی سالانه درخواست شده و به ارزیابی وضعیت کلی سلامت و غربالری بیماری های مختلف کمک می کند.
    در کم خونی، برخی از اجزای CBC که می تواند نتایج غیرطبیعی را نشان دهد، شامل موارد زیر است:
    -تعداد گلبول قرمز- معمولا پایین
    -هموگلوبین- پایین
    -هماتوکریت- پایین
    -ضریب گلبول قرمز- این شامل حجم جسمی میانگین (MCV)، هموگلوبین جسمی میانگین (MCH) و غلظت میانگین هموگلوبین جسمی (MCHC) است. این موارد اطلاعاتی را در مورد اندازه گلبول های قرمز خون و مقدار و غلظت هموگلوبین در گلبول های قرمز یک فرد در لحظه می دهد. برای مثال اندازه و غلظت هموگلوبین گلبول های قرمز می تواند به تشخیص کم خونی کمک کند، زیرا این ویژگی ها ممکن است برای انواع مختلف کم خونی متغیر باشد.
    لکه خونی و تفکیک سلولی
    اگر نتایج CBC نشانگر کم خونی باشد، آزمایشات دیگری مثل لکه خون یا تفکیک سلولی که تعداد گلبول های سفید خون را اندازه گیری می کند، انجام خواهد شد. بررسی لکه خون می تواند اطلاعات دیگری مثل شکل گلبول های قرمز و وجود سلول های غیرطبیعی ارائه نماید که به تشخیص و طبقه بندی کم خونی کمک خواهد کرد.
    تعداد رتیکولوسیت
    این آزمایش اطلاعاتی را در مورد تعداد گلبول های قرمز نارس در نمونه خون یک فرد ارائه می کند. زمانی که شخصی دارای کم خونی باشد (تعداد گلبول قرمز، هموگلوبین و هماتوکریت پایین)، نتایج این آزمایش می تواند به تعیین علت و یا به طبقه بندی نوع کم خونی کمک کند. برای مثال، برای فرد دارای کم خونی، تعداد پایین رتیکولوسیت گاها نشانگر کاهش تولید گلبول های قرمز خون در مغز استخوان است.
    نتایج این آزمایشات می تواند نشانه هایی در مورد علت بیماری را ارائه کند. آزمایشات مختلف دیگر برای کمک به تعیین علت کم خونی و جهت دهی به فرآیند درمان انجام می شوند. برای بررسی انواع مختلف کم خونی به بحث های مرتبط با هر کدام مراجعه کنید.

