اسامی دیگر
Anti-Xa chromogenic
Xa Inhibition
Anti-factor Xa Heparin
Anti-FXa
Heparin Level
Heparin Activity
اسم متعارف
Heparin Anti-Xa
تاریخ آخرین بازبینیدر مورخه
تاریخ آخرین اصلاحدر مورخه November 5, 2017.
آزمایش در یک نگاه
علت انجام آزمایش؟

برای نظارت بر درمان استاندارد با هپارین تجزیه نشده (UFH) و گاها برای نظارت و بررسی درمان با هپارین دارای وزن مولکولی پایین (LMWH)

زمان انجام آزمایش؟

زمانی که شما با UFH یا LMWH تحت درمان قرار هستید و پزشک شما در پی نظارت بر مقدار هپارین در خون شما است.

نمونه مورد نیاز

نمونه خونی بدست آمده از سیاهرگ بازو

آمادگی‌های لازم پیش از نمونه‌گیری

نیاز نیست

نتایج آزمایش خود را می‌توانید در وب‌سایت آزمایشگاه یا در پورتال بیمار مشاهده کنید. در حال حاضر شما در وب‌سایت LabTests هستید که احتمالا به منظور دریافت اطلاعاتی در مورد آزمایش‌هایی که انجام داده‌اید، از طریق وب‌سایت آزمایشگاه خود به این وب‌سایت وارد شده‌اید. البته برای مشاهده‌ی نتایج آزمایش‌های خود، لازم است تا دوباره به وب‌سایت آزمایشگاه خود مراجعه کرده و یا با پزشک خود تماس بگیرید.

این وب‌سایت یک وب‌سایت آموزشی برای بیمار است و اطلاعاتی را در مورد آزمایش‌ها به بیمار ارائه می‌دهد. مطالب موجود در این سایت، که توسط متخصصین آزمایشگاهی و دیگر متخصصین حوزه‌ی پزشکی بررسی شده است، توضیحات کلی درباره تفسیرهای احتمالی نتایج آزمایش‌های ذکر شده در سایت می‌باشد. به عنوان مثال در صورت مقادیر بالا یا پایین نتایج آزمایش‌ها، اطلاعاتی در مورد وضعیت احتمالی سلامتی یا بیماری در اختیار پزشک قرار می‌گیرد.

محدوده‌ی مرجع این آزمایش را می‌توانید در برگه‌ی جواب آزمایش خود مشاهده نمایید. محدوده‌های مرجع، معمولا در سمت راست برگه‌ی آزمایش درج می‌شوند.

اگر به برگه‌ی جواب‌دهی دسترسی ندارید، برای دریافت محدوده‌ی مرجع، می‌توانید با پزشک خود یا با آزمایشگاهی که آزمایش را آن‌جا انجام داده‌اید، تماس بگیرید.

جهت تفسیر نتایج تست‌های آزمایشگاهی، می‌بایست این نتایج نسبت به محدوده‌ی مرجع مقایسه شوند. محدوده‌ی مرجع، نتایج مورد انتظار در یک فرد سالم می‌باشد. گاهی اوقات، به این محدوده، محدوده‌ی نرمال نیز گفته می‌شود. با مقایسه‌ی نتایج آزمایش خود با محدوده‌ی مرجع، می‌توان از غیرطبیعی بودن نتایج آزمایش خود نسبت به محدوده‌ی مورد انتظار آگاه شد. مقادیری که خارج از محدوده‌ی مورد انتظار هستند؛ می‌توانند سرنخ‌هایی برای شناسایی شرایط و بیماری‌های احتمالی باشند.

اگر‌چه در چند دهه‌ی گذشته، صحت تست‌های آزمایشگاهی به طور قابل ملاحظه‌ای افزایش یافته است؛ اما به علت تفاوت در تجهیزات، معرف‌های شیمیایی و تکنیک‌ها، ممکن است بین آزمایشگاه‌های مختلف تفاوت‌هایی در نتایج آزمایش‌ها دیده شود و وجود محدوده‌‌های مرجع متفاوت در این سایت نیز به همین علت می‌باشد. این مهم است که بدانید، جهت مقایسه‌ی نتایج آزمایش خود با نتایج مورد انتظار، حتما از محدوده‌ی مرجعی که توسط آزمایشگاه انجام دهنده‌ی آزمایش شما ارائه شده است استفاده نمایید.

جهت اطلاعات بیشتر، به قسمت محدوده‌ی مرجع و تفسیر آن‌ها رجوع کنید.

هدف از آزمایش؟

هپارین دارویی است که مانع از ایجاد لخته در خون می شود (ضدلخته) و برای درمان افرادی که دارای لخته های خونی خطرناک هستند یا در معرض خطر توسعه آنها می باشند، مورد استفاده قرار می گیرد. این آزمایش بطور غیرمستقیم مقدار هپارین را در خون یک فرد از طریق برآورد میزان بازدارندگی فعالیت عامل Xa (یکی از پروتئین های موجود در تشکیل لخته خون) می سنجد (فعالیت ضد Xa هپارین).

این آزمایش برای نظارت بر درمان با هپارین در فردی مورد استفاده قرار می گیرد که وی مقادیر کافی هپارین را برای فعالیت علیه لخته شدن خون دریافت می کند. از آنجاییکه این آزمایش شامل واکنش شیمیایی تغییر رنگ است، بعنوان آزمایش کروموژنیک ضد Xa یا آزمایش ضد Xa نیز نامیده می شود.

لخته شدن خون یک پاسخ نرمال به آسیب وارده به رگ های خونی است. این یک فرآیند پیچیده ای است که شامل فعالسازی پلاکتها در محل آسیب و آغاز روند لخته سازی (فعالسازی مرحله ای عوامل لخته سازی) می باشد.

برخی شرایط وجود دارد که می تواند منجر به لخته شدن شدید خون شده و منجر به تشکیل لخته های خون درون رگ ها و شریانات شود. برخی از مضادیق این شرایط شامل جراحی ها، DVT (تشکیل لخته خونی عمیق) و دیگر اختلالات لخته شدن شدید است. این لخته ها می توان مانع از جریان خون شوند و به بافت آسیب برسانند. اجزای لخته های خون می توانند تجزیه شوند و به ریه ها منتقل شوند و منجر به آمبولی ریه گردند. در زنان باردار تشکیل لخته خون می تواند در جفت اتفاق افتد و بر جریان خون در جنین تاثیر گذارد.

هپارین را می توان برای پیشگیری و درمان این شرایط لخته شدن شدید استفاده کرد. هپارین با اتصال به پروتئین آنتی ترومبین (ضدلخته) در فرآیند لخته شدن تداخل ایجاد می کند و مانع از فعالیت عوامل لخته شدن بویژه عامل Xa و IIa می شود.



هپارین را می توان برای پیشگیری و درمان این شرایط لخته شدن شدید استفاده کرد. هپارین با اتصال به پروتئین آنتی ترومبین (ضدلخته) در فرآیند لخته شدن تداخل ایجاد می کند و مانع از فعالیت عوامل لخته شدن بویژه عامل Xa و IIa می شود.
مولکول های هپارین از نظر اندازه و فعالیت متفاوت اند و سه نوع هپارین وجود دارد که می توان در درمان از آنها استفاده کرد:
-هپارین استاندارد که بعنوان هپارین تجزیه نشده (UFH) شناخته شده و اغلب از طریق تزریق وریدی وارد خون می شود(درون وریدی IV). UFH بر هر دوی Xa و IIa تاثیر گذاشته و آثار متفاوتی در بیماران دارد، بنابراین باید آن را به دقت بررسی و نظارت کرد. عوارض مرتبط می تواند شامل لخته شدن (هپارین ناکافی)، خونریزی شدید (هپارین زیاد) و گاها کاهش پلاکتها و لخته شدن باشد.
-هپارین با وزن مولکولی پایین (LMWH) شامل میزان محدودی از مولکولهای کوچکتر هپارین بوده و عموما بصورت تزریق زیر جلدی وارد بدن می شود. LMWH عمدتا بر Xa تاثیر گذاشته و اثر آن قابل پیش بینی تر است، بنابراین نظارت زیاد نیاز نیست.
-فونداپارینوکس شامل بخش کوچکی از UFH بوده (زنجیره ای از پنج واحد قند) و فقط مانع از عمل Xa می شود. این ماده مانع از عملکرد ترومبین نخواهد شد. همانند LMWH، فونداپارینوکس بصورت زیرجلدی تزریق شده و نظارت روزانه نیاز نیست.
هپارین تجزیه نشده اغلب برای درمان اولیه و زمانی که شرایط لخته شدن حاد باشد مورد استفاده قرار می گیرد. آن درنهایت با استفاده از مواد ضد لخته یا LMWH برای درمان طولانی مدت جایگزین می شود. UFH اغلب در شرایط بیمارستانی تجویز می شود و با آزمایش PTT مورد نظارت قرار می گیرد ، اما ممکن است نیاز به نظارت با آزمایش هپارین ضد Xa باشد.
مقادیر بالای UFH داده شده در طی جراحی ها مثل جراحی های قلبی-ریوی با استفاده از آزمایش زمان فعال شدن لخته خون (ACT) مورد بررسی قرار می گیرند.
LMWH و فونداپارینوکس را می توان در شرایط سرپایی یا بیمارستانی تجویز کرد. هیچ کدام از موارد LMWH یا فونداپارینوکس مقادیر درمانی PTT را افزایش نمی دهند. اگر نظارت نیاز باشد، آزمایش ضد Xa استفاده می شود.