انواع کم خونی
  • کم خونی ناشی از کمبود آهن

    کم خونی ناشی از کمبود آهن، یک نوع رایج از کم خونی است و علل مختلفی دارد. علائم مرتبط با کاهش کلی در تعداد گلبول های قرمز خون و سطح هموگلوبین می باشد. اگر کم خونی ناشی از کمبود آهن خفیف تا متوسط باشد، ممکن است هیچ گونه علائم یا نشانه ای وجود نداشته باشد. علاوه بر رایج ترین علائم و نشانه ها، برخی از علائم مختص این نوع کم خونی هستند و با کاهش ذخیره آهن در بدن بروز می کنند. اینها شامل موارد زیر می باشند:
    -ناخن ها شکننده یا قاشقی
    -درد یا التهاب در زبان
    -زخم در درهان
    -مشکلات هضم
    -اشتیاق به خوردن به مواد غیرخوراکی مثل یخ یا کثیفی (pica)
    آهن ماده مهم برای بدن بوده و برای تولید گلبول های قرمز سالم ضروری است. آن یک بخش از heme (بخشی از هموگلوبین) است که پروتئین گلبول قرمز بوده که به اکسیژن وصل می شود و موجب می شود این گلبول ها اکسیژن را در کل بدن حمل کنند. اگر آهن کمتری نسبت به نیاز بدن مصرف شود، در این صورت آهن ذخیره شده در بدن مصرف خواهد شد. با اتمام ذخیره آهن در بدن، گلبول های قرمز کمتری تولید شده و مقادیر هموگلوبین در آنها کاهش می یابد و منجر به کم خونی می شود.
    برخی از علل کمبود آهن شامل موارد زیر است:
    -خونریزی طولانی مدت- اگر خونریزی در طی زمان شدید باشد (مزمن)، آهن ذخیره شده در بدن به تدریج کاهش یافته و در نتیجه بدن نمی تواند هموگلوبین کافی و گلبول های قرمز تولید کند. در زنان، کمبود آهن می تواند بدلیل دوران قاعدگی یا خونریزی فیبروئید ها باشد. در زنان و مردان مسن، خونریزی اغلب ناشی از بیماری روده ها مثل زخم روده و سرطان است.
    -کمبود در رژیم غذایی- کمبود آهن می تواند بدلیل رژیم غذایی باشد. گوشت، مرغ، ماهی و غذاهای غنی از آهن یا سبزیجات و لوبیاها منایع خوبی برای آهن هستند. کودکان و بویژه زنان باردار بدلیل افزایش نیاز، به آهن بیشتری احتیاج دارند. در زنان باردار، فقدان آهن می تواند منجر به تولد نوزادان کم وزن و حمل زودرس شود. زنانی که باردارند یا برنامه ای برای بارداری دارند از مکمل های آهن برای پیشگیری از این عوارض استفاده می کنند. نوزادان تازه متولد شده تحت نظر مادران دارای کمبود آهن رشد می کنند، گرایش به این نوع کم خونی خواهند داشت.
    -مشکلات جذب- وضعیت های خاص بر جذب آهن از غذا در دستگاه گوارشی تاثیرگذار بوده و در طی زمان می تواند منجر به کم خونی شود. این موارد شامل بیماری سلیاک، بیماری کرون، جراحی روده مثل (gastric bypass) و کاهش اسید معده ناشی از داروهای تجویز شده است.
    بررسی های آزمایشگاهی
    آزمایشات اولیه خون معمولا شامل CBC می باشد. نتایج می تواند شامل موارد زیر باشد:
    -هموگلوبین (Hb)- ممکن است در دوران اولیه بیماری نرمال باشد اما با بدتر شدن کم خونی، کاهش خواهد یافت
    -ضرایب گلبول قرمز- در دوران اولیه، اندازه و رنگ گلبول های قرمز نرمال است اما با پیشرفت کم خونی، گلبول های قرمز کوچکتر شده (میکروسیت) و رنگ آنها کمتر از حالت نرمال (هایپوکروم) می شود.
    -اندازه میانگین گلبول های قرمز (MCV)- کاهش می یابد
    -مقدار میانگین هموگلوبین در گلبول های قرمز (MCH)- کاهش می یابد
    -غلظت هموگلوبین (MCHC)- کاهش می یابد
    -افزایش تغییرات در اندازه گلبول های قرمز خون (RDW)
    آزمایش لکه خون می تواند نشانگر این باشد که گلبول های قرمز خون کوچکتر شده و کم رنگ تر شده اند و نیز گلبول های قرمز از نظر اندازه (آنیسوسیتوز) و شکل (پویکیلوسیتوز) متغیر هستند.
    اگر پزشک در مورد علت کم خونی یک فرد بدلیل کمبود آهن تردید داشته باشد، آزمایشات پیگیری مختلفی را می توان برای تایید کمبود آهن انجام داد. اینها شامل موارد زیر هستند:
    -آهن خون- سطح آهن در خون که اغلب کاهش یافته است
    -فریتین- پروتئین مورد استفاده برای ذخیره آهن؛ مقادیر کم فریتین ترشح شده به خون نشانگر مقدار آهن ذخیره شده در بدن است و اغلب در کم خونی ناشی از کمبود آهن، کاهش خواهد یافت. این بعنوان یک آزمایش تخصصی برای تعیین کم خونی ناشی از کمبود آهن لحاظ شده، مگر اینکه عفونت یا التهاب وجود داشته باشد.
    -ترانسفرین و ظرفیت کل اتصال آهن (TIBC)- ترانسفرین پروتئینی است که به آهن متصل شده و آن را در بدن حمل می کند؛ TIBC نشانگر مقدار ترانسفرین موجود برای اتصال به آهن است. در کم خونی ناشی از کمبود آهن، سطح ترانسفرین و TIBC بالا است.
    -تعداد رتیکولوسیت- رتیکولوسیت ها گلبول های قرمز جوان و نارسی هستند؛ تعداد در رتیکولوسیت ها در این نوع کم خونی پایین است زیرا مقادیر کافی آهن برای تولید گلبول های قرمز جدید وجود ندارد.
    -گیرنده ترانسفرین محلول (sTfR)- این آزمایش عمدتا برای کمک به تفکیک مابین کم خونی ناشی از کمبود آهن و کم خونی ناشی از التهاب یا یک بیماری مزمن درخواست می شود. این آزمایش را می توان بعنوان جایگزینی برای فریتین و زمانیکه شخص دارای یک بیماری مزمن و یا التهاب باشد، درخواست داد. مقدار آن در کمبود آهن بالا خواهد بود.
    اگر کمبود آهن بدلیل به از دست رفتن خون در طولانی مدت باشد، مثل خونریزی دستگاه گوارشی، در این حالت آزمایشات و رویه های دیگر را می توان انجام داد. بررسی های آزمایشگاهی که بتوانند خونریزی دستگاه گوارشی را شناسایی کنند، شامل fecal occult blood test (FOBT) یا fecal immunochemical test (FIT) می باشند.
    آزمایش هلیکوباکترپیلوری می تواند یک نوع باکتری عامل زخم در دستگاه گوارشی را شناسایی کند که ممکن است بدلیل خونریزی مزمن باشد. اگر هر کدام از این آزمایشات مثبت باشد یا خونریزی در دستگاه گوارشی قویا مورد تردید باشد، در این حالت روش هایی مثل آندوسکوپی و کلونوسکوپی برای تعیین موقعیت خونریزی و درمان آن انجام خواهد شد.
    درمان
    درمان کمبود آهن معمولا شامل مکمل های آهن و یا تغییر در رژیم غذایی است. ویتامین C نیز به جذب آهن کمک می کند. با این حال، اگر کمبود آهن در اثر از دست رفتن خون غیرطبیعی مورد تردید باشد، آزمایش دیگری برای تعیین علت خونریزی انجام خواهد شد. افراد مبتلا به کمبود شدید آهن ممکن است نیاز به انتقال خون یا درمان آهن از طریق درون وریدی (IV) یا تزریقات باشند. زمانیکه بیماری اصلی پیدا شد، در این صورت کم خونی اغلب بهبود خواهد یافت.

  • کم خونی ناشی از کمبود ویتامین B12 و دیگر کمبود های ویتامین B

    کم خونی ناشی از کمبود ویتامین B12 وضعیتی است که در آن بدن ویتامین B12 کافی را برای تولید گلبول های قرمز خون جذب نمی کند. این زمانی رخ می دهد که بدن ماده ای به نام فاکتور ذاتی (IF) را در حد کافی نمی سازد. فاکتور IF پروتئین تولید شده توسط سلول های معده است که به ویتامین B12 متصل می شود و موجب جذب آن در روده های کوچک می گردد. بدون این پروتئین؛ بدن نمی تواند ویتامین B12 را از غذا جذب کند و نمی تواند گلبول های قرمز خون طبیعی تولید نماید که منجر به کم خونی خواهد شد. علاوه بر فقدان فاکتور IF، علل دیگر کمبود ویتامین B12 و کم خونی شامل کمبود آن در رژیم غذایی و وضعیت هایی است که بر جذب ویتامین از روده کوچک تاثیر گذارند، مثل جراحی، داروهای خاص، اختلالات گوارشی (بیماری سلیاک، بیماری کرون) و عفونت ها. از این بین، کم خونی ناشی از کمبود ویتامین رایج ترین علت کمبود ویتامین B12 است.
    کمبود ویتامین B12 می تواند منجر به علائم عمومی کم خونی و نیز مشکلات روانی شود. اینها شامل موارد زیر هستند:
    -بی حسی و حس خارش که ابتدا در دست ها و پاها آغاز می شود
    -ضعف عضلانی
    -رفلکس های آهسته
    -از دست دادن تعادل
    -راه رفتن غیر متعادل
    -سرگیجه، از دست دادن حافظه، افسردگی و یا دمانس در موارد شدیدتر
    اسید فولیک یک نوع دیگر از ویتامین B است و کمبود این ویتامین می تواند موجب به کم خونی شود. اسید فولیک که فولات نامیده می شود در بسیاری از غذاها مثل سبزیجات سبز و پربرگ یافت می شود. اسید فولیک در آمریکا به بسیاری از محصولات غلات اضافه می شود و امروز کمبود اسید فولیک در آمریکا کاملا نادر است. اسید فولیک در طی بارداری برای رشد طبیعی مغز و نخاع نیاز است. برای زنانی که قصد بارداری دارند، مصرف مقادیر مناسب مکمل های فولات قبل از بارداری و در طی بارداری ضروری است.
    کم خونی ناشی از کمبود ویتامین B12 یا فولات معمولا با عنوان کم خونی مگالوبلاستی خوانده می شود زیرا گلبول های قرمز خون بزرگتر از حد طبیعی هستند. فقدان این ویتامین ها موجب پیشگیری از رشد طبیعی گلبول های قرمز می شود که منجر به افزایش اندازه آنها خواهد شد. این موجب کاهش تعداد گلبول های قرمز بزرگ و غیرطبیعی و کم خونی می گردد.
    بررسی های آزمایشگاهی
    علائم کم خونی اغلب در ابتدا با آزمایشات CBC تفکیک سلولی بررسی می شود. در کم خونی ناشی از کمبود ویتامین B12 یا فولات، موارد زیر مشاهده می شود:
    -سطح هموگلوبین پایین
    -ضرایب گلبول های قرمز- حجم جسمی میانگین (MCV) که اندازه میانگین گلبول های قرمز است، بالا می باشد. هموگلوبین جسمی میانگین (MCH) نیز بالا است، اما غلظت هموگلوبین جسمی میانگین (MCHC) معمولا نرمال است.
    -آزمایش لکه خون موجب مشخص شدن گلبول های قرمز با اندازه غیرطبیعی بزرگ و بیضی شکل است.
    -تعداد نوتروفیل ها (نوعی گلبول سفید) و پلاکت ها نیز ممکن است کاهش یابند.
    آزمایشات دیگر اغلب برای تشخیص استفاده می شوند. برخی از این آزمایشات در زیر بیان شده است:
    -سطح ویتامین B12- سطح ویتامین در خون کم خواهد بود
    -سطح اسید فولیک- سطح ویتامین B در خون کاهش خواهد یافت
    -میتل مالونیک اسید (MMA)- با کمبود ویتامین B12 بالا خواهد بود
    -هوموسیستئین- با کمبود فولات یا ویتامین B بالا خواهد بود
    -تعداد رتیکولوسیت- تعداد گلبول های قرمز جدید یا رتیکولوسیت ها پایین است
    -آنتی بادی های علیه فاکتور IF و یا سلول جداری- در این نوع کم خونی ممکن است وجود داشته باشند
    گاها آزمایش نمونه برداری از مغز استخوان ممکن است انجام شود تا مشخص گردد ظاهر مغز استخوان با کم خونی مگالوبلاستی سازگار است و رد بیماری های دیگر مغز استخوان که می توانند موجب کم خونی با گلبول های قرمز بزرگتر شوند.
    درمان
    درمان این وضعیت ها شامل استفاده از مکمل های ویتامینی است که در بدن کاهش یافته است. اگر علت کمبود عدم توانایی برای جذب ویتامین B12 از دستگاه گوارشی باشد، در این حالت ویتامین به بدن تزریق خواهد شد. درمان علل اصلی مثل اختلال دستگاه گوارشی یا عفونت می تواند به رفع کم خونی کمک کند.
    برای اطلاعات بیشتر در این مورد، به مقاله کمبود ویتامین B12 و فولات مراجعه نمایید.