نحوه جمع‌آوری نمونه برای انجام آزمایش؟

نمونه خونی بدست آمده از سیاهرگ بازو

برای تهیه نمونه مناسب رعایت چه شرایطی الزامی می‌باشد؟

هیچگونه آمادگی نیاز نیست

Accordion Title
سوالات رایج
  • این آزمایش در چه مواردی کاربرد دارد؟

    آزمایشات هپارین ضد Xa را گاها می توان برای نظارت بر درمان دارویی استاندارد هپارین (هپارین تجزیه نشده، UFH) استفاده کرد، با این حال ابزار نظارتی اولیه برای UFH آزمایش PTT است. هپارین ضد Xa را می توان برای نظارت بر افرادی استفاده کرد که نسبت به هپارین مقاوم بوده و به مقادیر مدنظر UFH پاسخ نمی دهند یا افرادی که دارای شرایطی مثل نارسایی کبدی بوده یا عوامل مداخله گری مثل لوپوس ضدلخته (LAC) دارند که بر نتایج آزمایش PTT تاثیرگذار است.
    درمان با هپارین دارای وزن مولکولی پایین (LMWH) و فونداپارینوکس اغلب مورد نظارت قرار نمی گیرد اما پزشکان می توانند آزمایشات ضد Xa را در برخی موارد درخواست کنند. این موارد شامل زنان باردار، افراد دارای چاقی مفرط (وزن بیش از 100 کیلوگرم)، افراد جوان یا پیر یا افرادی که نارسایی کلیوی دارند. LMWH و فونداپارینوکس عمدتا توسط کلیه ها از بدن زدوده می شوند. هر شرایطی که کارکرد کلیه را کاهش دهد می تواند عملکرد آنها را تحت تأثیر گذارد و با افزایش غلظت مواد مذکور در خون، احتمال خونریزی را افزایش دهد.

  • این آزمایش در چه زمانی درخواست داده می‌شود؟

    آزمایش هپارین ضد Xa بطور معمول درخواست داده نمی شود اما ممکن است هر زمان که پزشک در پی ارزیابی UFH، LMWH یا فونداپارینوکس باشد، آزمایش را درخواست دهد.
    این آزمایش را می توان بطور دوره ای و برای نظارت بر روند درمان UFH و بویژه زمانی که شخص به UFH پاسخ نمی دهد یا زمانیکه PTT سودمند نیست، درخواست داد.
    زمانیکه از آن بعنوان ابزار نظارتی برای LMWH و فونداپارینوکس استفاده می شود، در این حالت آزمایش هپارین ضد Xa بعنوان یک آزمایش "حداکثری" درخواست می شود. عموما LMWH در طی 4 ساعت و فونداپارینوکس در 3 ساعت بعد ازمصرف آنها توسط بیمار و زمانیکه سطح آنها در خون به بالاترین مقدار برسد، انجام می شود. زمانیکه پزشک در مورد عدم دفع دارو به میزان نرمال تردید داشته باشد، آزمایش تصادفی و راندوم را درخواست می کند. آزمایشات منظم نیز دقیق قبل از مصرف دوز بعدی و زمانی که سطح آنها در کمترین میزان باشد، انجام می شود.

  • نتایج این آزمایش چگونه تفسیر می‌شود؟
    نتایج هپارین ضد Xa را باید با توجه به نوع هپارین مصرفی توسط شخص (UFH، LMWH یا فونداپارینوکس)، زمان بندی جمع آوری نموه و شرایط درمانی فرد ارزیابی کرد. نتایج آزمایشگاههای مختلف را نمی توان جایگزین هم کرد. فواصل زمانی درمانی و هپارین مصرفی ممکن است متفاوت باشد.
    در کل برای درمان با هپارین، اگر نتایج آزمایشات درون محدوده درمانی تایید شده باشد و فرد از نظر بالینی عملکرد خوبی داشته باشد (عدم تشکیل لخته یا خونریزی شدید یا تجربه عوارض دیگر) در این حالت دوز مصرفی مناسب خواهد بود.
    اگر نتیجه هپارین ضد Xa بالا باشد، در این حالت فرد دوز بیشتری دریافت می کند و یا دارو به میزان مشخصی دفع نمی شود و ممکن است در معرض خطر ابتلا به خونریزی شدید باشد.
    اگر نتیجه هپارین ضد Xa پایین باشد، در این شرایط دوز مصرفی هپارین نیاز به افزایش دارد تا از تشکیل لخته ها پیش گیری شود.
  • آیا اطلاعات بیشتری برای بیمار مورد نیاز است؟

    بدلیل تفاوت در روش های استفاده شده در اندازه گیری هپارین ضد Xa و نتایج حاصل از آزمایشگاههای مختلف، نمونه ها برای تکرار آزمایش ضد Xa باید به همان آزمایشگاه فرستاده شوند.