  • کم خونی آپلاستی

    کم خونی آپلاستی یک بیماری نادر است که در اثر کاهش تعداد کل سلول های خونی تولید شده توسط مغز استخوان ایجاد می شود. بطور طبیعی، مغز استخوان تعداد کافی از گلبول های قرمز، گلبول های سفید و پلاکت ها را برای عملکرد طبیعی بدن تولید می کند. هر نوع از سلولها وارد خون شده و در جریان است و در زمان خاصی از بین می رود. برای مثال طول عمر طبیعی گلبول قرمز خون در حدود 120 روز است. اگر مغز استخوان قادر به تولید سلول های خونی کافی برای جایگزینی با موارد از بین رفته نباشد، در این صورت برخی از علائم مرتبط با کم خونی ممکن است بروز کند. این شکل از کم خونی می تواند شدید یا حتی کشنده باشد.
    علائم کم خونی آپلاستی می تواند بطور ناگهانی یا تدریجی بروز کند. برخی از علائم عمومی که در انواع مختلف کم خونی رایج است ممکن است در ابتدا ظاهر شوو و این بدلیل کاهش تعداد گلبول های قرمز خون است.
    برخی از علائم و نشانه های دیگر که در کم خونی آپلاستی رخ می دهد شامل موارد مرتبط با کاهش پلاکت ها هستند:
    -خونریزی طولانی مدت
    -تکرار خون دماغ شدن و خونریزی در لثه ها
    -کبود شدن بدن
    -خال های قرمز بر روی پوست
    -وجود خون در مدفوع
    -خونریزی شدید در دوران قاعدگی
    ممکن است علائم و نشانه ها بدلیل تعداد کم گلبول های سفید خون باشد:
    -تکرار زیاد عفونت های شدید
    -تب
    علل کم خونی آپلاستی اغلب مرتبط با آسیب به سلول های بنیادین در مغز استخوان است که مسئول تولید سلول خون هستند. برخی عوامل که ممکن است در آسیب به مغز استخوان وجود داشته باشد و منجر به کم خونی آپلاستی شود، شامل موارد زیر است:
    -قرارگیری در معرض مواد سمی مثل آرسن، بنزن (در بنزین) یا حشره کش ها
    -درمان سرطان (پرتوافکنی یا شیمی درمانی)
    -بیماری های خودایمنی مثل لوپوس یا التهاب مفاصل
    -عفونت های ویروسی مثل هپاتیت، HIV، EBV یا CMV
    -داروهایی مثل کلرامفنیکول (آنتی بیوتیک نادر در آمریکا)
    در موارد نادر، کم خونی آپلاستی بدلیل بیماری مادرزادی (ژنتیکی) مثل کم خونی فانکونی است. برای اطلاعات بیشتر در مورد این بیماری خون نادر، به وبسایت تحقیقای کم خونی فانکونی مراجعه کنید. بیماری های ژنتیکی دیگر که موجب کم خونی آپلاستی می شوند، شامل سندرم Shwachman-Diamond و dyskeratosis congenita می باشد.
    بررسی های آزمایشگاهی
    اولین آزمایش برای کم خونی، سنجش تعداد سلول های خون CBC است که می تواند بسیاری از نتایج غیرطبیعی را مشخص کند.
    -هموگلوبین و یا هماتوکریت ممکن است پایین باشد.
    -تعداد RBC و WBC پایین است.
    -تعداد پلاکت پایین است.
    -ضرایب گلبول های قرمز اغلب طبیعی هستند.
    -تمایز و تفکیک گلبول های سفید نشانگر کاهش در تعداد سلول های اصلی و نه لنفوسیت ها می باشد.
    برخی از آزمایشات دیگر که می توان برای تعیین نوع و علت کم خونی انجام داد، شامل موارد زیر می باشند:
    -تعداد رتیکولوسیت- تعداد پایین است
    -اریتروپوئیتین- اغلب در کم خونی آپلاستی افزایش می یابد
    -نمونه برداری از مغز استخوان نشانگر کاهش تعداد کل سلول های خون است.
    -آزمایشات عفونت ها مثل هپاتیت، HIV، EBV یا CMV به تعیین علت کمک می کند.

    -آزمایشات آرسنیک (فلز سنگین) یا دیگر توکسین ها
    -آزمایشات آهن یا آزمایشات ویتامین B12 را می توان برای رد علل دیگر انجام داد.
    -ANA- برای تعیین اینکه آیا علت مربوط به بیماری خودایمنی است یا خیر
    درمان
    یک بررسی فیزیکی یا پیشینه کامل پزشکی می تواند علل محتمل برای کم خونی آپلاستی را مشخص کند، مثل قرارگیری در معرض توکسین ها یا داروهای خاص (مثل کلرامفنیکول) یا درمان قبلی برای سرطان. برخی از علل کم خونی آپلاستی موقتی اند در حالیکه برخی دیگر دارای تاثیرات پایدار بر مغز استخوان هستند. بنابراین، درمان وابسته به علت خواهد بود. کاهش یا حذف قرارگیری در معرض توکسین ها یا داروها می تواند به رفع وضعیت کمک کند. داروهایی را می توان برای تحریک تولید مغز استخوان، درمان عفونت یا سرکوب کردن سیستم ایمنی در بیماری های خودایمنی تجویز کرد. انتقال خون و پیوند مغز استخوان در موارد شدید ممکن است نیاز باشد.

  • کم خونی همولیتیک

    در موارد نادر، کم خونی بدلیل مشکلاتی است که موجب می شود گلبول های قرمز از بین بروند یا تخریب شوند. بطور طبیعی، گلبول های قرمز در خون به مدت حدود چهار ماه زنده هستند. در آنمی همولیتیک، این زمان کوتاه شده و گاها به چند روز کاهش می یابد. مغز استخوان قادر به تولید سریع گلبول های قرمز برای جایگزینی با موارد از دست رفته نیست و این موجب کاهش تعداد گلبول های قرمز در خون شده و این وضعیت ها منجر به کاهش ظرفیت تامین اکیسژن به بافت ها در بدن می شود. این شرایط منجر به علائم عمومی کم خونی خواهد شد.
    کم خونی همولیتیک طبق علت آن می تواند مزمن، در حال توسعه بوده و برای مدتها یا کل دوره زندگی ادامه یابد یا اینکه در وضعیت حادی قرار داشته باشد. شکل های مختلف می توانند علائم و نشانه های متفاوتی داشته باشند. در بخش های زیر به جزئیات هر کدام مراجعه نمایید.
    علل مختلف کم خونی همولیتیک مرتبط با یکی از دو مورد اصلی زیر خواهد بود:
    -شکل ژنتیکی که در آن یک ژن یا ژن ها از یک نسل به نسل دیگر منتقل می شود که موجب گلبول های قرمز یا هموگلوبین غیرطبیعی می شود
    -شکل اکتسابی که در آن برخی عوامل موجب تخریب گلبول های قرمز خون می شوند
     