  • تا چه مدتی تحت درمان هپارین خواهم بود؟

    درمان با هپارین تجزیه نشده اغلب برای دوره های کوتاهی و برای تشخیص و پیشگیری از لخته شدن مورد استفاده قرار می گیرند. زمانیکه شرایط پیشگیری از لخته شدگی طولانی مدت نیاز باشد، داروهای دیگری مثل وارفارین استفاده می شوند. استثنای این شرایط، دوران بارداری است که در آن هپارین یک عامل ضدلخته مرجح بوده اما درمان با هپارین در این شرایط با نزدیک شدن به زمان حمل پایان می یابد. بعد از حمل، اگر درمان نیاز باشد، پزشک می تواند داروی وارفارین یا یک هپارین با وزن مولکولی پایینی مثل انوکساپارین را در نظر داشته باشد.
     

  • آیا ضرورت دارد که به پزشکان دیگر خودم در مورد مصرف هپارین اطلاع دهم؟

    بله، این اطلاعاتی است که برای پزشک شما در ارزیابی شما با گزینه های درمانی اهمیت خواهد داشت.

  • داروهای ضدلختگی جدید و تایید شده چگونه مورد نظارت قرار می گیرند؟

    داروهای ضدلختگی جدید و تایید شده شامل بازدارنده مستقیم ترومبین (مثل دابیگاتران) و بازدارندهای مستقیم عامل Xa (مثل ریواروکسابان، آپیکسابان) هستند. نظارت منظم بر بازدارندهای مستقیم عامل Xa الزامی نیست. اگر پزشک تشخیص داد که نظارت ضرورت دارد، در این حالت ضد Xa برای این داروها مورد استفاده قرار می گیرد.

مشاهده منابع
منابع مورد استفاده در این مطلب

Wintrobe's Clinical Hematology. 12th ed. Greer J, Foerster J, Rodgers G, Paraskevas F, Glader B, Arber D, Means R, eds. Philadelphia, PA: Lippincott Williams & Wilkins: 2009, Pp 1483-1484.

Henry's Clinical Diagnosis and Management by Laboratory Methods. 22nd ed. McPherson R, Pincus M, eds. Philadelphia, PA: Saunders Elsevier: 2011, Pp 839-840.

Harmening D. Clinical Hematology and Fundamentals of Hemostasis, Fifth Edition, F.A. Davis Company, Philadelphia, 2009, Pp 862-863.

(Dec 05, 2014) Szigeti R. Anti-Xa Assay (Heparin Assay). Medscape Review. Available online at http://emedicine.medscape.com/article/2085000-overview#a4. Accessed February 2017.

Hoffman M. Heparins: Clinical Use and Laboratory Monitoring. Laboratory Medicine. 2010;41(10):621-626. Available online at http://www.medscape.com/viewarticle/729020_6. Accessed February 2017.

(©2017) fondaparinux (Rx). Medscape Drugs and Diseases. Available online at http://reference.medscape.com/drug/arixtra-fondaparinux-342172. Accessed February 2017.

Sources Used in Previous Reviews

Clarke, W. and Dufour, D. R., Editors (2006). Contemporary Practice in Clinical Chemistry. AACC Press, Washington, DC. Pp 233-234.

Tahir, R. (2007 July 13). A Review of Unfractionated Heparin and Its Monitoring. U.S. Pharm. 2007:32(7) [On-line information]. Available online at http://www.uspharmacist.com/index.asp?show=article&page=8_2073.htm. Accessed on 6/1/08.

(2008 January, Updated). Heparin and Anti-Xa Assays]. Clot-ED [On-line information]. Available online at http://www.clot-ed.com/edit/ask_expert.html. Accessed on 6/1/08.

Schick, P. and Schick, B. (2007 April 30). Hypercoagulability: Hereditary Thrombophilia and Lupus Anticoagulants Associated with Venous Thrombosis and Emboli. emedicine [On-line information]. Available online at http://www.emedicine.com/med/TOPIC3776.HTM. Accessed on 6/1/08.