    کم خونی همولیتیک ژنتیکی
    دو شکل رایج از کم خونی همولیتیک ژنتیکی، کم خونی سلول های داسی شکل و تالاسمی می باشد.
    کم خونی سلول داسی شکل، اختلالی است که در آن بدن هموگلوبین غیرطبیعی می سازد که موجب می شود گلبول های قرمز در شرایط خاص تبدیل به سلول های هلالی یا داسی شکل شوند. ویژگی ژنتیکی (زماینکه شما یک ژن جهش یافته از یکی از والدین دریافت کنید) می تواند مشکلات کمتری ایجاد کند؛ بیماری (زمانیکه شما از هر یک از والیدن یک ژن جهش یافته دریافت کنید) موجب مشکلات بالینی شدیدی می شوند. سلول های خونی تغییر شکل یافته ناپایدارند (همولیز) و یم توانند موجب انسداد رگ های خونی شده و درد و کم خونی ایجاد کنند. نوزادان تازه متولد شده بویژه با نژاد آفریقایی اغلب در مورد کم خونی سلول داسی شکل غربالگری می شوند زیرا آنها به احتمال زیاد دارای ویژگی ارثی باشند. گاها غربالگری قبل از تولد و بر روی نمونه مایع آمنیوتیک انجام می شود. آزمایشات پیگیری برای تغییرات هموگلوبین را می توان برای تایید تشخیص انجام داد. درمان اغلب بر اساس نوع، تکرار و شدت علائم می باشد.
    تالاسمی یک اختلال ژنتیکی خون است که در آن یک عدم تعادل در تولید زنجیره گلوبین وجود دارد که منجر به کم خونی و گلبول های قرمز کوچکتر می شود. فقط در شدیدترین حالت، گلبول های قرمز از بین می روند و دارای طول عمر کوتاهی هستند. این شکل بتا ماژور (کم خونی کولی) ممکن است موجب مشکلات رشد، یرقان و کم خونی شدید شود. در شکل خفیف تر، هیچ همولیز عمده ای وجود ندارد. شکل بتا مینور (beta thal trait) موجب کم خونی خفیف شده و علائم مشخصی ندارد.
    دیگر انواع کم خونی های همولیتیک ژنتیکی که کمتر مشاهده می شود، شامل موارد زیر می باشند:
    -اسفیروسیتوز ژنتیکی- منجر به تولید گلبول های قرمز با شکل غیرطبیعی شده که می توان در لکه خون آنها را مشاهده کرد. این سلول ها خیلی انعطاف ناپذیرند و نمی توانند همانند گلبول های قرمز عادی از طحال عبود کنند و بنابراین تخریب می شوند.
    -الیپتوسیتوز ژنتیکی- علت دیگر گلبول های قرمز بیضی شکل مشاهده شده در لکه خون
    -کمبود Glucose-6-phospate dehydrogenase (G6PD)- این یک آنزیمی است که برای حیات گلبول های قرمز ضروری است و اگر کمبود در آن وجود داشته باشد، گلبول های قرمز در تماس با مواد خاصی در خون قرار گرفته و از بین می روند. این مواد می تواند شامل نفتالین، داروهای ضدمالاریا یا لوبیای سبز باشد. کمبود G6PD را می توان با آزمایش بررسی فعالیت آن تشخیص داد.
    -کمبود پیرووات کیناز- پیرووات کیناز آنزیم دیگر برای حیات گلبول قرمز بوده و کمبود آن موجب کم خونی خواهد شد. این یک بیماری نادر است که می توان با آزمایش بررسی فعالیتش، آن را تشخیص داد.
    بررسی های آزمایشگاهی
    از آنجاییکه برخی از این شکل های ژنتیکی ممکن است علائم خفیفی داشته باشد، آنها را در ابتدا می توان با آزمایش CBC و لکه خون شناسایی کرد که موجب مشخص شدن نتایج غیرطبیعی مختلف شده و نشانه هایی از بیماری را مشخص می کنند. آزمایشات پیگیری اغلب برای تشخیص انجام می شوند. این آزمایشات شامل موارد زیر هستند:
    -ارزیابی ساختار هموگلوبین
    -تحلیل DNA- بطور معمول انجام نمی شود اما می توان برای تشخیص جهش های هموگلوبین، تالاسمی و تعیین وضعیت حامل استفاده کرد
    -آزمایش G6PD- برای شناسایی کمبود این آنزیم
    -آزمایش شکنندگی اسمزی- گلبول های قرمزی را شناسایی می کند که بیش از حد نرمال شکننده هستند که می توان این وضعیت را در اسفیروسیتوز ژنتیکی مشاهده کرد.
    این اختلالات ژنتیکی را نمی توان درمان کرد اما گاها علائم ناشی از کم خونی را می توان با درمان تسکین داد.

    کم خونی همولیتیک اکتسابی
    برخی از وضعیت ها یا عوامل موجود در شکل اکتسابی از کم خونی همولیتیک شامل موارد زیر است:
    -بیماری های خودایمنی- وضعیت هایی که در آن بدن آنتی بادی هایی را علیه گلبول های قرمز خودی تولید می کند؛ هنوز اطلاعات کاملی از این وضعیت وجود ندارد اما این شرایط در نیمی از کل موارد کم خونی همولیتیک وجود دارد. بیماری های خاص مثل لوپوس، HIV و هپاتیت می توانند خطر کم خونی را افزایش دهند.
    -واکنش های ناشی از انتقال خون-نتیجه ناسازگاری خون دهنده-گیرنده؛ این وضعیت به ندرت رخ می دهد اما زمانیکه رخ داد، می تواند برخی از عوارض جدی را در پی داشته باشد. برای اطلاعات بیشتر در این مورد، مقاله طب انتقال خون را مطالعه کنید.
    -عفونت ها مثل مالاریا و infectious mononucleosis (mono)
    -ناسازگاری گروه خونی مادر- نوزاد می تواند منجر به بیماری همولیتیک در نوزاد تازه متولد شده شود
    -داروها- داروهای خاصی مثل پنی سیلین می تواند بدن برای تولید آنتی بادی ها علیه گلبول های قرمز تحریک کند یا موجب تخریب مستقیم گلبول های قرمز شود.
    -تخریب فیزیک گلبول های قرمز توسط درچه قلب مصنوعی یا دستگاه جراحی قلب در طی جراحی قلب باز
    -Paroxysmal Nocturnal Hemoglobinuria (PNH)- وضعیت نادری که در آن انواع مختلف سلول های خونی شامل گلبول های قرمز، گلبول های سفید و پلاکت ها بدلیل فقدان پروتئین های سطحی خاص غیرطبیعی هستند؛ بدلیل اینکه گلبول های قرمز معیوب هستند، بدن آنها را زودتر از عمر طبیعی شان از بین می برد. این بیماری بدلیل تغییر یا جهش در ژنی به نام PIGA در سلول های بنیادین رخ می دهد. با این که این یک بیماری ژنتیکی است، اما از نسلی به نسل دیگر منتقل نمی شود. افراد متاثر از بیماری بدلیل ترشح هموگلوبین از تصفیه گلبول های قرمز از بین رفته از طریق کلیه، دارای ادرار تیره رنگی هستند. این اولین مورد قابل توجه در زمان صبح است که ادرار بیشترین غلظت را دارد. برای اطلاعات بیشتر در این مورد، به صفحه Genetic Home Reference مراجعه کنید.
    بررسی های آزمایشگاهی
    کم خونی همولیتیک اغلب برای اولین بار از طریق علائم و نشانه ها، بررسی فیزیکی و پیشینه درمانی مشخص می شوند. پیشینه درمانی می تواند موجب مشخص شدن انتقال خون اخیر، درمان با پنی سیلین یا جراحی قلب شود. آزمایش CBC و یا لکه خون ممکن است نتایج غیرطبیعی مختلفی را مشخص نمایند. بر اساس این یافته ها، آزمایشات پیگیری را می توان انجام داد که برخی از آنها در زیر بیان شده است:
    -آزمایش اتو آنتی بادی ها برای بیماری های خودایمنی
    -آزمایش آنتی گلوبولین مستقیم (DAT) در مورد واکنش های انتقال خون، ناسازگاری گروه خونی مادر-نوزاد یا کم خونی همولیتیک خود ایمنی
    -هپتاگلوبین- اغلب پایین
    -تعداد رتیکولوسیت-معمولا بالا
    -بررسی ویژگی سلول ها برای PNH که مورد تردید باشد
    درمان
    درمان کم خونی همولیتیک همانند علت های آن، متنوع است. با این حال هدف همه آنها مشابه می باشد: درمان علت اصلی کم خونی، کاهش یا توقف تخریب گلبول های قرمز خون و افزایش تعداد گلبول های قرمز و یا هموگلوبین برای تسکین علائم. این درمان ها می تواند شامل موارد زیر باشد:
    -داروهای مورد استفاده برای توقف تولید اتو آنتی بادی هایی که گلبول های قرمز را تخریب می کنند
    -انتقال خون برای افزایش تعداد گلبول های قرمز سالم
    -پیوند مغز استخوان- برای افزایش تولید گلبول های قرمز طبیعی
    -اجتناب از محرک ها که موجب کم خونی می شوند مثل سرما در برخی از اشکال کم خونی همولیتیک خودایمنی یا لوبیای سبز، نفتالین و داروهای خاص برای افراد مبتلا به کمبود G6PD.
     

  • کم خونی ناشی از بیماری های مزمن

    برخی از بیماری های مزمن (طولانی مدت) می توانند موجب کم خونی شوند. گاها کم خونی ناشی از بیماری های مزمن غیرقابل تشخیص باقی می ماند تا زمانی که یک آزمایش سنجش تعداد سلول های خون (CBC) نتایج غیرطبیعی را مشخص نماید. آزمایشات پیگیری مختلفی را می توان برای تعیین علت اصلی استفاده کرد. وضعیت ها و بیماری های مزمن بسیاری وجود دارد که می تواند منجر به کم خونی شود. برخی از مثالها شامل موارد زیر است:
    -بیماری کلیه- گلبول های قرمز توسط مغز استخوان و در پاسخ به هورمونی به نام اریتروپوئیتین (عمدتا توسط کلیه ها تولید می شود) تولید می شوند. بیماری کلیوی مزمن می تواند موجب کم خونی ناشی از تولید بسیار کم این هورمون شود؛ این کم خونی را می توان با تزریق اریتروپوئیتین درمان کرد.
    -کم خونی ناشی از بیماری مزمن- هر زمان بیماری مزمن وجود داشته باشد که محرک پاسخ التهابی بدن شود، توانایی مغز استخوان برای پاسخ به اریتروپوئیتین کاهش می یابد و این عمدتا بدلیل نقص در تنظیم آهن بدن است. برای مثال التهاب مفاصل (شکل شدید بیماری مفصل ناشی از حمله سیستم بدن به مفاصل خودش که بیماری خودایمنی است) می تواند با این مکانیسم موجب کم خونی شود. بیماری های دیگری که منجر به کم خونی می شوند شامل عفونت های مزمن مثل HIV یا توبرکلوزیس (TB) است.
    بررسی های آزمایشگاهی
    تعدادی از آزمایشات را می توان برای پیگیری نتایج غیرطبیعی در آزمایشات اولیه مثل CBC و لکه خون استفاده کرد تا علت اصلی کم خونی مزمن مشخص گردد. برخی از این موارد:
    -تعداد رتیکولوسیت- معمولا پایین است
    -پنل سوخت و ساز جامع (CMP)- برای شناسایی اختلالات مزمن استفاده می شود
    آزمایشات کم خونی بیماری مزمن ممکن است شامل موارد زیر باشد:
    -آزمایشات برای التهاب مثل CRP
    -اریتروپوئیتین- معمولا تا حدودی افزایش می یابد
    -آزمایشات برای عفونت هایی مثل HIV و TB
    -آهن و ترانسفرین (TIBC)- معمولا هر دو پایین است
    -گیرنده ترانسفرین محلول (sTfR)- معمولا نرمال یا پایین است
    درمان
    درمان کم خونی ناشی از وضعیت های مزمن اغلب شامل تشخیص و یا مرتفع کردن بیماری اصلی است. انتقال خون برای درمان وضعیت در کوتاه مدت می تواند مورد استفاده قرار بگیرد.