O’Donnell, M. et. al. (© 2007). Brief Communication: Preoperative Anticoagulant Activity after Bridging Low-Molecular-Weight Heparin for Temporary Interruption of Warfarin. Annals of Internal Medicine 2007;146:184-187. [On-line information]. Available online at http://www.annals.org/cgi/eletters/146/3/184. Accessed on 6/1/08.

Coon, D. and Hamachi-Lopez, M. (2007 January 8). New Test Announcement, Antifactor Xa Assay. CLH Technical Bulletin 07-003 [On-line information]. PDF available for download at http://www.clhlab.com/attachment/624F6C540986B6E9E7F65D1391/LMWH.pdf. Accessed on 6/1/08.

Baglin, T. et. al. (© 2006) Guidelines on the use and monitoring of heparin. British Society for Haematology v(133) 19-34. [On-line information]. PDF available for download at http://www.bcshguidelines.com/pdf/heparin_220506.pdf. Accessed on 6/1/08.

McGlasson, D. (2005 May 25). Using a Single Calibration Curve With the Anti-Xa Chromogenic Assay for Monitoring Heparin Anticoagulation. Lab Med. 2005;36(5):297-299. [On-line information]. Available online at http://www.medscape.com/viewarticle/504792. Accessed on 6/1/08.

Hirsh, J. and Raschke, R. (© 2004). Heparin and Low-Molecular-Weight Heparin: The Seventh ACCP Conference on Antithrombotic and Thrombolytic Therapy. CHEST 2004;126;188-203. [On-line information]. Available online at http://www.chestjournal.org/cgi/content/full/126/3_suppl/188S. Accessed on 6/1/08.

Duplaga, B. et. al. (© 2001). Dosing and Monitoring of Low-Molecular-Weight Heparins in Special Populations. Medscape from Pharmacotherapy 21(2):218-234. [On-line information]. Available online at http://www.medscape.com/viewarticle/409676. Accessed on 6/1/08.

Yeager, B. and Matheny, S. (1999 February 15). Low-Molecular-Weight Heparin in Outpatient Treatment of DVT. American Family Physician [On-line information]. Available online at http://www.aafp.org/afp/990215ap/945.html. Accessed on 6/1/08.

Harmening D. Clinical Hematology and Fundamentals of Hemostasis. Fifth Edition, F.A. Davis Company, Philadelphia, 2009, Pp 862-863, 584-585, 685-686.

Henry's Clinical Diagnosis and Management by Laboratory Methods. 21st ed. McPherson R, Pincus M, eds. Philadelphia, PA: Saunders Elsevier: 2007, Pp 780-781.

(© 1995-2011). Unit Code 80609: Heparin Anti-Xa Assay, Plasma. Mayo Clinic Mayo Medical Laboratories [On-line information]. Available online at http://www.mayomedicallaboratories.com/test-catalog/Overview/80609. Accessed November 2011.

Smith, M. and Wheeler, K. (2010 May 6). Weight-based Heparin Protocol using Antifactor Xa Monitoring. Medscape Today News from American Journal of Health-System Pharmacy. 2010;67(5):371-374. [On-line information]. Available online at http://www.medscape.com/viewarticle/720025. Accessed November 2011.

Guervil, D. et. al. (2011 August 9). Activated Partial Thromboplastin Time versus Antifactor Xa Heparin Assay in Monitoring Unfractionated Heparin by Continuous Intravenous Infusion. Medscape Today News from The Annals of Pharmacotherapy. 2011;45(8):861-868 [On-line information]. Available online at http://www.medscape.com/viewarticle/746710. Accessed November 2011.

Shapiro, N. et. al. (2011 August 1). Dosing and Monitoring of Low-molecular-weight Heparin in High-risk Pregnancy Single-Center Experience. Medscape Today News from Pharmacotherapy. 2011;31(7):678-685 [On-line information]. Available online at http://www.medscape.com/viewarticle/746233. Accessed November 2011.

Lehman, C. and Frank, E. (2009 January). Laboratory Monitoring of Heparin Therapy: Partial Thromboplastin Time or Anti-Xa Assay? ASCP LabMedicine, 40, 47-51 [On-line information]. Available online at http://labmed.ascpjournals.org/content/40/1/47.full. Accessed November 2011.

از متخصصین آزمایشگاهی بپرسید

 

 

سوالات شما توسط همکاران ما به صورت یک خدمت داوطلبانه، پاسخ داده خواهد شد. برای این موضوع همواره می‌توانید بر روی کلید تماس با متخصصین کلیک کنید.