مطالب مرتبط

در این سایت


آزمایش‌ها: Iron Tests, Serum Iron, Ferritin, TIBC, UIBC, and Transferrin, Complete Blood Count, Hemoglobin, Hematocrit, White Blood Cell Differential Count, Reticulocyte Count, Bone Marrow Aspiration and Biopsy, Blood Smear, Sickle Cell Tests, Vitamin B12 and Folate, G6PD, Direct Antiglobulin Test, Haptoglobin, Intrinsic Factor Antibody, Parietal Cell Antibody, Methylmalonic Acid, Erythropoietin, Fecal Occult Blood Test and Fecal Immunochemical Test, Hemoglobinopathy Evaluation, H. pylori, Soluble Transferrin Receptor
بیماری‌ها: Sickle Cell Anemia (کم خونی سلول های داسی شکل), Thalassemia (تالاسمی), Bone Marrow Disorders (اختلالات مغز استخوان), Malnutrition (سوءتغذیه), Vitamin B12 and Folate Deficiency (کمبود ویتامین B12 و فولات), Hemoglobin Abnormalities (ناهنجاری های هموگلوبین)
غربالگری: Pregnancy - First Trimester: Hemoglobin; Infants: Iron deficiency anemia; Children: Iron deficiency anemia; Teens: Iron deficiency anemia

در جای دیگری در وب

Anemia
MedlinePlus: Anemia
National Heart, Lung and Blood Institute: What is Anemia? 
Aplastic Anemia & MDS International Foundation, Inc.
Cooley's Anemia Foundation
American Sickle Cell Anemia Association
KidsHealth: Anemia
National Organization for Rare Disorders: Paroxysmal Nocturnal Hemoglobinuria

مشاهده بیشتر
مشاهده کمتر
مشاهده منابع

NOTE: This article is based on research that utilizes the sources cited here as well as the collective experience of the Editorial Review Board. This article is periodically reviewed by the Editorial Board and may be updated as a result of the review. Any new sources cited will be added to the list and distinguished from the original sources used. To access online sources, copy and paste the URL into your browser.

منابع مورد استفاده در این مطلب

(February 2016) Mayo Clinic. Anemia. Available online at http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/anemia/home/ovc-20183131. Accessed 6/1/2016.

(November 2010) Vranken, Michele. American Academy of Family Physicians. Evaluation of Microcytosis. Available online at http://www.aafp.org/afp/2010/1101/p1117.html. Accessed 6/4/2016.

(May 2012) National Heart Lung and Blood Institute. What is Anemia? US Department of Health and Human Services. Available online at http://www.nhlbi.nih.gov/health/health-topics/topics/anemia. Accessed 6/1/2016.

(January 2016) National Health Services. Iron Deficiency Anemia. Available online at http://www.nhs.uk/Conditions/Anaemia-iron-deficiency-/Pages/Diagnosis.aspx. Accessed 6/3/2016.

(December 2013) Patient. Pernicious Anaemia and B12 Deficiency. National Health Services. Available online at http://patient.info/doctor/pernicious-anaemia-and-b12-deficiency. Accessed 6/5/2016.

(February 2014) Tidy, C. Aplastic Anaemia. National Health Services. Available online at http://patient.info/doctor/aplastic-anaemia. Accessed 6/5/2016.

(June 2014) US National Library of Medicine. Anemia. Available online at http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmedhealth/PMH0062933/#nhlbisec-diagnosis. Accessed 6/5/2016.

(May 20, 2015) Anemia. Medscape. Available online at http://emedicine.medscape.com/article/198475-overview. Accessed June 2016.

منابع مورد استفاده در بررسی‌های قبلی

Clinical Chemistry: Theory, Analysis, Correlation. 3rd Edition. Lawrence A. Kaplan and Amadeo J. Pesce, St. Louis, MO. Mosby, 1996.

Clinical Hematology and Fundamentals of Hemostasis. Harmening D, ed. 3rd ed. Philadelphia: F. A. Davis Company; 1997.

Stiene-Martin EA, Lotspeich-Steininger C, Koepke J. Clinical Hematology: Principles, Procedures, and Correlations. 2nd ed. Philadelphia: Lippincott Company; 1998.

(August 2008) National Heart, Lung, Blood Institute, Diseases and Conditions Index. Anemia. Available online at http://www.nhlbi.nih.gov/health/dci/Diseases/anemia/anemia_whatis.html. Accessed April 2009.

(Updated April 8, 2009) National Anemia Action Council. Anemia, Frequently Asked Questions. Available online at http://www.anemia.org/patients/faq/. Accessed April 2009.

(Updated May 29, 2008) National Anemia Action Council. Anemia Monograph. Available online at http://www.anemia.org/professionals/monograph/. Accessed April 2009.

Harrison's Principles of Internal Medicine. 16th ed. Kasper D, Braunwald E, Fauci A, Hauser S, Longo D, Jameson JL, eds. McGraw-Hill, 2005 Pp 586-625.

Henry's Clinical Diagnosis and Management by Laboratory Methods. 21st ed. McPherson RA and Pincus MR, eds. Philadelphia: 2007, Pp 504-539.

(Updated Nov 23, 2008) MedlinePlus Medical Encyclopedia. Pernicious Anemia. Available online at http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/000569.htm. Accessed April 2009.

(March 19, 2009) Mayo Clinic: Anemia. Available online at http://www.mayoclinic.com/health/anemia/DS00321. Accessed April 2009.

(March 20, 2009) Mayo Clinic: Vitamin Deficiency Anemia. Tests and Diagnosis. Available online at http://www.mayoclinic.com/health/vitamin-deficiency-anemia/DS00325/DSECTION=tests-and-diagnosis. Accessed April 2009.

(March 27, 2009) Mayo Clinic: Aplastic Anemia. Available online at http://www.mayoclinic.com/health/aplastic-anemia/DS00322. Accessed April 2009.

(February 2007) National Heart, Lung, Blood Institute: Pernicious anemia. Available online at http://www.nhlbi.nih.gov/health/dci/Diseases/prnanmia/prnanmia_what.html. Accessed April 2009.

(February 2009) National Heart, Lung, Blood Institute: Aplastic anemia. Available online at http://www.nhlbi.nih.gov/health/dci/Diseases/aplastic/aplastic_whatis.html. Accessed April 2009.

(February 2009) National Heart, Lung, Blood Institute: Hemolytic anemia. Available online at http://www.nhlbi.nih.gov/health/dci/Diseases/ha/ha_whatis.html. Accessed April 2009.

(February 2009) National Heart, Lung, Blood Institute: Sickle Cell anemia, diagnosis. Available online at http://www.nhlbi.nih.gov/health/dci/Diseases/Sca/SCA_Diagnosis.html. Accessed April 2009.

(February 2009) National Heart, Lung, Blood Institute: Iron deficiency anemia. Available online at http://www.nhlbi.nih.gov/health/dci/Diseases/ida/ida_whatis.html. Accessed April 2009.

(December 2007) National Heart, Lung, Blood Institute: Fanconi anemia. Available online at http://www.nhlbi.nih.gov/health/dci/Diseases/fanconi/fanconi_whatis.html. Accessed April 2009.

(May 2007) Genetic Home Reference: Paroxysmal Nocturnal Hemoglobinuria. Available online at http://ghr.nlm.nih.gov/condition=paroxysmalnocturnalhemoglobinuria. Accessed April 2009.

(May 2010) National Heart, Lung, Blood Institute. Anemia. Available online at http://www.nhlbi.nih.gov/health/dci/Diseases/anemia/anemia_whatis.html. Accessed May 2013.

(Updated Feb. 8, 2012) MedlinePlus Medical Encyclopedia. Pernicious Anemia. Available online at http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/000569.htm. Accessed May 2013.

(March 8, 2013) Mayo Clinic. Anemia. Available online at http://www.mayoclinic.com/health/anemia/DS00321. Accessed May 2013.

(March 4, 2011) Mayo Clinic. Vitamin Deficiency Anemia: Tests and Diagnosis. Available online at http://www.mayoclinic.com/health/vitamin-deficiency-anemia/DS00325/DSECTION=tests-and-diagnosis. Accessed May 2013.

(March 5, 2011) Mayo Clinic. Aplastic Anemia. Available online at http://www.mayoclinic.com/health/aplastic-anemia/DS00322. Accessed May 2013.

(August 2012) National Heart, Lung, Blood Institute. Aplastic anemia. Available online at http://www.nhlbi.nih.gov/health/dci/Diseases/aplastic/aplastic_whatis.html. Accessed May 2013.

(April 2011) National Heart, Lung, Blood Institute. Hemolytic anemia. Available online at http://www.nhlbi.nih.gov/health/dci/Diseases/ha/ha_whatis.html. Accessed May 2013.

(April 2011) National Heart, Lung, Blood Institute. Sickle Cell anemia, diagnosis. Available online at http://www.nhlbi.nih.gov/health/dci/Diseases/Sca/SCA_Diagnosis.html. Accessed May 2013.

(April 2011) National Heart, Lung, Blood Institute. Iron deficiency anemia. Available online at http://www.nhlbi.nih.gov/health/dci/Diseases/ida/ida_whatis.html. Accessed May 2013.

(November 2011) National Heart, Lung, Blood Institute. Fanconi anemia. Available online at http://www.nhlbi.nih.gov/health/dci/Diseases/fanconi/fanconi_whatis.html. Accessed May 2013.

(May 6, 2013) Genetic Home Reference. Paroxysmal Nocturnal Hemoglobinuria. Available online at http://ghr.nlm.nih.gov/condition=paroxysmalnocturnalhemoglobinuria. Accessed May 2013.

(September 9, 2010) National Kidney and Urologic Disease Clearing House. Anemia in Kidney Disease and Dialysis. Available online at http://kidney.niddk.nih.gov/kudiseases/pubs/anemia/. Accessed May 2013.

Killip S, Bennett J, Chambers M. Iron Deficiency Anemia. Am Fam Physician. 2007 Mar 1;75(5):671-678. Available online at http://www.aafp.org/afp/2007/0301/p671.html. Accessed May 2013.

مشاهده بیشتر
مشاهده کمتر